Sadowski Michał, pseud. konspiracyjne: Miś, Cywiński (1921–1978), socjolog, kurier Komendy Głównej Armii Krajowej, redaktor naczelny wydawnictwa «Interpress». Ur. 9 I w Spiczyńcach w pow. berdyczowskim na Ukrainie, był synem Michała, lekarza, i Janiny z Lachowiczów. Wkrótce po urodzeniu S-ego rodzice przenieśli się na Wileńszczyznę.
W r. 1938 S. ukończył gimnazjum Jezuitów w Wilnie i w r. 1938/9 rozpoczął studia medyczne w Uniw. Stefana Batorego. W r. 1939 został przyjęty do szkoły podchorążych sanitarnych. W kampanii wrześniowej udziału nie brał. Do r. 1942 przebywał w Rabce na Podhalu, gdzie jego rodzice posiadali dom. Od r. 1941 był czynny w Związku Walki Zbrojnej, potem w Armii Krajowej (AK). W r. n. przeniósł się do Warszawy, gdzie został kurierem Komendy Głównej AK w stopniu podporucznika czasu wojny w komórce WW 7 2 (Wywiad Wschodni). Po likwidacji WW 7 2 pracował w analogicznej komórce, działającej pod krypt. Pralnia. Wyposażony w fałszywe dokumenty, wystawiane na rozmaite nazwiska, najczęściej Błachowski, pod pozorem sprzedaży lekarstw przewoził pocztę, radiostacje, broń itp. do placówek AK w Wilnie, Mińsku Litewskim, Kijowie i wielu innych miastach okupowanych przez Niemców. Był czterokrotnie aresztowany i za każdym razem udawało mu się uwolnić z rąk niemieckich, m. in. uciekł z obozu koncentracyjnego w Wilnie, a w dn. 29 IV 1943 z transportu wiozącego więźniów z Pawiaka do Oświęcimia. Aresztowany w poł. sierpnia 1944 przez NKWD w rejonie Brześcia nad Bugiem w czasie kolejnej wyprawy, siedział pół roku w więzieniu w tymże mieście, następnie został wywieziony w rejon Archangielska, gdzie pracował przy wyrębie lasu przez ponad cztery lata.
S. wrócił do kraju jesienią 1948. Próbował studiować na Uniw. Warsz., co – wg relacji żony – uniemożliwiły mu władze bezpieczeństwa. Od grudnia t. r. podjął pracę w Warszawskim Oddziale Okręgowym Centrali Rolniczych Spółdzielni «Samopomoc Chłopska» na stanowisku kierownika referatu. Następnie od maja 1951 do września 1954 był inspektorem w spółdzielni «Jedność Łowiecka» (wchłoniętej w tym czasie przez Państwową Centralę «Las»). Od października 1954 był naczelnikiem wydziału w Stołecznym Zarządzie Przemysłu Terenowego, a następnie od lipca 1955 do lutego 1958 pracował na analogicznym stanowisku w Min. Przemysłu Drobnego i Rzemiosła. Po październiku 1956 wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego (SD). Był do listopada 1967 kolejno zastępcą kierownika Zespołu Propagandy, członkiem Prezydium Centralnej Komisji do Spraw Kół Młodych, wreszcie dyrektorem Centralnego Ośrodka Partyjnego SD. Dn. 31 I 1965 wszedł do Rady Naczelnej SD. Dn. 10 II t. r. został wybrany do Centralnego Sądu Partyjnego SD, a w r. 1967 był członkiem Plenum Stołecznego Komitetu SD. Nie akceptując sposobów działania i atmosfery panującej wówczas w SD, wystąpił zeń w r. 1969.
Równolegle z tą pracą studiował S. socjologię w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR), w r. 1964 otrzymał tytuł magistra za pracę pt. Spór o pozycję społeczną inteligencji, a w r. 1968 uzyskał w tejże uczelni doktorat nauk humanistycznych na podstawie pracy Przemiany społeczne a system partyjny PRL (fragment pt. Przemiany społeczne a partie polityczne PRL, „Studia Socjologiczne” 1968 nr 3–4), która w skrócie ukazała się w r. 1969 (W.; Wyd. 2. pt. System partyjny PRL. Problemy teorii, procesy rozwoju, W. 1971, a Wyd. 3 pt. Systemy partyjne – system partyjny PRL, W. 1974). Od grudnia 1967 do lipca 1969 kierował redakcją społeczno-polityczną w wydawnictwie «Książka i Wiedza». W r. 1969 został powołany przez Min. Oświaty i Szkolnictwa Wyższego w skład Rady Naukowej Centralnego Ośrodka Metodycznego Nauk Politycznych. Od lipca 1969 do stycznia 1971 był zastępcą redaktora naczelnego Wydawnictwa «Interpress», a od lutego 1971 do czerwca 1976 redaktorem naczelnym tego wydawnictwa. Zwolniony z tego stanowiska w lipcu 1976, pracował aż do śmierci w «Interpressie» jako redaktor naczelny Redakcji Programowania i Promocji, a następnie komentator w Naczelnej Dyrekcji Prasowej. Równocześnie od września 1971 prowadził wykłady i seminaria jako docent kontraktowy Instytutu Nauk Politycznych i Filozofii Wydz. Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki. Prowadził też wykłady w Centralnej Szkole Partyjnej przy KC PZPR i opracowywał dla jej studentów skrypty (m. in. współautorstwo w skrypcie Z zagadnień teorii i praktyki funkcjonowania partii, W. 1970). Wygłaszał także referaty m. in. w Instytucie Socjologii i Filozofii PAN, na uniwersytetach: warszawskim, łódzkim i poznańskim. Opublikował pracę System polityczny Polski Ludowej (W. 1975, toż w wersji angielskiej, niemieckiej i hiszpańskiej), a wraz z Stanisławem Trepczyńskim broszurę Socjalizm a rozwój narodowy (W. 1971), wydaną również w językach: angielskim, francuskim i niemieckim. Wydał też (we współautorstwie) w r. 1974, w językach obcych, informatory o Polsce Ludowej. Ogłaszał liczne artykuły naukowe i popularnonaukowe, był współautorem kilku podręczników szkół wyższych z dziedziny ustroju państwa i nauk politycznych. Zmarł 1 IV 1978 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu komunalnym na Powązkach. Odznaczony był Złotym Krzyżem Zasługi.
Żona S-ego (ślub 1944), Barbara z Rewkiewiczów (zm. 18 XI 1991), tłumaczka literatury angielskiej, w czasie wojny działała w konspiracji od r. 1942 pod pseud.: Czarnecka, Robert, miała stopień kapitana AK, była m. in. kurierką Oddziału II KG AK, a od sierpnia 1944 zastępcą szefa komórki wywiadu «Pralnia II», była odznaczona Krzyżem Virtuti Militari; po wojnie, od listopada 1945 kierowała konspiracyjną siatką informacyjną «Liceum», aresztowana w marcu 1946 i skazana na 9 lat więzienia 18 VII 1947, została uwolniona w październiku 1953. W małżeństwie tym S. miał córkę Magdalenę, zamężną Czaputowiczową, etnografa.
Marat S., Snopkiewicz J., Ludzie bezpieki, W. 1990 (dot. żony Barbary); Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939–1945, W. 1987 (dot. żony Barbary); Sudlitz A., Ekipa Wschód, „Karta” 1992 nr 7 s. 107–31 (dot. żony Barbary); – Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej, Cz. 2 t. 2. Wybór dokumentów z lat 1958 1969, W. 1970 s. 767, 770; – „Życie Warszawy” 1978 nr 130 s. 11, nr 131 s. 8, 12, nr 132 s. 10, nr 135 s. 12, 1991 nr 275 s. 2, nr 277 s. 2 (dot. żony Barbary); – Arch. Polskiej Agencji «Interpress»: Teczka akt osobowych, nr 1004; Arch. Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w W.: Teczka akt osobowych, nr S-9/K-B50; – Informacje żony Barbary Sadowskiej z W.
Stanisław Konarski