Nosarzewski Maciej Adam h. Dołęga (ok. 1742–1769), oficer wojsk kor., marszałek ziemi warszawskiej konfederacji barskiej. Był synem Antoniego (ok. 1705–1779), sędziego ziemskiego ciechanowskiego, bratem Jana (zob.), bratem stryjecznym Jana Leona, posła na Sejm Czteroletni. Matką N-ego była Anna Zielińska (ur. ok. 1725). N. służył w regimencie pieszym łanowym JKM i Rzpltej. W r. 1762 nabył od Bonawentury Tarły, przy protekcji szefa regimentu gen. Antoniego Kossowskiego, stopień kapitana, a w r. n. uzyskał patent i potwierdzenie stopnia. W r. 1764 N., jako sędzic i kapitan (u Niesieckiego błędnie: sędzia), i jego ojciec podpisali z ziemią ciechanowską elekcję Stanisława Poniatowskiego. Wg Saint-Pola, agenta Stanisława Augusta, N. był młodzieńcem pięknej postaci, zdolnym i o wielkich nadziejach oficerem (B. Ossol.: rkp. 3030). Otrzymał wkrótce rangę fligel-adiutanta królewskiego. Na przełomie lipca-sierpnia 1768 pod wpływem szambelana królewskiego Michała Dzierżanowskiego, marszałka gostyńskiego, i Pawła Mostowskiego, woj. mazowieckiego, N. prowadził przez kilka miesięcy propagandę probarską na Mazowszu. W lutym 1769 Karol Zakrzewski, marszałek płocki oraz substytut marszałka wyszogrodzkiego, powierzył N-emu stanowisko regimentarza obu konfederacji, a w trzeciej dekadzie marca (ok. 25) dopomógł mu do zorganizowania konfederacji warszawskiej, której N. został marszałkiem. W dalszym ciągu wspólnie z Zakrzewskim prowadził ożywioną partyzantkę na północy Mazowsza. W nocy z 18 na 19 IV obaj napadli na obozującego w Przasnyszu kpt. Femersa, którego wyparli z miasta, zadając dotkliwe straty – 60 zabitych i przeszło 40 rannych, wśród których znalazł się sam Femers (straty wg źródeł rosyjskich). Po 8-godzinnej walce N. został śmiertelnie przeszyty spisą kozacką. Wszyscy żałowali poległego marszałka «nie tylko jako godnego kawalera, ale też odważnego rycerza i roztropnego komendanta» (Dziennik T. Lipskiego, B. Jag.: rkp. 6671 s. 41). Pozostawał w stanie bezżennym.
Uruski; Wielądko, Heraldyka, IV; – Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1936 I; Zahorski A., Od Sasów do Napoleona 1696–1806, w: Cztery wieki Mazowsza, W. 1968; tenże, Warszawa za Sasów i Stanisława Augusta, W. 1970; Zielińscy G. i J., Wiadomość historyczna o rodzie Świnków, Tor. 1881 II; – Die allerneusten und grausamsten Schicksale der Polnischen Dissidenten mit Inbegrif des Türkenkrieges, Hamburg 1769 s. 543–4; Elektorów poczet; Konfederacja barska. Wybór tekstów, Kr. 1928 s. XXXI; Listy Wojciecha Jakubowskiego do Jana Klemensa Branickiego, W. 1882 s. 125; Lubomirski S., Pamiętniki, Lw. 1925; Vol. leg., VII 126; – „Thornische Wöchentliche Nachrichten” 1769 s. 171–2; – AGAD: Arch. Roskie XXXI/7 (korespondencja N-ego); B. Jag.: rkp. nr 6648 k. 39, nr 6669, nr 6671 k. 41; B. Ossol.: rkp. nr 3030 s. 31, nr 3035 s. 46; B. PAN w Kr.: rkp. nr 316 k. 310, nr 1145 k. 384, ponadto Teki Pawińskiego, Lauda ciechanowskie; Dawna B. Krasińskich: rkp. 3323; – Informacje Jerzego Wiśniewskiego.
Wacław Szczygielski