Siemieński Marcin (1758–1831), biskup pomocniczy gnieźnieński. Ur. 11 X w Runowie Krajeńskim (pow. Nakło) w rodzinie chłopskiej, był synem Wawrzyńca (wg J. Korytkowskiego miał «niezamożnych rodziców»).
Jako kleryk po niższych święceniach S. rozpoczął w r. 1779 studia teologiczne na Uniw. Krak.; ukończył je, uzyskując 6 II 1782 stopień doktora teologii. Równolegle kontynuował naukę w seminarium duchownym w Krakowie, 22 XII 1781 przyjął święcenia kapłańskie. Początkowo pracował w konsystorzu generalnym krakowskim, gdzie zajmował się sprawami gospodarczymi biskupstwa krakowskiego, w r. 1784 został mianowany sekretarzem, a następnie notariuszem apostolskim. W tym czasie uporządkował i zinwentaryzował 97 tomów akt biskupich oraz sporządził inwentarz akt konsystorza generalnego w Krakowie, który w r. 1797 przekazał kapitule krakowskiej. W r. 1796 został kanonikiem kapituły w Kielcach i plebanem w parafii Koziegłówki (Stare Koziegłowy), znajdującej się w zaborze pruskim. Dn. 2 VII t.r. został promowany na doktora obojga praw przez księcia Franciszka Sforzę na mocy przywileju nadanego rodowi Sforzów przez papieża Pawła III w r. 1539. W r. 1797 opuścił Kraków i zamieszkał w parafii Koziegłówki.
Po III rozbiorze Polski i włączeniu okolic Częstochowy, Siewierza i Pilicy do Nowego Śląska w zaborze pruskim władze zaborcze podjęły starania o wyłączenie tej części diec. krakowskiej spod jurysdykcji biskupa krakowskiego i przekazanie jej pod jurysdykcję biskupa wrocławskiego. Z nominacji bpa wrocławskiego J.Ch. Hohenlohego został S. mianowany 11 IV 1799 komisarzem biskupim na tym obszarze. W następstwie zabiegów rządu pruskiego papież Pius VII na mocy brewe „Ad universam Dominici gregis” z 9 IX 1800 włączył komisariat siewierski do diec. wrocławskiej. Inkorporacji tej dokonał 5 V 1801 wyznaczony przez papieża bp poznański Ignacy Raczyński. S., reprezentując biskupa wrocławskiego, witał wówczas bpa Raczyńskiego i przyjął przysięgę posłuszeństwa dla nowego ordynariusza od miejscowego duchowieństwa. W imieniu bpa wrocławskiego wizytował bardzo dokładnie parafie należące do archiprezbiteratów częstochowskiego, pilickiego i siewierskiego. Zwracał uwagę na stan moralny kleru oraz sprawy materialne parafii. Interesował się szczególnie szkołami elementarnymi na terenie Nowego Śląska, które w tym czasie propagował bp Hohenlohe oraz nakazywał je organizować także na terenach polskich, włączonych do diec. wrocławskiej. Starania te jednak były mało skuteczne.
Obowiązki komisarza bpa wrocławskiego, czyli oficjała okręgowego na terenie Nowego Śląska, pełnił S. do r. 1807, gdy tereny te zostały włączone do Ks. Warsz., co spowodowało przekazanie jurysdykcji kościelnej biskupa wrocławskiego na rzecz bpa krakowskiego Andrzeja Gawrońskiego (22 X 1811). S. utracił swoje stanowisko, gdy bp I. Raczyński, który został wtedy arcybiskupem w Gnieźnie, przeniósł go do tej archidiecezji i mianował sędzią audytorem w trybunale biskupim w Gnieźnie (1807) oraz kanonikiem w gnieźnieńskiej kapitule metropolitalnej (12 I 1809). S. otrzymał kanonię przeznaczoną dla doktora teologii, a 31 VIII 1815 został mianowany kustoszem w tejże kapitule. Był jednocześnie doradcą arcybiskupa w sprawach zarządu archidiecezją. Na wniosek kapituły metropolitalnej opracował projekt nowych statutów kapitulnych, a również komentarz do zredagowanych statutów. W l. 1815–18 z polecenia arcybpa Raczyńskiego administrował częścią archidiec. gnieźnieńskiej znajdującej się w granicach zaboru pruskiego. Dn. 8 III 1816 został mianowany biskupem tytularnym cyrneńskim, a 22 IV t.r. oficjałem generalnym trybunału metropolitalnego w Gnieźnie. W tym czasie sporządził indeks treściowy do 29 woluminów protokolarzy kapitulnych z l. 1408–1816.
Gdy w związku z nowym podziałem terytorialnym Kościoła w zaborze pruskim oraz ze względów politycznych arcybp Raczyński zrzekł się dotychczasowego stanowiska, S. od 24 VIII 1818 został administratorem archidiec. gnieźnieńskiej. Wówczas musiał bronić dóbr kościelnych przed konfiskatą przez rząd pruski oraz wiary katolickiej przed popieranymi przez rząd pruski protestantami. Dzięki swej ogromnej pracowitości oraz zdolnościom zdołał uratować archidiecezję przed dużymi stratami. Po ukazaniu się bulli papieża Piusa VII „De salute animarum” (16 VII 1821) biskupstwo poznańskie zostało podniesione do godności metropolii i złączone unią personalną z arcybiskupstwem gnieźnieńskim, a arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim został Tymoteusz Gorzeński – wówczas S. jako jego pełnomocnik przez blisko trzy lata sprawował rządy w Gnieźnie. Po śmierci Józefa Gembarta arcybp Gorzeński powierzył mu stanowisko sufragana gnieźnieńskiego (12 V 1823) za zgodą tamtejszej kapituły. W tym czasie S. został nobilitowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III i odznaczony Orderem Orła Czerwonego II kl. Był jednym z kandydatów wysuniętych przez rząd pruski na stanowisko arcybpa gnieźnieńskiego i poznańskiego po śmierci arcybpa Gorzeńskiego. Z wyboru natomiast kapituły gnieźnieńskiej był administratorem archidiecezji podczas wakansu przed wyborem na arcybpa Teofila Wolickiego, któremu udzielił sakry biskupiej 17 V 1829. Także po śmierci arcybpa Wolickiego administrował archidiecezją gnieźnieńską, a 10 VII 1831 w katedrze poznańskiej konsekrował nowego arcybpa Marcina Dunina. W kapitule gnieźnieńskiej był od 25 II 1830 prepozytem.
S. opublikował: „Monumenta Ecclesiae Metropolitanae Gnesnensis” (Częstochoviae 1815, Wyd. 2. P. 1823), „Littera encyclica ad clerum archidioecesis Gnesnensis” (Gniezno 1819), „Cyrkularz do duchowieństwa archidiecezji gnieźnieńskiej tyczący się przeszkód cywilnych do małżeństwa” (Gniezno 1822), „Okólnik do duchowieństwa względem pobierania cathedraticum” (Gniezno 1826), „Okólnik do duchowieństwa archidiecezji gnieźnieńskiej” (Gniezno 1826), „Okólnik do duchowieństwa i mieszkańców katolickich archidiecezji gnieźnieńskiej” (Gniezno 1830 w języku polskim i niemieckim) oraz „Zalecenie od urzędu namiestniczego biskupiego diecezji wrocławskiej” (b.m.w. [1807]).
«Wzrostu słusznego, postaci ujmującej zarazem i poważnej, miał głos donośny i dźwięczny» (Korytkowski), był S. ceniony jako gorliwy duszpasterz. Organizował pomoc dla biednych. S. zmarł 27 IX 1831 w Gnieźnie. W testamencie przeznaczył swoje mienie oraz pacyfikał z relikwiami św. Ignacego Lojoli, złoty krzyż biskupi i pastorał dla katedry gnieźnieńskiej. Część majątku zapisał dla szpitala w Gnieźnie i innych zakładów dobroczynnych.
Estreicher w. XIX; Bibliogr. historii Pol. XIX w., I; Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce, W. 1992; Korytkowski, Prałaci gnieźn., III; – Banaszak M., Marcin Dunin 1830–1842, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i w Poznaniu, P. 1982 s. 128; Glemma T., Krakowski konsystorz biskupi za czasów Andrzeja Rawy Gawrońskiego, „Nasza Przeszłość” T. 4: 1948 s. 224, 236–7; Grochowski L., Kryzys i reorganizacja archidiecezji gnieźnieńskiej w latach 1793–1833, tamże T. 24: 1966 s. 224; Kanoniści polscy (wiek XIX i XX), W. 1981; Kumor B., Brewe papieskie włączające Nowy Śląsk do diecezji wrocławskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kośc.” T. 16: 1968 s. 311–12; tenże, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej 1772–1918, Kr. 1980 s. 121, 183, 509; Wiśniewski J., Diecezja częstochowska. Opis historyczny kościołów i zabytków w dekanatach: będzińskim, dąbrowskim, sączowskim, zawierckim i żareckim oraz parafii Olsztyn, Mariówka Opoczyńska 1936 s. 530–1; Związek J., Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej, Częstochowa 1990 s. 24–5; tenże, Szkoły elementarne w parafii częstochowskiej (1812–1830), „Studia Claromontana” T. 1: 1981 s. 274–7; – Album stud. Univ. Crac., V 198; – Arch. Archidiec. w Gnieźnie: Akta personalne S-ego; Arch. Diec. w Częstochowie: sygn. II 375 (Visitationes archipresbiterales Częstochoviensis archipresbiteratus anni 1803), sygn. II 259 (Akta dziekańskie dekanatu częstochowskiego, Okólniki 1799–1806); Arch. OO. Paulinów na Jasnej Górze: t. XIV, sygn. 542 (Acta Actorum Provinciae Polonae), t. XV, sygn. 544, sygn. 2761 (Acta conventus Leśnioviensis Ordinis S. Pauli); Arch. UJ: rkp. 317 s. 3, 9.
Jan Związek