INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Ludwik Stecki      "Ludwik Stecki", grafika Alphonse`a Leona Noela z lat 1832-1837.
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stecki Ludwik (1795–1859), ziemianin, uczestnik powstania listopadowego i Wiosny Ludów, przemysłowiec.

Ur. prawdopodobnie w Bychawie (pow. lubelski), był wnukiem Jana Kazimierza (zob.), synem Józefa, marszałka szlachty pow. rówieńskiego (zob.) i Tekli Wilżanki (1773–1832), córki Ludwika, woj. czernichowskiego.

S. uczył się w szkole pijarskiej w Międzyrzeczu Koreckim, ale jej nie ukończył. Przejawiał zamiłowania muzyczne; od czasu do czasu dyrygował w Międzyrzeczu Koreckim nadworną orkiestrą i wystarał się o zatrudnienie w tamtejszym pijarskim konwikcie nauczyciela śpiewu «metody włoskiej». W r. 1821 należał do warszawskiej loży masońskiej «Jedność Słowiańska». Po ślubie z Julią Czacką w r. 1822 otrzymał w posagu majątek w pow. włodzimierskim: trzy wsie i część miasteczka Łokacze oraz dom mieszkalny we wsi Pawłowicze. W r. 1823 został wybrany na prezesa departamentu kryminalnego sądu wołyńskiego; aby ułatwić sobie urzędowanie nabył dom w Żytomierzu. Powtórnie ożenił się z Amelią z Ponińskich i odtąd przebywał najczęściej w Pawłowiczach. Tutaj zastał go wybuch powstania listopadowego.

Po wkroczeniu w kwietniu 1831 korpusu gen. Józefa Dwernickiego na Wołyń, S. wraz z kilkunastoma ziemianami wołyńskimi przybył do Drużgopola, aby powitać wojsko narodowe. W czasie spotkania z Dwernickim (13–14 IV t.r.) podpisano akt konfederacji uznającej władze powstańcze w Warszawie. S. i Michał Czacki zobowiązali się utworzyć dwa pułki oraz zorganizować na Wołyniu administrację. Do tworzenia wojska przystąpił S. natychmiast i już następnego dnia, 15 IV, stanął na czele oddziału zbrojnego, złożonego z ok. stu pieszych i trzydziestu jazdy; tego dnia zajął Włodzimierz Wołyński i zorganizował tam lokalne władze powstańcze. Dn. 17 IV, po krótkiej potyczce z siłami gen. Dawidowa, został jednak wyparty z miasta (był to jedyny epizod powstańczy w pow. włodzimierskim). Z ocalałą częścią oddziału 18 IV dołączył S. do korpusu Dwernickiego i 19 IV uczestniczył w bitwie pod Boremlem. Po wycofaniu się korpusu do Galicji i złożeniu broni (1 V) przedostał się z grupą powstańców do Król. Pol. W 1. poł. czerwca wraz z Narcyzem Olizarem czynił starania w Komisji Rządowej Wojny o uzyskanie środków rządowych na sformowanie z ochotników legii wołyńskiej, spotkał się jednak z odmową. W czerwcowej wyprawie gen. Antoniego Jankowskiego przeciw wojskom gen. K. Rüdigera, służył w Legii Litewsko-Wołyńskiej w stopniu kapitana bez płacy. Potem został adiutantem Naczelnego Wodza gen. Jana Skrzyneckiego. Na przełomie sierpnia i września wystawił własnym sumptem p. Wolnych Kozaków Wołyńskich, który jednak nie zdążył włączyć się do walki. W tym okresie awansował do stopnia pułkownika, a 20 IX został odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari.

Po upadku powstania schronił się S. w Galicji. Osiadł na dzierżawie w majątku Uścieczko (pow. zaleszczycki), który wkrótce (przed r. 1833) wykupił. Po dokonanej w r. 1837 konfiskacie jego majątków na Wołyniu, postanowił pozostać w Galicji na stałe. Założył fabrykę świec łojowych i parafinowych; oznaczane jego nazwiskiem i herbem (Radwan), były sprzedawane w Galicji i w Rosji, m.in. w Petersburgu. Dn. 25 II 1845, dzięki środkom finansowym przesłanym przez syna, Henryka, nabył od Władysława Dzieduszyckiego majątki: Dzieduszyce, Sokołów i Łany w pow. stryjskim. Ok. t.r. wraz ze szwagrem Sewerynem Ponińskim otrzymał patent na aparat własnej konstrukcji do rektyfikacji spirytusu; o wynalazku tym opublikował dwa artykuły w „Tygodniku Rolniczo-Przemysłowym”: O nowowynalezionym aparacie rektyfikującym okowitę (1845 nr 9) i Wiadomość o aparacie rektyfikacyjnym wynalazku pp. Ludwika Steckiego i Seweryna hr. Ponińskiego (1846 nr 3). Dn. 30 VI 1847 został członkiem Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego.

W trakcie Wiosny Ludów, w r. 1848, przybył S. do Lwowa, gdzie po ogłoszeniu 15 V t.r. patentu uwłaszczeniowego, oświadczył w obecności chłopów i komisarza cyrkułu: «pańszczyznę sam już darowałem poddanym i protestuję przeciw temu, aby własnością moją rozporządzał cesarz lub minister» (B. Łoziński). Taka postawa przyczyniła się do pozbawienia S-ego i jego spadkobierców indemnizacji. Włączył się do działalności politycznej; przystąpił do składającego się z ziemian polskich i mieszczan ruskich Soboru Ruskiego, będącego przeciwwagą dla proaustriackiej Głównej Ruskiej Rady (Hołowna Ruśka Rada). Opowiadał się za współpracą polsko-ukraińską i m.in. popierał postulat przyznania ludności ukraińskiej praw oświatowych. Z ramienia Soboru Ruskiego wszedł w maju t.r. do Centralnej Rady Narodowej. Na początku czerwca przyjechał na Zjazd Słowiański do Pragi. Wraz z Leonem Sapiehą i Julianem Dzieduszyckim uczestniczył w pracach sekcji ruskiej (wchodzącej w skład Komisji galicyjskiej), odmówił jednak swego udziału jako przedstawiciela sekcji w deputacji do cesarza Ferdynanda I. Na Zjeździe został wybrany do zboru głównego. Podpisał wstępne porozumienie polsko-ruskie (7 VI), w którym przyjęto zasadę równouprawnienia języka ukraińskiego w urzędach i szkołach oraz gwarancję praw narodowych i politycznych w przyszłej konstytucji. Po wybuchu walk ulicznych (12 VI) w Pradze wrócił do Galicji i ponownie gospodarował w swych majątkach.

W r. 1857, dzięki staraniom syna Henryka i protekcji namiestnika Król. Pol. M. Gorczakowa, otrzymał S. od cara Aleksandra II amnestię i pozwolenie na powrót do Rosji (krążyły pogłoski, że car podjął tę decyzję zauważywszy w swoim gabinecie na świecach nazwisko S-ego). W r. 1858 przeniósł się S. z rodziną na stałe do Warszawy. Wg wspomnień Mieczysława Reya z tego czasu «był to już człowiek siwy, wysoki, korpulentny, głowa krótko ostrzyżona, twarz piękna o długich, siwych, zwisających wąsach; cała postawa bardzo pańska». Na początku r. 1859 postanowił S. sprzedać swój galicyjski majątek Suchodolskiej za 165 tys. złr. i w tym celu wyjechał do Galicji. Podczas transakcji zachorował na zapalenie płuc i 3 VI 1859 zmarł w Sokołowie. Pozostawił legat dla kościoła św. Mikołaja w Sokołowie, który w r. 1863 został wykorzystany na jego remont.

S. był trzykrotnie żonaty. Pierwsza żona Julia z Czackich (zm. 14 XII 1827), córka posła na Sejm Czteroletni Michała Czackiego (zob.) i Beaty z Potockich, pobierała lekcje malarstwa u malarza żytomierskiego Jana Królikowskiego, najchętniej malowała z natury; wiele jej obrazów i portretów, m.in. Tadeusza Czackiego (olej.), gen. Ludwika Kropińskiego (akwarela) oraz syna Henryka (tusz) «rozproszyło się po domach wołyńskich» (T. J. Stecki). W małżeństwie tym miał S. dwie zmarłe w dzieciństwie córki, Ludwikę (1826 – 5 III 1828) i Julię (1827 – 5 VIII 1832) oraz syna Henryka (zob.). Po śmierci Julii ożenił się w r. 1828 z Amelią z Ponińskich, córką Klemensa Ponińskiego z Lipin i Apolonii z Bierzyńskich, kasztelanki żytomierskiej. Z małżeństwa tego pochodziło pięcioro dzieci, z których wieku dojrzałego dożyły córki: Anna, żona Edwarda Mohrenheima (brata ambasadora rosyjskiego w l. 1884–98 w Paryżu, Artura Mohrenheima), i Maria, żona Oskara Pruszyńskiego. Trzecią żoną S-ego była Olimpia z Uznańskich (1825–1901), córka Tomasza Uznańskiego, właściciela dóbr Szaflary (pow. nowotarski), członka Stanów Galicyjskich, i Honoraty z Domaradzkich. W małżeństwie tym urodziło się dwóch synów: Witold (1846 – po 1913), dziedzic odstąpionego przez brata przyrodniego, Henryka, Międzyrzecza Koreckiego, żonaty od r. 1879 z Józefą z Ledóchowskich, oraz Aleksander (1849 – po 1913), właściciel m.in. w gub. kijowskiej wsi: Martynowicze i Worowicze (pow. radomyski) oraz na Wołyniu Marenina (pow. rówieński) i Brany (pow. włodzimierski) z piękną rezydencją oraz miasteczka Drużgopol (pow. włodzimierski), żonaty z Marią Stecką, córką Erazma Juliana Steckiego (zob.).

 

Portrety: z r. 1831 w mundurze p. Wolnych Kozaków Wołyńskich, w Muz. Narod. w Kr. (reprod. w: Hoffman J., Wołyń w walce 1831 r., „Roczn. Wołyński” T. 2: 1931 s. 165), z r. 1848 z czasów Słowiańskiego Zjazdu w Pradze, rys. Juliusza Kossaka (reprod. w: Wisłocki W. T., Kongres słowiański w r. 1848 i sprawa polska, Lw. 1927 tabl. V, oraz w: Slovanský sjezd v Praze roku 1848..., Praha 1958 tabl. VII), ze schyłku życia (reprod. medalionu z popiersiem w: Jaworski F., Medaliony polskie, Lw. 1910 tabl. XVII); Katalog portretów osobistości polskich i obcych w Polsce działających, W. 1994 IV; – Borkowski, Rocznik szlachty, I, II; Cyrankiewicz, Przewodnik po cmentarzach Krakowa; Katalog wystawy historycznej. Wiosna Ludów 1846–1849, Oprac. M. Tyrowicz, Kr. 1948; Kunaszowski H., Życiorysy uczestników powstania listopadowego, Lw. 1880 s. 72–3; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; Straszewicz J., Les Polonais et les Polonaises de la révolution du 29 novembre 1830..., Paris 1836; Żychliński, X (T. J. Stecki); – Aftanazy, Dzieje rezydencji, V, VII; Batiuškov P. M., Volyn. Istoričeskie sud’by jugo-zapadnogo kraja, Pet. 1888 s. 275; Białobłocki A., Absolwenci Gimnazjum i Liceum św. Marii Magdaleny w Poznaniu 1805–1950, P. 1995; Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831, P. 1887 s. 74, 85; Gepner S., Formacje kozackie w Polsce, „Broń i Barwa” 1934 nr 1 s. 14; Hoffman J., Legia litewsko-wołyńska 1831 r., „Roczn. Wołyński” T. 2: 1931 s. 224, 234–5; tenże, Wołyń w walce 1831 r., tamże s. 165, 171, 188; Kaczkowski J., Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniach roku 1831 i 1863, W. 1918 s. 379; Karolczak K., Dzieduszyccy. Dzieje rodu, Kr. 2001; Kozik J., Między reakcją a rewolucją. Studia z dziejów ukraińskiego ruchu narodowego w Galicji w latach 1848–1849, Kr. 1975; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830..., Lw. 1881; Łoziński B., Agenor hrabia Gołuchowski w pierwszym okresie rządów, Lw. 1931; Puzyrewski A., Wojna polsko-rosyjska 1831 roku, W. 1888 s. 136, 142–3; Quirini-Popławska R., Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja w Sokołowie, w: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Kr. 2001 IX; Rzepniewska D., Ziemiaństwo w kręgu oddziaływania Warszawy 1807–1864, W. 1982; Wisłocki W. T., Kongres słowiański w r. 1848 i sprawa polska, Lw. 1927; Wroński A., Powstanie listopadowe na Wołyniu, Podolu i Ukrainie, W. 1993; Wrotnowski F., Historia powstania 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie, Lipsk 1875 I 167, 169, 346; Žáček V., Čechové a Poláci roku 1848. Studie k novodobým politickým stykum česko-polským, Praha 1948 II 130, 175–6, 181; – Batowski A., Diariusz wypadków 1848 roku, Oprac. M. Tyrowicz, Wr. 1974; Błędowska z Działyńskich H., Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794–1832, Oprac. K. Kostenicz, Z. Makowiecka, W. 1960; Budzyński M., Wspomnienia mojego życia, P. 1880 I 41; Czajkowski M., Pamiętniki Sadyka Paszy, Lw. 1898 s. 41–2; Dwernicki J., Pamiętniki, Lw. 1870 s. 86–7; [Dzieduszycki M.], Kronika domowa Dzieduszyckich, Lw. 1865 s. 455, 460; Giżycki J. M., Spis ważniejszych miejscowości w powiecie starokonstantynowskim na Wołyniu, Stary Konstantynów 1910; Golejewski H., Pamiętnik, Oprac. I. Homola, Kr. 1971; [Iwanowski E.] Eu... Heleniusz, Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione, Kr. 1901 I 281–2; Konopacki S., Moja druga młodość, W. 1900 II 37; tenże, Pamiętniki, W. 1899 s. 48; Kowalski F., Wspomnienia, Kijów 1859 I 236; Pamiętniki domowe zebrane i wydane przez M. Grabowskiego, W. 1845 s. 21; Petrusewicz-Pietraszewicz A., Piękny Kijów w małym obrazie. Powiastka z 1848 roku..., Wil. 1850 s. 74–5; Prądzyński I., Pamiętniki, Kr. 1909 II 339, 345; Protokoły posiedzeń Rady Narodowej Centralnej we Lwowie (14 IV – 29 X 1848), Red. S. Kieniewicz, F. Ramotowska, W. 1996; Rey M., Wspomnienia, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., III; Slovanský sjezd w Praze roku 1848. Sbirka dokumentů, Oprac. V. Žáček, Praha 1958 s. 106, 353–6; Spisok zemlevladel’cev i arendatorov Volynskoj gubernii..., Žitomir 1913; Stecki Olechnowicz H., Wspomnienia mojej młodości, Lw. 1895 s. 13–23, 150–1; – „Czas” 1859 nr 256 (nekrolog S-ego); „Echo Muzycz., Artyst. i Teatr.” 1884 nr 28 s. 295 (dot. córki S-ego, Anny Mohrenheim); „Przyjaciel Ludu” (Leszno) 1848 nr 44 s. 349 (rycina przedstawiająca S-ego wśród członków Słowiańskiego Zjazdu w Pradze); „Rozpr. Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego” T. 13: 1853 s. 211; – AGAD: sygn. WCPL 261 k. 72, 75; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Arch. Sanguszków, teka 316 plik 6 k. 559; B. Ossol.: rkp. 13117.

Elżbieta Orman-Michta i Mirosław Ustrzycki

 
 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Józef Stecki

1767 - 1832-04-01 ziemianin
 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Adam Bernard Mickiewicz

1798-12-24 - 1855-11-26
poeta
 

Hugo Kołłątaj (Kołłontay)

1750-04-01 - 1812-12-28
filozof
 

Maksymilian Fajans

1825-05-05 - 1890-07-28
litograf
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.