Posadzy Ludwik, pseud. Brat mniejszy (1878–1939), filozof, pedagog, bibliotekarz. Ur. 3 VIII w Szymborzu pod Inowrocławiem, w rodzinie chłopskiej, był synem Franciszka, właściciela 20-hektarowego gospodarstwa, i Katarzyny z domu Pieczonka. Ukończył szkołę ludową we wsi rodzinnej, następnie uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Inowrocławiu, gdzie w r. 1899 zdał maturę. W t. r. zapisał się na Wydział Filozoficzny uniwersytetu w Berlinie, studiował filozofię, historię i filologię polską. Przedmiotem jego zainteresowań była przede wszystkim filozofia dziejów. Z inspiracji prof. K. Breysiga napisał swe pierwsze studium Gabriel Tarde’s Gesetze der Nachahmung („Beilage zur Allgemeinen Zeitung” 1903 nr 73–5). Głęboki wpływ na ukształtowanie osobowości P-ego wywarł Adam Mickiewicz, którego stawiał w rzędzie najgłębszych historiozofów. Jego poglądami zajął się w rozprawie L. Cl. de Saint-Martin, Franz von Baader und Adam Mickiewicz im Kampfe gegen die moderne Philosophie („Lucifer-Gnosis”; Berlin 1905 nr 25–8). Jako prezesowi Tow. Naukowego Studentów Polskich i działaczowi wśród kolonii polskiej, senat uniwersytetu berlińskiego wytoczył P-emu w r. 1902 proces dyscyplinarny, zakończony «consilium abeundi». Tuż przed ostatecznym egzaminem musiał P. opuścić Berlin. Tytuł doktora filozofii uzyskał w Münster na podstawie rozprawy Der emwicklungsgeschichtliche Gedanke bei Herder (P. 1906). Zamieszkał następnie w Poznaniu. W l. 1906–10 uczył historii i literatury polskiej na tajnych kompletach młodzieży gimnazjalnej. Równocześnie wygłaszał w Poznaniu i wielu miastach Wielkopolski cykle wykładów dla inteligencji polskiej. W r. 1907/8 uzyskał prywatne stypendium na wyjazd do Paryża i Londynu. Wynikiem tej podróży była praca o charakterze historiozoficznym O posłannictwie narodów europejskich. Pomysły do filozofii dziejów Francji, Niemiec i Polski (Inowrocław 1909).

Z okazji pięćsetletniej rocznicy bitwy pod Grunwaldem P. wygłosił w Inowrocławiu w lipcu 1910 przemówienie. Ścigany w związku z tym przez policję pruską wyjechał do Krakowa. Tu nawiązał bliższe kontakty m. in. z Ignacym Chrzanowskim, Wincentym Lutosławskim, Stanisławem Pigoniem, Adamem Skałkowskim i grupą Elsów. W l. 1912–13 wyjechał ponownie za granicę (Włochy, Szwajcaria), tym razem w celach ściśle pedagogicznych. W Rzymie poznał Marię Montessori, której metoda pedagogiki stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci («de case dei bambini») wielce go zainteresowała. W Bazylei, Zurychu, Fryburgu zwiedził znaczniejsze zakłady wychowawcze (écoles maternelles). Po powrocie do kraju objął wykłady (historia, literatura, pedagogika) w Seminarium dla Nauczycielek Ludowych i Ochroniarek Stefanii Marciszewskiej w Warszawie (następnie w Kawęczynie pod Sochaczewem). Po wybuchu wojny władze rosyjskie internowały go, jako poddanego pruskiego, i zesłały do Kazania nad Wołgą, gdzie przez pięć lat prowadził wraz z żoną Stefanią sierociniec dla dzieci polskich. Jednocześnie uczył w szkole parafialnej dla dzieci wygnańców z kraju. W czerwcu 1920 z grupą pięciorga najmłodszych dzieci sierocińca wrócił do Poznania. Tu przez trzy lata prowadził wykłady z historii Polski na systematycznych kursach oświaty pozaszkolnej zorganizowanych przez Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego. Od kwietnia 1923 pracował w Bibliotece Uniw. Pozn. (najpierw jako asystent biblioteczny, a od r. 1934 jako bibliotekarz). Brał też udział w pracach «Tow. Czytelni Ludowych». Równocześnie prowadził badania nad wychowaniem w Polsce, uwzględniając szczególnie okres pierwiastkowy dziecka. W l. 1923–39 wychodziły pod jego redakcją, przy współpracy żony, tomiki „Biblioteki Wychowania Przedszkolnego” (ogółem 16). Obejmowały one wszystkie potrzeby rozwojowe dziecka od zarania życia aż do chwili rozpoczęcia nauki w szkole (t. 12 stanowiły „Powiastki i bajki” S. Jachowicza, 1934, wyd. przez P-ego i z jego wstępem). W r. akad. 1930/1 objął na Wydziale Humanistycznym Uniw. Pozn. wykłady zlecone dotyczące dziejów wychowania przedszkolnego w Polsce, a w rozprawach i licznych artykułach poruszał problematykę społeczną, religijną i wychowawczą. Artykuły ogłaszał w „Kurierze…” i „Dzienniku Poznańskim” oraz w „Przewodniku Katolickim”, m. in. cotygodniowe komentarze do Ewangelii (pod. pseud. Brat mniejszy). Oddzielnie opublikował O wychowaniu młodzieży włościańskiej. Rozprawa nagrodzona 1-szą nagrodą na konkursie jubileuszowym Związku Poznańskich Kółek Rolniczych w 1926 r. (P. 1926), Polska nie ma czasu czekać… (P. 1926); artykuły umieszczane w różnych pismach z pierwszych lat dwudziestolecia zebrał w tomie I „Biblioteki Filareckiej” pt. Odrodzić Polskę w Chrystusie. Zagadnienia religijne, wychowawcze i społeczne (P. 1928). Z własnymi przedmowami wydał pracę Augusta Cieszkowskiego „O ochronach wiejskich” (P. 1922) oraz „Nieznane listy Adama Mickiewicza do Konstancji Łubieńskiej” (P. 1924), przełożył i wstępem poprzedził „Krótką powieść o Antychryście” W. Sołowiewa (P. 1924). Ostatnią pracą P-ego, która miała być podstawą do niedoszłej do skutku z powodu wybuchu wojny habilitacji, było obszerne studium Poglądy pedagogiczne Adama Mickiewicza (P. 1937, nagrodzone przez PA U). Aresztowany przez gestapo 3 XI 1939, został zamordowany w Forcie VII w Poznaniu.

P. był żonaty (1914) ze Stefanią Marciszewską (zob. Stefania Posadzy). Małżeństwo Posadzych było bezdzietne; adoptowaną córką była Rozalia z grona przywiezionych z Rosji dzieci.

Fot. w materiałach Red. PSB; – Słown. Pracowników Książki Pol., W. 1972 (K. Rohozińska-Owczarek, bibliogr); – Baumgart J., Ludwik Posadzy, „Przegl. Wpol.” R. 2: 1946 nr 5 s. 145–7 (fot.); tenże, Wspomnienie o śp. Ludwiku P-m, „Przegl. Bibliot.” R. 14: 1946 s. 145–8; Berkan K., Dr Ludwik Posadzy, „Rycerz Niepokalanej” R. 26: 1947 nr 8–9 (fot.); Dębicki Z., Iskry w popiołach, P. [1931] s. 111–12; – Pigoń S., Z Komborni w świat, Wyd. 4., Kr. 1957; Posadzy L., Lebenslauf, w: Der entwicklungsgeschichtliche Gedanke bei Herder, P. 1906 s. 107–8; – IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna; – Korespondencja prywatna i wspomnienia rodziny.

Na podstawie materiału nadesłanego przez Wiktorię Posadzy opracowała

Red.