INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maria Zofia Onufrowicz-Płoska (z domu Onufrowicz)     

Maria Zofia Onufrowicz-Płoska (z domu Onufrowicz)  

 
 
1862-03-15 - 1922-09-02
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Onufrowicz-Płoska Maria Zofia, pseud. Stryjenka (1862–1922), działaczka «Proletariatu». Ur. 15 III w Kalinkowiczach w gub. mińskiej, pochodziła z kresowej rodziny szlacheckiej, była córką Eliasza Onufrowicza i Karoliny z Hertingów. Miała dwu braci: Bolesława (ur. 1860), działacza «Proletariatu», zesłańca, i Adama, który jako student w Krakowie był związany z «Proletariatem». W latach siedemdziesiątych rodzice O.-P-iej przenieśli się do Kijowa, gdzie prowadzili hotel przy ul. Wasylkiwskiej. O.-P. kształciła się na kursach felczerskich w Petersburgu. Weszła wówczas w kontakt z członkami «Woli Ludu», a zaprzyjaźniona z nią Witolda Karpowiczówna, później żona Tadeusza Rechniewskiego, wprowadziła ją do polskiej organizacji socjalistycznej pod nazwą «Ognisko». Od r. 1880 brała udział w rosyjskim ruchu rewolucyjnym i z ramienia «Ogniska» prowadziła pracę propagandowo-agitacyjną wśród słuchaczek kursów felczerskich i lekarskich. Niebawem uczucie do Edmunda Płoskiego związało ją jeszcze silniej ze sprawą rewolucyjną. Wraz z nim wyjechała w grudniu 1882 do Warszawy i stała się tam działaczką kierowniczej grupy partii «Proletariat». Powierzano jej przede wszystkim sprawy techniki partyjnej: przewożenie i przechowywanie nielegalnych materiałów oraz utrzymywanie więzi pomiędzy poszczególnymi działaczami. Sprawowała też nadzór nad znajdującą się w Warszawie tajną drukarnią «Woli Ludu». W niespełna trzy miesiące po ślubie z E. Płoskim, który odbył się 3 VII 1883 w Warszawie, aresztowano jej męża. Z uwagi na to, że ona sama znalazła się w niebezpieczeństwie, wysłano ją do Krakowa, zlecając jej utworzenie tam grupy «Proletariatu». Korzystając z paszportu swojej kuzynki Marii Herting przyjechała z początkiem grudnia t.r. do Krakowa. Tu w krótkim czasie nawiązała kontakty ze znanymi działaczami krakowskimi i przybyłymi do Galicji działaczami z Król. Pol., zbierała fundusze na rzecz partii oraz podjęła starania o zdobycie paszportów austriackich. Już jednak 19 XII t.r. policja aresztowała O.-P-ą w jej mieszkaniu przy ul. Jagiellońskiej 12 oraz zebranych u niej na naradzie socjalistów. Oskarżona na podstawie zagarniętych równocześnie materiałów o organizowanie nielegalnego stowarzyszenia socjalistycznego, została 30 III 1884 wyrokiem trybunału orzekającego Karnego Sądu Krajowego w Krakowie skazana na 4 miesiące więzienia i wydalenie z granic Austro-Węgier. Po odbyciu wyroku przekazano ją władzom carskim. Umieszczona w X Pawilonie Cytadeli warszawskiej, została poddana śledztwu, podczas którego do końca zachowywała się godnie. Skazano ją w trybie administracyjnym 29 VII 1885 na 4 lata zesłania.

O.-P. uzyskała potem zezwolenie na towarzyszenie mężowi, skazanemu na katorgę na Sachalinie, gdzie wraz z nim znalazła się w r. 1886. Jako zesłana w drodze administracyjnej nie wykonywała ciężkich robót, mieszkała wraz z mężem w oddzielnym domu. Przez pewien czas pracowała w szkole, opiekowała się też zsyłanymi na Sachalin więźniami. W r. 1889 upłynął termin jawnego nadzoru policyjnego, ale jeszcze na przeciąg trzech lat zabroniono O-.P-iej powrotu do Król. Pol. Od r. 1897 mieszkała wraz z mężem w Błagowieszczańsku. W czasie wydarzeń rewolucyjnych opuścili oboje w r. 1906 Sachalin i przedostali się do Japonii. Po dziesięciomiesięcznym pobycie tamże pojechali do Triestu, a stąd do kraju. Od r. 1907 mieszkali w Krakowie. O.-P. zajęta wychowywaniem syna, nie brała już udziału w ruchu robotniczym. W czasie pierwszej wojny światowej związała się z Ligą Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego: zajmowała się opieką nad legionistami, pielęgnowała rannych w szpitalach i zbierała fundusze na pomoc walczącym. W Polsce niepodległej, gdy mąż został sędzią w Mławie, O.-P. pozostała wraz z synem w Krakowie. Zarobkowała jako kierowniczka kursu gospodarczego. Zmarła na skutek choroby serca 2 IX 1922 w Krakowie.

Z małżeństwa z Edmundem Płoskim (zob.) miała jednego syna Witolda.

 

Baumgarten L., Dzieje Wielkiego Proletariatu, W. 1966 (fot.); Dobrowolski H., Frančić M., Konarski S., Postępowe tradycje młodzieży akademickiej w Krakowie, Kr. 1962; Limanowski B., Zofia Płoska, „Dzien. Lud.” (Chicago) 1924 nr 112 s. 5; Próchnik A., Kobieta w polskim ruchu socjalistycznym, W. 1948 s. 13, 20, 22; tenże, Kobieta w walce o niepodległość i socjalizm w Polsce, W. 1938 s. 11, 12; Senčenko I. A., Revoljucionery Rossii na sachalinskoj katorge, Sachalińsk 1963 s. 34, 170; Wawrzykowska-Wierciochowa D., Z orlego gniazda, W. 1977 s. 72, 73, 111, 130, 133, 139, 142–8, 151, 162, 169, 176, 177; – Heryng Z., W zaraniu socjalizmu polskiego, „Niepodległość” T. 3: 1931; [Kostrzewski J.], Krakowski komisarz policji na służbie carskiego wywiadu, Kr. 1967 (fot.); Kółka socjalistyczne, Gminy i Wielki Proletariat, Źródła, Wyd. L. Baumgarten, W. 1966 (fot.); Krzywicki L., Na marginesie starej fotografii, „Niepodległość” T. 3: 1931; – „Naprzód” 1922 nr 205 s. 3 (wspomnienie pośmiertne); „Przedświt” 1884 nr 1 s. 4; „Robotnik” 1922 nr 251 s. 5 (wspomnienie pośmiertne); „Walka Klas” 1886 nr 4 s. 9–18; „Z Pola Walki” 1960 nr 1, 1963 nr 1; – AGAD: Prokurator WIS 980 k. 249, 305–331, 315–318; Arch. Państw. w Kr.: Księga spisu ludności z r. 1921 t. 6; Centr. Arch. KC PZPR: mf 1139/1; Muz. Hist. Pol. Ruchu Rewol. w W.; 224/Dep., 5088 (dokumenty i pamiątki po E. Płoskim); Urząd Stanu Cywilnego Warszawa-Śródmieście: Akta parafii Wszystkich Świętych, akt małżeństwa nr I/15/ 190/1883.

Alicja Pacholczykowa

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Edmund Walenty Płoski

1859-10-26 - 1942-10-04 prawnik
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Adam Krzeptowski

1898-07-17 - 1961-02-12
fotograf
 

Eryk Lipiński

1908-07-12 - 1991-09-27
karykaturzysta
 

Czesław Kuryatto

1902-07-14 - 1951-03-12
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Lipiński

1857-06-10 - 1911-09-11
przemysłowiec
 

Feliks Gwiżdż

1885-01-12 - 1952-05-27
poeta
 

Józef Lipkowski

1863-11-25 - 1949-05-03
inżynier
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.