Ossoliński Jan h. Topór (zm. 1504), podkomorzy lubelski i marszałek dworu. Był najstarszym synem Andrzeja (zwanego także Klimontowskim), dworzanina królewskiego, i Katarzyny, córki Mikołaja z Prawiednik, sędziego ziemskiego lubelskiego. Ojciec wprowadził go wcześnie na dwór królewski. Wraz z braćmi Andrzejem, Jakubem, Pawłem i Prokopem, chorążym lubelskim, odziedziczył po ojcu pożyczoną królowi kwotę 3 000 zł węgierskich. Z tego m. in. powodu O. miał częste kontakty z Kazimierzem Jagiellończykiem i Janem Olbrachtem, a także licznymi poręczycielami długu. W r. 1497 był opiekunem dzieci zmarłego Jana Sobieńskiego z Wiśnicza. T. r. uczestniczył w wyprawie mołdawskiej Jana Olbrachta i w obozie pod Suczawą dostał dobra skonfiskowane szlachcie za nieobesłanie pospolitego ruszenia, a w r. 1501 ugodził się ostatecznie z Janem Komorowskim w sprawie dóbr orawskich. Ściślej jednak związał się O. dopiero z królem Aleksandrem, który w r. 1502 odnowił O-emu i jego braciom zniszczone dokumenty wystawione przez Jana Olbrachta, a także dał mu ekspektatywę na urząd stolnika sandomierskiego. W t. r., wybierając się z królem na Litwę, O. wyznaczył opiekunów swych synów i majątku. Poręczał też księciu oświęcimskiemu Janowi pożyczkę zaciągniętą przez króla, a w r. 1503 pożyczał dla króla pieniądze u Jana Konińskiego. W r. 1503 dostał kolejną ekspektatywę, tym razem na najwcześniej zwolnione burgrabstwo krakowskie. Występował często jako komisarz królewski, załatwiając różne sporne sprawy. W poł. 1504 r. został mianowany podkomorzym lubelskim i marszałkiem dworu. W sierpniu t. r. został wyprawiony w poselstwie do woj. mołdawskiego Bogdana. Król zlecił mu też nie wiążące rozmowy z posłami węgierskimi w Suczawie w sprawie Mołdawii, a także pertraktacje z bojarami Dolnej Wołoszczyzny w kwestii uznania władzy Bogdana. O. wyruszył do Mołdawii po 7 VIII w towarzystwie sekretarza królewskiego Jana Balińskiego. Do Polski powrócił jesienią.
Ojciec O-ego po bezpotomnej śmierci stryja Mikołaja i swych braci stał się właścicielem bardzo dużego majątku w Krakowskiem, Sandomierskiem i Lubelskiem. Jeszcze za życia przekazał synowi Janowi dobra balickie. W r. 1488, po śmierci ojca, bracia podzielili się dobrami. O. zatrzymał dobra balickie, a ponadto wziął Abramowice i Basonię. Miał też część Morawicy (gniazdo rodowe Toporczyków). W l. 1498–1504 uczestniczył w regulowaniu uposażenia plebana i prawa patronatu tamtejszego kościoła. Do dóbr tych dokupił od Mikołaja z Plechowa część Kleszczowa. W l. 1489–95 trzymał w zastawie za 550 zł węgierskich wieś Boturzyn (dziś część Igołomi). Do tego majątku dodać trzeba różne zapisy królewskie. W r. 1497 król zapisał żonie O-ego 200 grzywien na Wilkołazie w ziemi lubelskiej, w r. 1502 on sam dostał roczny czynsz od rzemieślników krakowskich, a w r. 1503 otrzymał w dożywocie stację królewską w Trzemeśnie. Miał też pewne sumy zabezpieczone na królewszczyznach w ziemi lubelskiej (Srocko i Łężkowice). Mimo znacznego majątku O. popadł w poważne kłopoty finansowe i zaciągnął u Seweryna Bethmanna pod zastaw dóbr halickich dużą sumę, której nie zdołał spłacić przed śmiercią. Zmarł w jesieni 1504, przed 5 XII.
Z małżeństwa z Anną Rzeszowską (zm. po 1508) pozostawił synów: Andrzeja, Jana, Stanisława i Jakuba. W r. 1517 zmuszeni oni byli zgodzić się na ostateczną sprzedaż halickich dóbr Zofii, córce Bethmanna, żonie Seweryna Bonera.
Dworzaczek; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy, s. 241; – Ptaśnik J., Bonerowie, „Roczn. Krak.” T. 7: 1905 s. 57, 59; – Akta Aleksandra, nr 256; Kod. m. Kr., II; Materiały do dziejów dyplomacji polskiej z lat 1486–1516 (Kodeks zagrzebski), Oprac. J. Garbacik, Wr. 1966; Matricularum summ., I–III; Starod. Prawa Pol. Pomn., II 4398–9, 4403, 4550; Teki Pawińskiego, II; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. t. 23 s. 147, 844, t. 24 s. 503, t. 25 s. 81, t. 27 s. 121, 318, Terr. Crac. t. 153 s. 34; – Kuraś S., Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, (mszp.); Materiały Słown. Hist.-Geogr. w Kr.
Franciszek Sikora