INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maciej Józef Łubieński h. Pomian      Theses ex universa theologia dogmatico-speculativa - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja iPSB.

Maciej Józef Łubieński h. Pomian  

 
 
Biogram został opublikowany w 1973 r. w XVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Łubieński Maciej Józef h. Pomian (ok. 1715?–1770), archidiakon krakowski, dziekan gnieźnieński i warmiński, kaznodzieja sejmowy, tłumacz, dyplomata. Był synem Bogusława (zob.) i Teresy z Bielińskich, bratankiem bpa krakowskiego Kazimierza (zob.). Powszechnie podawana data urodzenia (ok. 1705) jest błędna. Rodzice Ł-ego pobrali się ok. r. 1710, a on sam wyznaje, że pojechał do Rzymu w «latach swoich najmłodszych». Wyjazd ów miał miejsce z końcem 1735 r. lub z początkiem 1736 i Ł., już od 5 lat kanonik krakowski (instalowany 26 IX 1731), miał jechać w towarzystwie opiekuna. W Rzymie kształcił się w kolegium jezuickim i podobno z powodzeniem brał udział w dyspucie teologicznej w obecności kardynałów i kurialnych prałatów (Janocki). Pozyskał wówczas względy przebywającego w Rzymie w l. 1735–7 Adama Stanisława Grabowskiego, który przechodząc na biskupstwo chełmińskie wystarał się o osadzenie Ł-ego na wakującej po nim kanonii gnieźnieńskiej (instalacja 2 V 1737). Powróciwszy do Polski, Ł. kontynuował nauki w warszawskim Seminarium Św. Krzyża i otrzymał z rąk Grabowskiego święcenia kapłańskie. W r. 1743 był deputatem kapituły krakowskiej na trybunał piotrkowski, z ramienia którego został wysłany do Drezna, aby zdać sprawę Augustowi III o trybunalskich gwałtach Adama Tarły (misja ta pozwala łączyć Ł-ego ze stronnictwem «familii»). Uzyskawszy w Akad. Krak. tytuł doktora obojga praw, został archidiakonem katedry krakowskiej (instalacja 9 XI 1748), a później i proboszczem na Kazimierzu.

Uchodził Ł. za człowieka uczonego i protektora nauk. Wg relacji współczesnych (Janicki, Bujdecki), zgromadził w Krakowie zasobną bibliotekę. Otrzymawszy od profesora uniwersytetu padewskiego Iacopo Facciolati «w przyjacielskim upominku» jego książkę „Il giovane cittadino instrutto nella scienza civile e nelle leggi dell’amicizia” (Padova 1740), Ł. dokonał przekładu i w r. 1750 przesłał rękopis do aprobaty J. A. Załuskiemu, z którym utrzymywał korespondencję na tematy literackie i wymieniał książki. Zachęcony przez Załuskiego wydał ów przekład, pt. „Młody kawaler w umiejętności sprawowania Rzeczypospolitej i w ustawach przyjacielstwa ćwiczony” (Kr. 1752). Rzecz jest interesująca ze względu na obywatelsko-republikańską ideologię pedagogiczną, przy czym tłumacz dostosowywał wenecki wzór do polskich instytucji i warunków. Książkę dedykował Ł. młodemu Adamowi Kazimierzowi Czartoryskiemu i zaopatrzył ją w wiersz «do autora» (czyli tłumacza), kończący się morałem: «Wdzięczna sowicie bądź Polsko tej pracy / Infuły, mitry zbliżaj na znak płacy».

Nie powiodły się starania Ł-ego o biskupstwo, w czym popierał go A. S. Grabowski. W r. 1754 wygłosił Ł. kazanie na otwarcie sejmu, które wydrukował wraz z obszerną dedykacją dla Grabowskiego (zawiera ona wątki autobiograficzne). Sposobność do promocji nastręczyła się w r. 1758, kiedy to W. A. Łubieński postąpiwszy na arcybiskupstwo lwowskie wystarał się dla krewniaka o opróżnioną po sobie dziekanię kapituły gnieźnieńskiej (instalacja 3 VIII 1758). Kiedy W. A. Łubieński został prymasem, za jego sprawą znów został Ł. powołany do wygłoszenia kazania na otwarcie sejmu 1760 r. W swych obydwóch kazaniach sejmowych biadał nad liberum rumpo i nawoływał do chrześcijańskiej zgody. Nie zapomniał o nim i dawny protektor Grabowski, obecnie biskup warmiński, który w r. 1761 przeprowadził wybór Ł-ego na kanonika i dziekana kapituły warmińskiej. Zajmując poczesne miejsce wśród kumulujących beneficja prałatów (uzyskał w tej sprawie papieską dyspensę), nie zaniechał Ł. prac literackich. W ślad za Stanisławem Leszczyńskim dokonał powtórnego tłumaczenia polskim wierszem francuskiego wyciągu z rozmyślań św. Augustyna napisanego przez księdza D. X. Clément (tłumaczenie to jest całkowicie różne od wierszopisarstwa króla Stanisława). Podobnie jak Leszczyński, Ł. wydał swą książkę w wersji dwujęzycznej, pt. Rozmowy duszy z Bogiem… (Braniewo 1761). Zarówno tłumaczenia Ł-ego, jak i i jego kazania (poza sejmowymi wydał jeszcze kilka) wyróżniają się dobrą polszczyzną, bez makaronizmów.

Na początku bezkrólewia po śmierci Augusta III prymas mianował Ł-ego w listopadzie 1763 posłem do Rzymu, Neapolu i Wenecji. Na ten cel skarb Rzeczypospolitej wyasygnował 40 000 złp. Misja miała charakter czysto protokularny (notyfikacja bezkrólewia). Z analogiczną misją pojechał do Petersburga jego brat Kazimierz. Będąc w maju 1764 w Rzymie, uzyskał Ł. od papieża odpusty dla katedry we Fromborku. Zakończył swą legację opuszczając w lipcu Wenecję. Rząd polski dążył jednak do ustanowienia stałego przedstawicielstwa w Rzymie i w tym celu Michał Czartoryski w listopadzie 1764 bezskutecznie zabiegał u nuncjusza Viscontiego, aby Ł. został audytorem Trybunału Roty. Jako dziekan kapituły gnieźnieńskiej Ł. zajmował się odbudową spalonej w r. 1760 katedry i z własnych funduszów odnowił ołtarz św. Wojciecha i konfesję nad jego grobem. W lipcu 1767 z polecenia Stanisława Augusta był czynny przy kanonicznym wyborze królewskiego nominata na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, Gabriela Podoskiego, po czym objął rządy archidiecezją jako pełnomocnik nowego prymasa. W październiku 1768 celebrował uroczystości związane z kanonizacją Jana Kantego i ofiarował katedrze pacyfikał z jego relikwiami. W t. r. zrzekł się kanonii i dziekanii warmińskiej w zamian za probostwo Św. Michała w Krakowie. Pozostawał zapewne w przyjaznych stosunkach ze swą siostrą, wpływową na wiedeńskim dworze Heleną hr. de Salmour, której w r. 1766 odstąpił swój spadek po wuju Franciszku Bielińskim (zob.), zaś w r. 1768 swoje dziedziczne dobra mnichowskie. Zmarł Ł. 30 VII 1770 w Gnieźnie i został pochowany w tamtejszej katedrze, w kaplicy Łubieńskich.

 

Estreicher; Janocki, Lexicon; Korytkowski, Prałaci gnieźn.; Łętowski, Katalog bpów krak.; Żychliński; – Askenazy Sz., Dwa stulecia, W. 1910 II; Loret M., Życie polskie w Rzymie, Rzym 1930; Polkowski I., Katedra gnieźnieńska, Gniezno 1874 s. 40, 91 (poza indeksem); Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką, Kr. 1912–3 I–II (w indeksie pomylony Ł. z W. A. Łubieńskim); – Buydecki F., Vita venerabilis … Mathiae Łubieński, Calissii 1752 s. 29– 31; Jastrzębski A. P., Ornamentum virtutis..., 1767; Korespondencja Jozefa Andrzeja Załuskiego 1724–1736, Oprac. B. S. Kupść i K. Muszyńska, Wr.–W.–Kr. 1967, Źródła do Dziej. Nauki i Techn., V; – Arch. Kapit. Krak.: Acta act., t. 21 p. 73–75, t. 22 p. 29; B. Czart.: rkp. 670; B. Narod.: rkp. III 3254/2; B. Pol. w Paryżu: rkp. 33.

Emanuel Rostworowski

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.      

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

doktorat obojga praw, katedra w Gnieźnie, rodzeństwo - 4 (w tym 2 braci), tłumaczenia z francuskiego, tłumaczenia z włoskiego, pobyt w Rzymie, publikacje religijne, odbudowa kościołów, kapituła katedralna w Gnieźnie, kapituła warmińska, kanonia gnieźnieńska, pożar katedry w Gnieźnie 1760, kanonia krakowska, Seminarium Św. Krzyża w Warszawie, misja dyplomatyczna do Drezna, grób w katedrze w Gnieźnie, poselstwo do Rzymu, Kaplica Łubieńskich w Katedrze Gnieźnieńskiej, kolegium jezuickie w Rzymie, ojciec - Kasztelan Sandomierski, Akademia Krakowska XVIII w., poselstwo do Wenecji, herb rodu Pomianów, sejm 1760, zwyczajny, warszawski, dziekania gnieźnieńska, zabiegi o godność kościelną nieskuteczne, sejm 1754, zwyczajny, warszawski, protekcja krewnego, kazania sejmowe, dyspensy papieskie, kazania wydane drukiem, rodzina Łubieńskich (z Łubnej) h. Pomian, kanonizacja Jana Kantego, rezygnacja z godności kościelnej, kult Św. Wojciecha, stryj - Biskup Krakowski, relikwie Św. Wojciecha Sławnikowica, Trybunał Koronny XVIII w., ojciec - generał wojsk koronnych, kolegiata Św. Michała na Wawelu, fundowanie kościołów XVIII w., brat - generał wojsk koronnych, święcenia kapłańskie XVIII w., probostwo kolegiaty Św. Michała na Wawelu, deputaci duchowni do Trybunału Koronnego, prałatury krakowskie, relikwie Św. Jana Kantego, wuj - Podskarbi Pruski, brat - poseł na sejm I RP, wuj - poseł na sejm I RP, ojciec - poseł na sejm I RP, wuj - Marszałek Wielki Koronny, kariera kościelna XVIII w., ojciec - Podkomorzy Nadworny Koronny, brat - Podskarbi Ziem Pruskich, ojciec - Podstoli Wielki Koronny, ojciec - starosta w Woj. Krakowskim, stryj - Biskup Chełmski, wuj - Marszałek Nadworny Koronny, wuj - starosta, bezkrólewie po śmierci Augusta III, twórczość przekładowa (zmarli do 1800)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jędrzej Kitowicz

1728-11-25 - 1804-04-03
historyk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kajetan Kamieński

1758-01-04 - 1842-03-04
pedagog
 

Ignacy Ogiński

ok. 1698 - marzec 1775
kasztelan wileński
 

Józef Klemens Czartoryski

1740-11-21 - 1810-02-15
polityk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.