INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mateusz Ignacy Kuligowski      Mateusz Kuligowski na karcie swego "Demokryta Śmiesznego" - w zbiorach IBL PAN - plik z POLONA.pl

Mateusz Ignacy Kuligowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kuligowski Mateusz Ignacy (2. poł. XVII w.), ksiądz, wierszopis i tłumacz. Data, miejsce urodzenia i śmierci oraz bliższe okoliczności życia K-ego nie są znane. Pochodził, być może, z średnio zamożnej rodziny Kuligowskich (Kulikowskich) h. Dragomir. Uczęszczał do szkół jezuickich prawdopodobnie w Wilnie, m. in. jego profesorem retoryki był Michał Bujnowski (rektor w Nieświeżu i Połocku), a gramatyki Paweł Bochen. Był księdzem oraz magistrem sztuk wyzwolonych i filozofii. Być może studiował w r. 1682 w Padwie (zapisany tam został Michał Kulikowski, protonotariusz apostolski). W r. 1675 występował jako pleban brzozowski. W r. 1688 był dziekanem wołkowyskim i plebanem wołpińskim, w r. 1694 protonotariuszem Stolicy Apostolskiej i archidiakonem bakkowieńskim. Przebywał głównie na Litwie. Pozostawał w bliskich stosunkach z Sapiehami, kilkakrotnie nazwał siebie ich sługą. Wszystkie swe dzieła dedykował Sapiehom. Zmarł po r. 1699.

Pierwszym znanym drukowanym utworem K-ego jest Dźwięk Marsa walecznego z walnej expedycyjej chocimskiej… 1673… wygłoszony (druk. Wil. 1675), poemat dość słaby, pisany strofą saficką. W Krakowie w r. 1688 ukazał się Królewic indyjski w polski strój przybrany albo historyje o świętym Jozaphacie królewicu indyjskim i o świętym Barlaamie pustelniku… Autorstwo pierwowzoru przypisywano niesłusznie św. Janowi Damascenowi. K. korzystał z wersji łacińskiej Jakuba Billiusza Pruneusza Cenobiarchy z r. 1593, wzbogaciwszy ją własnymi dodatkami, wyróżnionymi w druku antykwą. Tłumaczenie to dedykował Kazimierzowi Janowi Sapieże, którego uwieczniono również na rycinie na odwrocie karty tytułowej. Istnieją też egzemplarze wariantowe z ryciną – rebusem. Więcej jeszcze zmian i uzupełnień wprowadził K. do tłumaczonego wierszem z prozy utworu Piotra Besseusza pt. Heraklit chrześciański… to jest Lament grzesznika pokutującego… Prawie połowa tekstu nie ma odpowiednika w prozie Besseusza, ostatni ustęp, pt. Lamentu noc ostatnia, jest oryginalnym dziełem K-ego. I tu wyróżniono graficznie dodatki K-ego, jak i dłuższe cytaty (sporo z Jana Kochanowskiego). Na wybór tytułu i koncepcji ostatniego znanego i najciekawszego zarazem dzieła K-ego, pt. Demokryt śmieszny… wpłynął zarówno Besseusz ze swoim „Demokrytem chrześcijańskim” („Democritus christianus de contemptu vanitatum mundi”), dołączanym do tłumaczonego poprzednio Heraklita… jak i „Democritus ridens” J. P. Langa, skąd K. zaczerpnął wiele anegdot. Demokryt śmieszny stanowi dość dziwaczną mieszaninę refleksji nad marnością świata z rozrywkowymi raczej anegdotami i dość obszernym zbiorem wierszy na herby. Na marginesach ich autor wynotował przede wszystkim słynniejsze rody Litwy i sobie współczesnych ich przedstawicieli. Ze względu na bogactwo opowiadań posiada Demokryt duże znaczenie dla badań nad dziejami i tematyką facecji i bajki staropolskiej. Wg Franciszka Maksymiliana Sobieszczańskiego K. miał zostawić w rękopisie przysłowia chronologiczne polskie, miał też zbierać przysłowia historyczne.

 

Estreicher; Nowy Korbut (Piśm. staropol.); Bentkowski F., Historia literatury polskiej, W. 1814 I 375, 396; Juszyński, Dykcjonarz; Załuski J. A., Bibliotheca poetarum, W. 1754 s. 2, 54; Enc. Org.; Gloger, Enc. staropol., IV 149; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; – Janów J., Wstęp do: Piskorski S., Żywot Barlaama i Jozafata, Lw. 1935 CXIII–CXVI, CLXXXV; Krzyżanowski J., Paralele, W. 1961; tenże, Romans polski wieku XVI, W. 1962; Słowacki J., Dzieła, Wil. 1826 III 163–6.

Paulina Buchwald Pelcowa

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.