INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mikołaj Kossowski  

 
 
ok. 1740 - 1769
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kossowski Mikołaj h. Dołęga (ok. 1740–1769), konfederat barski. Pisał się z Głogowy, a był synem Jerzego i Marcjanny Wiszczyckiej. W r. 1764 podpisał z woj. łęczyckim elekcję Stanisława Poniatowskiego. Poświęcił się karierze wojskowej. Najpierw służyć miał w gwardii królewskiej jako chorąży, a następnie w wojsku pruskim, z którego za jakieś wykroczenia został wydalony w stopniu porucznika. W początkach lata 1768 r. wespół z głośnym Michałem Dzierżanowskim, organizował potajemnie konfederację w Warszawie. Celem spiskowców było również pochwycenie M. Repnina i detronizacja króla. Do sprzysiężenia wciągnięto 45 ludzi, głównie z pułku gwardii konnej, nad którymi komendę otrzymał K. Zamach na Repnina, zaprojektowany na 10 VII, nie udał się z powodu wykrycia spisku. Oddział spiskowców został pod siedzibą ambasadora rozproszony, a sani K. utraciwszy konia schronił się do klasztoru karmelitów na Lesznie. Cztery dni przetrząsali Rosjanie całe miasto w poszukiwaniu K-ego. Po opuszczeniu stolicy K. przeprowadził w Gostyninie 23 t. m. wybór Dzierżanowskiego na marszałka ziemi gostyńskiej. Stąd przez Ciechanów obaj udali się na werbunek Kurpiów, ale rozproszeni przez majora Vujicia, uchodząc na Przasnysz i Wyszogród schronili się aż na Podkarpaciu. Rychło jednak nastąpił rozbrat między tymi dwoma zapalonymi głowami i zadzierżystymi charakterami. Dzierżanowski rzucał «kalumnie» na K-ego, jakoby ten «miał być dekretowany w Warszawie», K. zaś oskarżał Dzierżanowskiego o rozbój i rabunek dworów. K. nawiązał więc kontakt z Józefem Bierzyńskim, marszałkiem sieradzkim, i jako rotmistrz, a później regimentarz w jego partii wyróżniał się dużą energią i odwagą. W grudniu 1768 r. i w styczniu 1769 r. na czele oddziału liczącego 200 koni rekrutował ludzi i wybierał podatki na terenie Łęczyckiego i Sieradzkiego.
Na przełomie stycznia i lutego 1769 r. K. uczestniczył w Cieszynie na zebraniu kilkudziesięciu przywódców konfederackich sprowadzonych przez Teodora Wessla. Złożył tam wraz z innymi uroczystą przysięgę na obronę wiary i ojczyzny oraz że ścigać będzie «na życiu i mieniu» uzurpatora Poniatowskiego. Wówczas prawdopodobnie mianował Bierzyński K-ego regimentarzem swej dywizji. Już 12 II K. rozpędził w Sanoku odbywające się tam sądy. a z miasta wybrał znaczną kontrybucję. Dn. 16 t. m. wysłał Adamowi Krasińskiemu obszerne wyjaśnienie, tłumacząc się z zarzutów (stawianych mu przez Dzierżanowskiego, Jerzego Mniszcha i in.) o gwałtowne egzekwowanie majątków. Na polecenie Bierzyńskiego z dn. 19 II przeprowadzał w Małopolsce w ciągu kilku tygodni rekrutację i wybierał pieniądze z komór, żup oraz pogłówne i kwartę. W początkach marca starosta nowotarski miał nasłać Rosjan na K-ego znajdującego się wówczas między Starym Sączem a Muszyną. Stamtąd przedsięwziął K. samodzielną wyprawę na Lwów, ale doszedł tylko do Radymna, gdzie 18 III został pobity przez Rosjan. W kilka dni później, zdążając do Dębicy, doznał znacznej porażki pod Łańcutem. Dn. 31 III K. z 300 ludźmi osłaniał pod Dębowcem elekcję Marcina Lubomirskiego na marszałka krakowskiego. W początkach kwietnia K. wespół z Pułaskim i Bierzyńskim, ścigani przez pułkownika Brincka, stoczyli z nim potyczkę w Karpatach zakończoną niepomyślnie dla konfederatów. W połowie t. m. K. został rozproszony pod Duklą. W drugiej połowie maja uczestniczył z Bierzyńskim w wyprawie w Sanockie i Przemyskie, a 1 i 2 VI z Pułaskim i in. marszałkami wziął udział w szturmie na Lwów, mając stanowisko od furty jezuickiej. Nie wiadomo, czy brał udział w czerwcu i lipcu w wyprawie Bierzyńskiego w Lubelskie, na Podlasie i Litwę. Uczestniczył natomiast z Bierzyńskim w sierpniowej kampanii na Lubelszczyźnie. W początkach września został przez Drewicza w okolicach Kraśnika rozproszony z dużymi stratami. W końcu października rozlokował się z całą partią Bierzyńskiego w Bochni i Mogile. Dn. 29 t. m. pokłóciwszy się w Krakowie z Dzierżanowskim, porwał się na niego z szablą, za co osadzony w podziemiach zaniku królewskiego, w ciągu 3 czy 5 godz. wyrokiem zaimprowizowanego ad hoc sądu skazany został na śmierć przez ścięcie. Wyrok natychmiast wykonano, a zwłoki w pośpiechu pochowano nocą w kościele św. Jerzego na Wawelu. Śmierć K-ego opinia potraktowała jako zwykły mord i długo wypominała go Dzierżanowskiemu.

Uruski; – Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska; Krasicka J., Kraków i ziemia krakowska wobec konfederacji barskiej, Kr. 1929; Mejbaum W., O tron Stanisława Augusta, Lw. 1918; Petrov A., Vojna Rosii s Turciej i pol’skimi konfederatami 1769–1774 g., Pet. 1874 III 261; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Lw. 1909 IV; – Akt elekcji r. 1764 m. VIII d. 27, W. [17641 s. 47; Elektorów poczet, Wyd. O. Pietruski, Lw. 1845; Listy Wojciecha Jakubowskiego do Jana Klemensa Branickiego, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1882 s. 125, 154–5; Lubomirski S., Pamiętniki, Wyd. W. Konopczyński, Lw. 1925; Materiały do konfederacji barskiej r. 1767–1768, Wyd. S. Morawski, Lw. 1851 s. 195; Mączeński W., Dziennik zdarzeń, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1911; Schicksale der Polnischen Dissidenten mit Inbegrif des Türkenkrieges, Hamburg 1769 II 115–6; Vol. leg., VII 116; – „Thornische Wöchentliche Nachrichten” 1769 s. 357, 472; – AGAD: Rel. grodz. łęczyckie nr 242 c k 536; Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów, Teki Wessla rkp. 134 s. 236–60; B. Czart.: rkp. nr 836 s. 283, 325, nr 942 s. 504, nr 946 s. 97–9, nr 948 s. 183; B. Jag.: rkp. nr 6671 s. 20, nr 6672 s. 119 v.; B. PAN w Kr.: rkp. 1145.
Wacław Szczygielski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jerzy Soroka h. Leliwa

ok. 1750 - październik lub listopad 1831
dworzanin księcia
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.