Oskierko Michał (1836–1864), lekarz, działacz obozu «czerwonych» w powstaniu 1863 r. Pochodził z rodziny szlacheckiej, używającej dawniej nazwiska Oskierka. Ur. w Mińsku, był synem Andrzeja i Marii z Horwattów. Kształcił się w gimnazjum w Słucku, a następnie do r. 1860 na wydziale medycznym uniwersytetu moskiewskiego. Jako świeżo dyplomowany medyk wyjechał w t. r. za granicę w charakterze lekarza domowego Józefa Świackiego, marszałka szlachty pow. sieńskiego gub. mohylewskiej. Po powrocie w początkach września 1861 przyjął stałą posadę lekarza domowego przy Mieczysławie Świętorzeckim, właścicielu Konstantowa w pow. sieńskim i Malinowszczyzny w pow. oszmiańskim. Po śmierci swego chlebodawcy w styczniu 1862 pozostał w Malinowszczyźnie przez r. 1862 jako lekarz domowy i zarazem przyjaciel rodziny. Tu zetknął się z Jakubem Gieysztorem i za jego pośrednictwem z działalnością obozu «białych». Wybuch powstania zastał O-ę w gub. mohylewskiej, skąd udał się do Wilna, gdzie «czerwony» Komitet Prowincjonalny Litwy powierzył mu stanowisko komisarza gub. mohylewskiej. W kwietniu 1863, gdy do powstania przystąpili «biali», O. udał się wraz ze Zdzisławem Mitkiewiczem do Petersburga, aby powierzyć Ludwikowi Zwierzdowskiemu funkcję naczelnika wojskowego Mohylewszczyzny; pozyskał również kilku oficerów: Antoniego Olendzkiego, Konstantego Żebrowskiego i Melchiora Czyżyka, którzy stanęli wkrótce na czele «partii» powstańczych. Powstanie mohylewskie wybuchło 5 V, ale załamało się w ciągu kilku dni. O. przeniósł swą działalność do Mińska, gdzie był łącznikiem między «partią» Stanisława Laskowskiego, działającą w puszczy ihumeńskiej od maja do sierpnia 1863, a władzami powstańczymi w Wilnie.
Po odejściu Bolesława Świętorzeckiego do partyzantki O. objął funkcję komisarza pełnomocnego woj. mińskiego. W połowie sierpnia nadzorował akcję połączenia się oddziałów S. Laskowskiego i Lucjana Remiszewskiego (pseud. Ruszczyc). Gdy aresztowania dotknęły organizację mińską, O. przygotował ucieczkę za granicę ściganych osób. We wrześniu 1863 przybył do Wilna m. in. dla zorganizowania ucieczki zagrożonego już B. Świętorzeckiego. Ale i za O-ą rozesłano listy gończe. Jakiś czas O. ukrywał się w Malinowszczyźnie, lecz 9 X przybył do Mińska, aby zorganizować wyjazd za granicę woj. mińskiego Kornela Pelikszy i przekazać po nim następstwo Hektorowi Łapickiemu. Powróciwszy do Wilna, zaopatrzony przez Rząd Narodowy w fałszywy paszport zagraniczny, wyjechał 21 X do Petersburga, ale został aresztowany na stacji Ostrowskaja. Śledztwo prowadzono w Mohylewie. O. uporczywie odmawiał składania zeznań; w końcu grudnia po ukończeniu śledztwa odesłano go do Wilna. Dn. 22 IV 1864 (st. st.) Murawjew podpisał wyrok skazujący O-ę na karę śmierci przez rozstrzelanie na podstawie przede wszystkim obciążających zeznań Hektora Łapickiego, Witolda Parfanowicza i Józefa Jamonta, którym wmówiono, że O. zmarł.
Na wykonanie wyroku przewieziono O-ę do Mohylewa; egzekucję przeprowadzono 28 IV (11 V) w Mohylewie mimo starań o ułaskawienie ze strony rodziny. Ułaskawienie wysłał Murawjew wieczorem po egzekucji.
Cytowič S., 1863 god u Gory-Gorkach byuš. Magilevskoj gub. (Padzej paustann’ja), w: Zapiski Addzelu Gumanitarnych Navuk, kn. 8 Pracy Klasy Gistorii, Mensk 1929 III 251, 260, 262, 265, 287–S; Ignatouski U., 1863 god na Belarusi. Narys padzej, Mensk 1930 s. 242; Kislajev G. V., Askerka Michail Andreevič (1836 Mensk – 28. 4. 1864), w: Belaruskaja Saveckaja Enciklapedija, Mensk 1969 I 517; Klukowski Z., Lekarze w powstaniu 1963 r. Polegli w boju, zamordowani i straceni z wyroków sądu, „Arch. Hist. i Filoz. Med.” T. 4: 1926; Ljaskovskij A. I., Litva i Belorussija v vosstanii 1863 g., Berlin 1939 s. 162, 164; Maliszewski E., Organizacja powstania styczniowego, W. 1925; tenże, Rok 1863 na kresach mohilewskich, W. 1920 (odbitka z „Wschód Pol.” nr 8–9 s. 27–59); Przyborowski W., Dzieje roku 1863, Kr. 1902 III 60–5; Russko-pol’skie revolucjonnye svjazi i vosstanie 1863 goda. Sbornik statej i materialov, Moskva 1962; Smirnov A. F., Vosstanie 1863 goda v Litve i Belorussii, Moskva 1963 s. 269; Zembrzuski L., Złota księga Korpusu Sanitarnego Polskiego 1797–1918, W. 1927 (fot.); – Gieysztor J., Pamiętniki z lat 1857–1865, Wil. 1913 I–II (fot. s. 262); Nowolecki, Pamiątka dla rodzin pol., Cz. 1 s. 114–15; Obiezierska J., Męczeńskie lata, w: Nasze Kresy. Mohylewszczyzna, Mohylów–Moskwa 1917 s. 47–8, 50; [taż] J. S., Na Białorusi, „Dzien. Wil.” 1906 nr 13; taż, Ostatnie chwile Michała Oskierki, „Goniec Wil.” 1909 nr 1, 3, 4; Revolucjonnyj podjem v Litve i Belorussii v 1861–1862 gg., Moskva 1964; Rok 1863 na Mińszczyźnie (Materiały Arch. Wydziału III b. Kancelarii cesarskiej), Wyd. O. Janiewicz i L. Lech, Mińsk 1927 s. 72–3, 93, 95, 97, 104; Rok 1863. Wyroki śmierci, Wyd. W. Studnicki, Wil. 1923; Vosstanie v Litve i Belorussii 1863–1864 gg., Moskva 1965; [Wołodźko W.] W. Koszczyc, Wspomnienia z powstania województwa mińskiego 1863 r., w: Polska w walce, Wyd. A. Giller, Kr. 1875 II 227–8, 247; – Listy O-i do Józefy ze Świętorzeckich Obiezierskiej pisane w więzieniu mohylewskim (w posiadaniu autora); – Informacje Hanny Obiezierskiej.
Tadeusz Wasilewski