INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Michał Adam Sozański      Michał SOZAŃSKI - portret pędzla Jacka Malczewskiego - źródło kopii cyfrowej: Wikimedia Commons - domena publiczna - fragment.

Michał Adam Sozański  

 
 
1853-09-17 - 1923-01-26
 
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sozański Michał Adam (1853–1923), malarz i rysownik. Ur. 17 IX w Błażowie (pow. samborski; podawana w wielu źródłach informacja, że urodził się we Lwowie, jest mylna). Był synem Sylwerego (1815–1895), właściciela Błażowa, taksatora dóbr ziemskich przy Sądzie Obwodowym w Samborze, i Anny z Jełowickich. Miał dwie siostry: Magdalenę (ur. 1856), zamężną za Edwardem Woźniakowskim, i Olgę (1862–1929), 1.v. Edwardową Oczosalską, 2.v. Cetnerową. S. był bratankiem Antoniego (zob.) i stryjecznym bratem Feliksa (zob.).

W r. 1865 uczęszczał S. do lwowskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa, gdzie rysunku uczył go zapewne Michał Godlewski. Dalsze kształcenie odbywał w lwowskiej Akad. Technicznej na Wydz. Architektury; od r. 1874 kontynuował studia w zakresie sztuki i malarstwa dekoracyjnego pod kierunkiem Leonarda Marconiego. Z tego okresu pochodzi jeden z wczesnych rysunków S-ego, Studium portretowe (Autoportret?), datowany na r. 1875. W l. 1876–7 pełnił S. na tej uczelni funkcję asystenta katedry rysunków i modelowania. W r. 1877 został powołany do wojska. Brał udział w kampanii bośniackiej, co znalazło odbicie w bałkańskiej tematyce jego prac: widoki z Lovrany, Raguzy (Dubrownika), Serbowie, Turek. Wakacje w l. 1878–9 spędzał S. w Żurawnie. Gościł tam razem z Młodnickimi w pałacu Eweliny Chajęckiej, uczestnicząc w życiu towarzyskim (muzykowanie, teatr amatorski). W tym czasie za radą Marconiego wyjechał do Wiednia, gdzie przez dwa lata studiował rysunek figuralny u malarza i akwarelisty F. Laufbergera; z pobytem w Austrii wiąże się rysunek Baraka żołnierska w Bruku nad Litawą.

Po powrocie do Lwowa nadal pełnił S. (z przerwami na wyjazdy zagraniczne do Włoch) funkcję asystenta w Szkole Politechnicznej (uprzednio Akad. Technicznej), na Wydz. Budownictwa w l. 1883–6, 1890–1. W l. 1890–5 prowadził kurs malowania akwarelą. Od wczesnych l. osiemdziesiątych odbywał dłuższe podróże do Włoch, był w Neapolu (wtedy powstały jego obrazy: Caprejska kuchnia, Lawa Wezuwiusza, Neapolitanka), na dłużej zatrzymywał się we Florencji, gdzie w r. 1882 zrobił akwarelowy Portret Juliana Konstantego Ordona. W r. 1887 przebywał znów we Florencji, skąd przysłał jedenaście akwarel na I Wielką Wystawę Sztuki Polskiej w Krakowie (wrzesień 1887), m.in. Portret Józefa Ignacego Kraszewskiego (Kraszewski w „Tygodniku Ilustrowanym” w r. 1887 pisał pochlebnie o malarstwie S-ego), oraz typy ludowe i charakterystyczne. We Florencji S. pozostawał w bliskich kontaktach z Teofilem Lenartowiczem, z którym korespondował (zachowane listy w B. Nauk. PAU i PAN w Kr.) i którego w ostatnim roku życia poety bardzo często odwiedzał. Rysował podobizny Lenartowicza m.in. w pracowni, w towarzystwie rzeźbiarza Mieczysława Zawiejskiego i inną w towarzystwie własnym, a następnie sporządził jego wizerunek pośmiertny.

W r. 1893 został S. zaproszony przez Jana Stykę i Wojciecha Kossaka do pomocy przy malowaniu „Panoramy Racławickiej”. W tym czasie zamieszkał we Lwowie przy ul. Kurkowej 17, gdzie urządził pracownię i pod tym adresem pozostał do końca życia. W r. 1899 przygotował na zamówienie starostwa lwowskiego „Album pamiątkowy dla Karola Kolarzewskiego” (do r. 1898 star. lwowskiego), złożony z dwudziestu kart, z malowanymi akwarelą typami ludowymi i widokami z okolic Lwowa oraz kilkoma wizerunkami urzędników. W r. 1900 wykonał polichromię w stylu romańskim w kościele w Dublanach koło Lwowa. W r. 1904 wymalował kurtynę dla sceny teatralnej przy Tow. Gimnastycznym «Sokół» w Samborze. W r. 1911 wykonał serię 45 rysunków z głośnego wtedy procesu kryminalnego Lewickiego (własność Lwow. Galeria Obrazów), w r.n. został wybrany na członka lwowskiego komitetu «Wystawy 1863» dla uczczenia 50-rocznicy powstania styczniowego (wystawiał tu także swoje prace). Był zaangażowany w sprawy niepodległościowe, zwłaszcza w czasie walk polsko-ukraińskich o Lwów; wraz z Kamilem Mackiewiczem ilustrował opowiadania Artura Schroedera w zbiorze „Orlęta” (Lw. 1919). Jedną z najbardziej rozpowszechnionych jego ilustracji był Wypad ze Szkoły Kadeckiej. W r. 1919 brał udział w wystawie powojennej na rzecz Czerwonego Krzyża.

S. uprawiał głównie malarstwo akwarelowe i rysunek piórem (często kolorowany akwarelą), rzadko posługiwał się techniką olejną. Odbywał wiele wycieczek artystycznych po Galicji, malował widoki, typy ludowe, sceny rodzajowe i wnętrza, m.in.: Hucułka, Cyganka, Pokój jadalny Józefa hr. Drohojowskiego, Przed cerkwią, Okopy św. Trójcy, Giewont, Widok Lublina, Widok miasteczka Uścieczko, Kopanie ziemniaków, Handlarz warzywem, Ułaszkowieckie jarmarki, Polowanie z nagonką, Dziewczyna z dzbanem. Tworzył też liczne portrety i wizerunki znanych osobistości: Antoniego Rollego, Władysława Żeleńskiego, L. Marconiego, Włodzimierza Dzieduszyckiego, Tadeusza Rutowskiego, aktorów: Tadeusza Skalskiego, Józefa Chmielińskiego, Władysława Woleńskiego i swojego ojca Sylwerego Sozańskiego; rysował też karykatury polityczne (70 karykatur z l. 1883–9 znajduje się w Lwow. Galerii Obrazów). W jego twórczości pojawiały się tematy religijne (Chrystus, Ave Maria), wykonywał również ekslibrisy i ilustracje książek (m.in. do „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza). Kolekcjonował przedmioty sztuki. Prace S-ego były wystawiane przede wszystkim we Lwowie w l. 1883–5, 1895, 1903–4, 1906, 1908–10, 1913, 1916–19, m.in. na pokazach: Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP), Koła Literacko-Artystycznego, Związku Artystów Polskich. W r. 1894 otrzymał list pochwalny na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie. W Krakowie prezentowało dzieła S-ego TPSP w l. 1887, 1889, 1890, 1893, 1904, 1916/17; w Warszawie Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w l. 1883 (gdzie dwa obrazy: Serenada i Dziewczyna z dzbanem zostały zakupione do wylosowania), 1887, 1897, 1919, 1929. W Tarnopolu odbyły się wystawy S-ego w r. 1902 oraz w r. 1912 (17 prac, m.in. studia portretowe, widoki i typy ludowe). S. zmarł 26 I 1923 we Lwowie, pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim.

S. był żonaty od r. 1896 (29 IX) z Marią z Woźniakowskich (1865–1943), córką Ignacego, lekarza i właściciela Polikarcic, oraz Heleny z Dąmbskich. Miał z nią czworo dzieci: Annę (1897–1974), nauczycielkę, działaczkę plebiscytową w r. 1921 na Śląsku, zamężną za Kazimierzem Wolskim (1896–1967), synem poetki Maryli Wolskiej, ostatnim właścicielem majątku Perepelniki koło Złoczowa (do r. 1939 były tam rysunki S-ego i listy do niego), Stanisława (1899–1920), poległego w czasie wojny polsko-sowieckiej pod Ostrołęką, Helenę (1903–1933), malarkę, i Andrzeja (1905–1998), oficera 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich, uczestnika obrony Warszawy w r. 1939, jeńca oflagu niemieckiego, po wojnie osiadłego w Kanadzie.

Żona S-ego, Maria, była portretowana przez Jacka Malczewskiego w r. 1906 (olejny), oraz w r. 1916 jako Diana; pozowała prawdopodobnie Malczewskiemu także i do obrazów o treści mitologicznej z l. 1914–18 jako Pytia, Bachantka, Eurydyka.

Prace S-ego znajdują się w Krakowie w zbiorach Muz. Narodowego (oddział Czapskich), w Muz. Historycznym m. Krakowa i w B. Jag., w Warszawie w Muz. Narodowym i w B. Narodowej (m.in. pięć widoków z Jazłowca, sepia i akwarele), a także w Muz. Okręgowym w Lesznie i Muz. Zamkowym w Łańcucie. Najbogatszą kolekcję dzieł S-ego ma Lwowska Galeria Obrazów (przechowuje m.in. zespół 18 akwarel i rysunków sygn., portrety: Władysława Mickiewicza, J. I. Kraszewskiego, Karola Brzozowskiego, T. Lenartowicza). Dzieła te oraz kolekcja obrazów i rysunków malarzy polskich (m.in. Piotra Michałowskiego, Jana Matejki, Andrzeja Grabowskiego, Aleksandra Gryglewskiego, Juliana Fałata, J. Malczewskiego), zdeponowane w r. 1939 przez spadkobierców S-ego w Ossolineum we Lwowie, po wojnie nie zostały rodzinie zwrócone. W Muz. Historycznym we Lwowie jest kopia S-ego wg A. Grottgera: Pochód na Sybir, w rękach prywatnych w Pizie we Włoszech znajduje się obraz Polowanie (olejny). Na aukcjach sztuki w Warszawie w l. 1992, 1994, 1997 znalazły się akwarele S-ego: Ave Maria, Oczekiwanie, Sieci, W dolinie Dunajca, Pranie w Prucie, Portret mężczyzny z wąsami, Zakonnik, Cukrownia.

 

Portret przez J. Malczewskiego (1907), olej. na dykcie, w Lwow. Galerii Obrazów, reprod. w: Chomyn I., Malarstwo Jacka Malczewskiego ze zbiorów Lwowskiej Galerii Obrazów, Przemyśl–Rzeszów 1989; Portret w zbroi przez J. Malczewskiego (1913), olej. na płótnie, w Muz. Narod. we Wr., reprod. w: Malarstwo polskie XVII–XIX w. obrazy olejne, Oprac. P. Łukaszewicz, E. Houszka, Katalog zbiorów Muz. Narod. we Wr.; Fot. (z W. Mickiewiczem i A. Czołowskim, 1904) w B. Narod., sygn. 5565 nr 44–45; Portrety żony S-ego przez Malczewskiego, reprod. w: Grzybkowska T., Świat obrazów Jacka Malczewskiego, W. 1996; Grajewski, Bibliogr. ilustracji; – Klemensiewicz Z., Bibliografia ekslibrisu polskiego, Wr. 1952; Pol. Bibliogr. Sztuki; – Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; – Nicieja, Łyczaków; Nicieja S., Cmentarz Obrońców Lwowa, Wr. 1990; Popławski Z., Wykaz pracowników naukowych Politechniki Lwowskiej w l. 1844–1945, Kr. 1994; Wystawa exlibrisu młodopolskiego ze zbioru F. Wagnera, P. 1964; – Aftanazy, Dzieje rezydencji, VII; Antoniewicz-Bołoz J., Grottger, Lw. 1910; Badecki K., Zbiory Bolesława Orzechowicza, Lw. 1922; Hertz P., Głosy o Lenartowiczu 1852–1940, Kr. 1976; [Karlsbad I.] Iz. K., Michał Adam Sozański, „Iris” 1899 nr 12 (podobizna S-ego); Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazjum im. Franciszka Józefa I we Lwowie, Lw. 1909 s. 353 (tu data ur. 1852); Minich M., Andrzej Grabowski 1833–1886, Wr. 1957; Nowakowski J., A ślad po mnie – pieśń złota: Teofil Lenartowicz, W. 1973; Olszański K., Wojciech Kossak, Wr. 1990 s. 13; Podoliński W., Sambor i okolica, Sambor 1937 s. 45; Pol. życie artyst. w l. 1890–1914; Politechnika Lwowska 1844–1945, Wr. 1993; Rolle M., Rzemiennym dyszlem, Lw. 1914 s. 61; Zajączkowski W, C.k. Szkoła Politechniczna we Lwowie, Lw. 1894 s. 122, 154; – Katalog Galerii Miejskiej, Lw. 1908; Katalog ilustrowany wystawy sztuki we Lwowie, Lw. 1894; Katalog nieustającej wystawy Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kr. 1890; Katalog nieustającej wystawy Zjednoczonego Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych, Lw. ok. 1892; Katalog I Wielkiej Wystawy Sztuki Polskiej w Krakowie, Kr. 1887; Katalog Powszechnej Wystawy Sztuki Polskiej we Lwowie, Lw. 1910; Katalog XVI wystawy Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie 1883, Lw. 1882; Katalog wystawy Koła Literacko-Artystycznego, [Lw.] 1884; Katalog wystawy Rok 1915–1916, Lw. [1916]; Katalog wystawy, Tarnopol 1912; Księga adresowa królewsko-stoł. miasta Lwowa, Lw. 1900 s. 210; Pawlik M., Katalog księgozbioru, rękopisów, dyplomów, rycin, map, atlasów, fotografii…, Lw. 1888; 1863–1913. Przewodnik po wystawie Roku 1863, Lw. 1913; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1877, 1882, 1883, 1891, 1893–6; Wiercińska, Katalog TZSP; Wystawa obrazów Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kr. 1916/17; – Konopnicka M., Spotkania nad Arnem. Konopnicka o Lenartowiczu, [Wyd.] J. Nowakowski, W. 1970 s. 86–7, 89, 91, 143, 145, 159; Wielkie serce. Korespondencja Kornela Ujejskiego z rodziną Młodnickich, Oprac. Z. Sudolski, W. 1992; Wolska M., Obertyńska B., Wspomnienia, W. 1974; – „Art and Business” 1993, 1995, 1998 nr 1–2 (dod. „Roczniki Aukcyjne” 1992, 1994, 1997, 1999); „Czas” 1896 nr 225; „Kłosy” 1883 nr 916, 1887 nr 1163; „Słowo Pol.” (Lw.) 1905 nr 338, 1923 nr 32 (nekrolog); „Sztuki piękne” 1933 nr 7 s. 283 (nekrolog Heleny Sozańskiej); „Tyg. Ilustr.” 1887 półr. I s. 135, 138, półr. II s. 159, 222, 1890 półr. II s. 903, 1895 półr. I s. 199, półr. II s. 231; „Wiad. Artyst.” 1899 nr 4; – Arch. Kościoła oo. Kapucynów w Kr.: Kronika za r. 1896; B. Jag.: rkp. 6535 IV, 6692 III, 7729 III, Przyb. 108/92, 123/56 t. 11, Przyb. 247/81, 354/76; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 1881 t. 5, rkp. 1995, 2028 t. 6, rkp. 2170 t. 2 (zbiór prac i artykułów Aleksandra Hajdeckiego, Cz. 2: Polacy w Wiedeńskiej ASP od 1726–1880); B. Ossol.: rkp. 7490/I, 7535/II, 12221/III, 12660/II, 13445/II, 14028/I; IS PAN: Mater. do Słown. Artystów Pol.; – Mater. rodzinne w posiadaniu Elżbiety i Marcina Wolskich z Kr., m.in. Genealogia rodu z Sozani Sozańskich h. Korczak, Sozański M., Pamiętnik z podróży poślubnej do Włoch 18967 (mszp.), Akt zgonu S-ego z paraf. św. Antoniego we Lw. (tu dokładna data ur. S-ego, kopie tych mater. w posiadaniu M. Domańskiego z L.); – Informacje Jacka Woźniakowskiego z Kr.

Michał Domański

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

  więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wacław Męczkowski

1863-06-10 - 1922-01-14
lekarz neurolog
 

Marceli Siedlanowski

1894-01-12 - 1976-03-10
inżynier mechanik
 

Jan Michejda

1853-07-18 - 1927-05-14
adwokat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.