INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Łukasz Piotrowski h. Junosza  

 
 
brak danych - 1679-06-26
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Piotrowski Łukasz h. Junosza (zm. 1679), filolog, profesor Uniw. Krak. Pochodził z rodziny szlacheckiej osiadłej na Podlasiu (w diec. wileńskiej); był synem Baltazara, właściciela Wólki Piotrowskiej koło Rajgrodu. Na Uniw. Krak. wpisał się w r. 1624 w semestrze letnim. Stopień bakałarza uzyskał w r. 1631, a magistra sztuk wyzwolonych po Wielkiejnocy 1632. W tym też roku jako ekstraneus rozpoczął wykłady w Szkołach Nowodworskich, w l. 1632–4 w klasie gramatyki, a w l. 1634–5 w klasie dialektyki. Opracował i wydał w r. 1634 gramatykę łacińską dla młodzieży pt. Principia grammaticarum institutionum libri IV (Kr.). Wykorzystał w niej nowe założenia dydaktyczne, używano jej aż do czasów Komisji Edukacji Narodowej we wszystkich pozajezuickich szkołach w Polsce, była wielokrotnie przedrukowywana w l. 1650–1777. W r. 1636 P. wszedł do Kolegium Mniejszego, w t. r. został obrany seniorem Bursy Jerozolimskiej. Kolegą większym został 31 V 1641. Objął wtedy obowiązki profesora królewskiego i przez resztę życia pozostał na tym stanowisku, nie osiągnąwszy wyższych stanowisk uniwersyteckich. Nie podjął szerszej działalności naukowej, jednakże nigdy nie zaniedbywał swoich obowiązków dydaktycznych mimo prowadzenia ożywionej działalności na polu gospodarczym. W r. 1641 oraz ponownie w l. 1673–4 sprawował obowiązki prepozyta Kolegium Większego. W półr. zim. 1643/4 piastował godność dziekana Wydziału Filozoficznego. Od r. 1644 administrował dobrami uniwersyteckimi i wydatnie przyczynił się do uporządkowania spraw gospodarczych Uniwersytetu. Przeciwstawił obowiązującemu dotychczas systemowi dzierżaw koncepcję własnego zarządu dobrami ziemskimi przez Uniwersytet. W tym celu opracował i przedstawił jesienią 1647 w rękopiśmiennej Questio oeconomica (Arch. UJ: dok. papierowe t. 489 cz. I nr 14800) program reformy zarządzania majątkiem ziemskim Uniwersytetu. Trudną funkcję ekonoma-administratora dóbr uniwersyteckich sprawował przez 33 lata z dużym poświęceniem, a często nakładem własnych środków finansowych. W zarządzanych przez siebie wsiach zajmował się także sprawami produkcji rolnej.

Po zajęciu Krakowa przez Szwedów (20 X 1655) P. był jednym z delegatów Uniwersytetu do gubernatora miasta gen. P. Würtza, a następnie brał udział w pertraktacjach w sprawie złożenia przysięgi na wierność królowi szwedzkiemu; był autorem kolejnych redakcji tekstu przysięgi, nie uchylającej jednak władzy króla polskiego. Gdy nie osiągnięto porozumienia, P. oraz Marcin Radymiński powiadomili, jako pełnomocnicy Uniwersytetu, gen. Würtza o odmowie złożenia przysięgi przez korporację uniwersytecką i o zawieszeniu nauczania oraz zażądali glejtu bezpieczeństwa dla profesorów w celu swobodnego opuszczenia Krakowa. Dn. 12 V 1656 P. złożył w imieniu Uniw. Krak. prośbę do rajców krakowskich, aby strzegli własności uniwersyteckiej. Po zawieszeniu działalności uczelni pozostał w Krakowie wraz z pięcioma innymi profesorami, by objąć pieczę nad opuszczonymi kolegiami. Zasłużył się szczególnie troską o Kolegium Większe i bibliotekę. Wraz z Radymińskim reprezentował w r. 1661 Uniw. Krak. na sejmikach proszowskich, a następnie na sejmie w Warszawie, broniąc praw Uniwersytetu przeciwko jezuitom dążącym do założenia wyższej szkoły we Lwowie. Misja uwieńczona została sukcesem, ponieważ sejm i opinia szlachecka zwróciły się przeciwko jezuitom i ich planom. Po zakończeniu wojen P. energicznie zabrał się do odbudowania gospodarki dóbr uniwersyteckich, zapewnienia Uniwersytetowi nowych dochodów i żywności. Na ten cel przeznaczył nie tylko swoje własne dochody, ale także spadek po rodzicach. Jak podają wspomnienia pośmiertne o P-m, obliczano, że Uniwersytet był mu winien 10 000 złp. Przyczynił się P. do nabycia przez Uniwersytet drukarni, spłacając z własnych funduszy sukcesorów Stanisława Piotrkowczyka, protestujących przeciw darowiźnie drukarni i kamienicy na rzecz Uniw. Krak. Już od r. 1674 P. zarządzał drukarnią. Zmarł w Krakowie 26 VI 1679 i został pochowany w kościele Św. Anny.

Ponieważ P. nie pozostawił testamentu, Kolegium Większe wyłoniło komisję, pod przewodnictwem Jakuba Baltazarowica, która zajęła się spadkiem po P-m, przeznaczając jego cenną bibliotekę filologiczną Kolegium Większemu. Zgromadzenie ogólne Uniwersytetu ufundowało P-emu anniwersarz, wyznaczony na dzień 2 VII, opłacany z dochodów drukarni.

 

Portret P-ego z ok. r. 1670 w Muz. UJ; – Estreicher, XXIV 304–5; Historia nauki polskiej, Wr. 1974 s. 518; – Barycz H., Alma Mater Jagellonica, Kr. 1958; tenże, Historia Szkół Nowodworskich, Kr. 1939–47; Dobrzyniecka J., Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1783, Kr. 1975; Hajdukiewicz L., Biblioteka Jagiellońska w latach 1655–1775, w: Hist. B. Jag.; Michalewicz M., Questio oeconomica. Nieznany memoriał w sprawach gospodarczych Akademii Krakowskiej z r. 1647 i jego autor Ł. Piotrowski, Zesz. Nauk. UJ. Nr 233, Prace Hist. Z. 30, Kr. 1970 s. 82–95; – Album stud. Univ. Crac., IV 89; Bieżanowski S. J., Pharus immortalis gloriae super tumulum Lucae Piotrowski… 28 Iunii 1679, Cracoviae; Statuta nec non liber promotionum, s. 298; – Arch. UJ: rkp. nr 37 s. 38, 419, 433, 434, 461, 463, 470, 488, nr 38 s. 14, 29, 42, 445, nr 64 s. 163, 165–168, 232, 508, 509, 521, 524, 525, 532, nr 65 s. 48, 52, 64, nr 60 s. 143, nr 72 s. 137, 139, Kartoteka profesorów Wydz. Filoz.; B. Jag.: rkp. nr 225 III k. 187–193, nr 2267 s. 221, nr 5165 s. 48, nr 5359 X k. 78–82.

Maria Michalewiczowa

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt III (Waza)

1566-06-20 - 1632-04-30
król Polski
 

Michał Sędziwój h. Ostoja

1566-02-02 - między 20 V a 12 VIII 1636
alchemik
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Jan Karol Konopacki

ok. 1591 - 1643-12-23
biskup nominat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.