INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mikora  

 
 
brak danych - przed 1175
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Mikora (zm. przed 1175), możnowładca małopolsko-śląski. Wg czternastowiecznego poematu o Piotrze Włostowicu: Mikołaj, czyli Mikora (co jest dowolną próbą identyfikacji tych imion), krewniak Włostowiców, co uznawane jest za prawdopodobne (jedynie M. Cetwiński odrzuca wiarygodność tej informacji); najprawdopodobniej rodziny Piotra i M-y spowinowaciły się w jednym z dwóch poprzednich pokoleń. Pochodzenie możnowładcze umożliwiło M-rze znalezienie się już w młodości, w początkach XII w., przy boku ks. Bolesława Krzywoustego i palatyna Skarbimira; wraz z ich najbliższym otoczeniem został M. dobroczyńcą fundowanego przez nich opactwa w Lubiniu, do niego bowiem należy odnieść zapis jego imienia w początkowej części „Liber fraternitatis Lubinensis” (informacja niesłusznie łączona z wiadomością nekrologium lubińskiego o śmierci tamtejszego konwersa tegoż imienia w dn. 11 VIII; w „Liber” bowiem notowano imiona dobrodziejów tylko spoza konwentu). Miejsce imienia M-y pod koniec spisu darczyńców z okresu fundacji dobrze pasuje do jego młodzieńczego wówczas wieku.

M. niewątpliwie popierał centralistyczne tendencje ks. Władysława II w walce z obozem jego młodszych, przyrodnich braci oraz księżnej-wdowy Salomei, podobnie jak inni możnowładcy krakowscy i śląscy. Reorientację ich polityki spowodowało dopiero oślepienie Piotra Włostowica z rozkazu Władysława II pod koniec r. 1145, najpewniej pod zarzutem zdrady, o którą łatwo mógł zostać oskarżony także M. jako krewny lub jako przyjaciel, najbliższy sąsiad Piotra (główne ich dwory położone były blisko siebie na Ołbinie wrocławskim). W tej sytuacji M. związał się z młodszymi książętami wcześniej i silniej niż inni panowie krakowscy i śląscy. W każdym razie tylko on jeden spośród nich uczynił nadanie na rzecz kanoników regularnych w Trzemesznie, otoczonych szczególną opieką ks. Salomei, a po jej śmierci – jej synów. M. nadał opactwu trzemeszeńskiemu Jeżów (w Sandomierskiem, pod Waśniowem, przekazanym Trzemesznu przez Salomeę), co w porównaniu z dobrami przekazywanymi przez niego innym instytucjom kościelnym pod koniec życia było darem skromnym, zapewne więc ofiarowanym, gdy M. był w pełni sił, być może już podczas wojny domowej 1145–6 r., chociaż bulla Eugeniusza III dla Trzemeszna z 31 V 1147 nie wymienia Jeżowa. Jednak różnice w wykazie posiadłości trzemeszeńskich występujące między bullą a wcześniejszym dokumentem kardynała Humbalda, spisanym w kurii papieskiej 2 III 1147, zdają się wskazywać, że poselstwo polskie nie rozporządzało przygotowaną w kraju supliką i odpowiednie spisy dóbr układano z pamięci.

W każdym razie po zwycięstwie juniorów M. – obok Jaksy z Miechowa i biskupów wrocławskiego (od 1148 arcybiskupa) Jana z Brzeźnicy oraz krakowskiego Mateusza – stanął na czele możnowładców małopolsko-śląskich, jak ukazuje to miejsce wymienienia M-y na autentycznych listach świadków w interpolowanych dokumentach Bolesława Kędzierzawego dla opactwa Św. Wincentego na Ołbinie z r. 1148/9 oraz arcbpa Jana dla jego własnej fundacji cysterskiej w Brzeźnicy (Jędrzejowie) z r. 1153. Zapewne w końcu lat pięćdziesiątych M. wycofał się z życia politycznego, przestając brać udział w wiecach ogólnopaństwowych, dowodnie od r. 1161. Powodem tego był niewątpliwie podeszły wiek M-y, lecz pewną rolę odegrać też mogło narastające napięcie między ks. Bolesławem Kędzierzawym i Mieszkiem III z jednej, a Jaksą i Świętosławem, synem Piotra Włostowica, z drugiej strony, co musiało osłabiać pozycję M-y. Błędem jest identyfikowanie M-y z Mikołajem, bratem Stefana, uczestniczącym w zjeździe w Brzeźnicy w r. 1166/7. W r. 1163 lub niedługo potem M. wsparł Jaksę przy fundacji opactwa bożogrobców w Miechowie, nadając im kościół w Chełmie nad Rabą wraz z dziesięcinami, tamtejszą włość z karczmą i targiem (już w średniowieczu – wieś Targowisko), pobliską wieś Nieszkowice, swe udziały w eksploatacji źródeł słonych w Bochni, w Przebieczanach pod Wieliczką i w Sydzinie (koło Skawiny), karczmę Studzienkę (zaginioną). Był to największy kompleks dóbr i dochodów spośród tych, które Miechów otrzymał przy fundacji. W tychże latach M. nadał kościołowi Św. Piotra we Wrocławiu swój dwór na Olbinie wraz z gospodarstwem i należącymi do niego dochodami (300 denarów tygodniowo z jatek i dziewięcinę od połowów na pobliskim jeziorze) oraz włość Żórawin (najczęściej identyfikowaną z częścią obecnej wsi Świnary na płn. od Wrocławia) z karczmą i mostem na Widawie.

M. zmarł po r. 1163, a przed 1175, nie zostawiając potomstwa; książę Bolesław Wysoki bowiem przekazał najpóźniej w t. r. cystersom lubiąskim kościół Św. Piotra, nie wspominając o odpowiedniej decyzji M-y; działał więc jako właściciel tego kościoła, którym zostać mógł tylko w razie braku bezpośrednich spadkobierców M-y. Zgodnie z tym nekrolog lubiąski, notując śmierć M-y pod 30 X, nie nazywa go dobroczyńcą klasztoru, lecz wspomina tylko o jego roli w uposażeniu kościoła Św. Piotra. Nekrolog opactwa na Ołbinie podaje 27 X jako datę dzienną śmierci M-y.

W czternastowiecznym poemacie o Piotrze Włostowicu M. przedstawiony został jako dość tchórzliwy egoista, który dopiero w sytuacji przymusowej wystąpił w obronie oślepionego krewniaka, Piotra Włostowica. Choć ta część utworu, w której jednym z głównych bohaterów jest M., ukazuje realia ustrojowe i obyczajowe w sposób konsekwentnie zmodernizowany (np. M. nazwany jest starostą krakowskim), w wyniku czego uznawana bywa za całkowitą fikcję literacką (R. Gansiniec), to przecież źródłem takiego sposobu zarysowania postaci M-y była tradycja, podobnie ujemnie prezentująca Piotra Włostowica, z czym nie w pełni potrafili poradzić sobie autorzy należący do konwentu ołbińskiego i pragnący przedstawić fundatora opactwa jako bohatera bez skaz. Najwyraźniej M., podobnie jak Piotr Włostowic, był przez czas dłuższy szkalowany przez te same kręgi zwolenników juniorów, co jest także śladem jego znaczenia po śmierci Krzywoustego.

 

Cetwiński M., Piotr Włostowic czy Piotr Rusin, „Sobótka” 1974 s. 434 p. 40; Friedberg M., Ród Łabędziów w wiekach średnich, „Roczn. Tow. Herald, we Lw.” T. 7: 1924/5 [druk.] 1926 s. 6 przyp. 5 s. 73; Gansiniec R., Tragedia Petri comitis, „Pam. Liter.” R. 43: 1953 s. 81 n., 127–33; Górka O., Przyczynki do dyplomatyki polskiej XII w., „Kwart. Hist.” R. 25: 1911 s. 393n., 412 przyp. 10; Korta W., Rozwój wielkiej własności feudalnej na Śląsku do poł. XIII w., Wr. 1964; Moepert A., Die ältesten Urkunden u. Besitzungen des Vincenz-Stiftes in Breslau, „Archiv f. Schles. Kirchengesch.” T. 6: 1941 (i przedruk 1967 s. 18 n.); Piekosiński, Rycerstwo, II 254; Trawkowski S., Ołbin wrocławski w XII w., „Roczn. Dziej. Społ. i Gosp.” T. 20: 1958 s. 77–9; Zakrzewski S., Źródła podań tyniecko-wiślickich, „Kwart. Hist.” R. 28: 1914 s. 412, 431–3; – Kod. Śląska, nr 25, 55; Kozłowska-Budkowa, Repertorium, nr 42, 44, 46, 49, 55, 61, 63, 64, 74; Mon. Pol. Hist., III 733, V 572, 635, S. N. III, IX/1.

                                                                                                                                                                                                                            Stanisław Trawkowski

 
 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Gall Anonim

XI w. - XII w.
historyk
 

Otto z Bambergu

między 1060 a 1070 - 1139-06-30
święty
 

Bolesław Kędzierzawy

1121 lub 1122 - 1173-01-05
książę polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.