Rappe (Rapp, Rappen) Otton Ernest h. własnego (zm. ok. 1695), generał-major wojsk kor. i komendant Białej Cerkwi. Był średnim synem Henryka, młodszym bratem Krzysztofa (zob.).
R. rozpoczął służbę wojskową w połowie 1660 r. w gwardyjskim regimencie piechoty niemieckiej szefostwa Stefana Niemirycza, podkomorzego kijowskiego. Był to okres wzmacniania wiernych królowi jednostek przed planowaną wyprawą przeciwko wojskom rosyjskim. Zapewne za protekcją ojca otrzymał, jak się wydaje, któryś ze stopni podoficerskich w gwardii Jana Kazimierza, który protegował szczególnie młodych synów szlacheckich z rodzin inflanckich. Dn. 9 IX 1660 regiment R-go znalazł się w obozie obu hetmanów kor. Stanisława Potockiego i Jerzego Lubomirskiego pod Starokonstantynowem, następnie brał udział (w grupie hetmana polnego kor.) w walkach z wojskami rosyjskimi i kozackimi pod Lubarem (14–17 IX), Słobodyszczami (7 X) i Cudnowem (8 X – 3 XI). Zimę 1660/1 R. wraz ze swym regimentem spędził w obozie wojsk kor. w rejonie Fastowa; jego jednostka, jak i pozostałe regimenty piechoty, nie przystąpiła do związku wojskowego, a w grudniu 1661 znalazła się w rejonie Lwowa, gdzie zbierała się komisja skarbowa. Wobec spodziewanej wyprawy ukraińskiej w r. 1663 regiment R-go znajdował się nadał w rejonie Lwowa; w połowie sierpnia wyruszył wraz z innymi jednostkami w kierunku Białej Cerkwi. Na przełomie sierpnia i września R. brał udział ze swym regimentem w buncie jednostek autoramentu cudzoziemskiego w obozie pod Mikulińcami i był zapewne świadkiem krwawego jego stłumienia; potem walczył w kampanii ukraińskiej 1663/4 r. W maju 1664, wobec niezdecydowanego stanowiska wiernych dotychczas kozackich miast pułkowych, S. Czarniecki wprowadził do Białej Cerkwi polską załogę – regiment pieszy Jana Stachurskiego – nowego, po S. Niemiryczu, dowódcy R-go (ok. 500 ludzi). Twierdza stała się wkrótce miejscem ciężkich walk z wojskami kozackimi i tatarskimi. R. uczestniczył w odparciu kolejnych szturmów: w czerwcu 1665 wojsk kozackich hetmana J. Brzuchowieckiego, w lipcu 1667 Tatarów i Kozaków korsuńskich, zwolenników P. Doroszenki, a w lipcu r. n. oblężenia wojsk kozackich. Pod nowym dowództwem (od sierpnia 1668) płk. Jana Loebla – szefa regimentu i komendanta Białej Cerkwi, R. przeżył w lipcu 1671 oblężenie twierdzy przez siedem pułków kozackich i część Tatarów. Przed r. 1672 R. był już kapitanem regimentu, a potem majorem, i z racji pełnionej funkcji należał do bliskich współpracowników komendanta twierdzy.
Dn. 1 V 1673 R. został mianowany podpułkownikiem i faktycznym dowódcą regimentu J. Loebla, a w r. n. (od 1 II) – pułkownikiem i szefem tegoż regimentu. Z funkcją tą łączyło się także odpowiedzialne stanowisko komendanta twierdzy w Białej Cerkwi. W swym pierwszym liście do Jana III Sobieskiego z dn. 30 IX 1674 donosił m. in. o ruchach wojsk tatarskich, tureckich i rosyjskich, ale także o niedostatecznym zabezpieczeniu podległej mu twierdzy. Uzyskał jedynie w tym czasie tytularne dowództwo i rotmistrzostwo niewielkiej chorągwi wołoskiej (od 1 ćwierci 1674 r.) oraz drugiej «drukowskiej» – kozackiej (od 1 ćwierci 1675 r.) do działań rozpoznawczych. Obie były na załodze do końca 1676 r. W odpowiedzi na rozejm żurawiński (14 X 1676) i spodziewany sojusz polsko-turecki zaktywizowały się wojska rosyjskie; m. in. w grudniu 1676 część z nich zaatakowała żołnierzy polskich z załogi białocerkiewskiej, którzy konwojowali kupców do Wasilkowa, zajęli miasto, a ich dowódca zagroził R-mu odebraniem reszty ziem ukraińskich. Wiosną 1679 car Fiodor oskarżył R-go, że porozumiewa się ze stronnikami tureckimi Janem Chmielnickim i Janenką i dopuszcza zagony tatarskie i tureckie aż pod twierdzę kijowską. Odpowiedź Jana III była jednoznaczna, usprawiedliwiał on kontakty R-go z wasalami tureckimi swoją zgodą, zaprzeczał równocześnie złym zamiarom komendanta wobec Rosji. Powodem złych stosunków R-go z wojewodami moskiewskimi w Kijowie był hetman zadnieprzańskiej Ukrainy I. Samojłowicz, dążący do zwiększenia swych wpływów politycznych i terytorialnych na tym obszarze. Niewątpliwie rola R-go nie ograniczała się tylko do odpowiedzialności wojskowej, spełniał on również ważne polecenia polityczne i dyplomatyczne Jana III, organizując m. in. sieć agentów polskiego wywiadu w Turcji (1681). W okresie spodziewanego wybuchu zbrojnego konfliktu z sułtanem, doniesienia R-go o stosunkach polsko-rosyjsko-tureckich na Ukrainie i o sytuacji w Turcji miały niezaprzeczalne znaczenie polityczne.
W etacie wojennym 1683 r. R. figurował już jako generał-major i szef niewielkiego (380 porcji) regimentu pieszego na załodze w Białej Cerkwi. Nie uczestniczył w wyprawie wiedeńskiej, oddał jednak królowi duże zasługi w strefie przygranicznej. Już w marcu 1683 donosił królowi o osłabieniu garnizonów tureckich w Mołdawii, na Podolu i Ukrainie. Po bitwie wiedeńskiej wysłał z rozkazu króla gońców na Zaporoże, celem przyciągnięcia Kozaków do walki z wasalami Turcji. Akcja R-go odniosła pozytywny skutek, bo w październiku t. r. do obozu hetmana polnego kor. Andrzeja Potockiego pod Dunajowcami przybyło ok. 500 Kozaków dońskich, wspomagając działania wojenne Stefana Kunickiego. W kwietniu 1684 płk starodubski I. Samojłowicz, chcąc rozszerzyć wpływy rosyjskie na zachód od Kijowa, zbudował fortyfikacje w rejonie Bohusławia, ale R. na czele swych żołnierzy spalił umocnienia, miasto i zgromadzone tam materiały wojskowe. W czerwcu t. r. donosił R. królowi o antypolskim buncie Kozaków nieprzychylnych Andrzejowi Mohyle, którzy przeszli na stronę I. Samojłowicza, bądź wrócili na Zaporoże. R. spełniał rolę mediatora pomiędzy zwaśnionymi Kozakami, nakłaniając ich do powrotu pod sztandary królewskie. Walczył równocześnie z czambułami tatarskimi, odpierając je zwycięsko u bram twierdzy (m. in. w sierpniu 1684). W obliczu nowej wyprawy królewskiej do Mołdawii w r. 1686, Jan III wzmocnił obronę pogranicza systemem obrony kordonowej, w którym twierdza w Białej Cerkwi spełniała niebagatelną rolę operacyjną. Jej załoga składała się wówczas z regimentu R-go i chorągwi wołoskiej rtm. Kobielskiego, niewielka część regimentu komendanta znajdowała się w Niemirowie. Po zakończeniu kampanii, w październiku 1686, R. otrzymał od hetmana Stanisława Jabłonowskiego pozwolenie na wykorzystanie urlopu dla interesów swoich i «dla wytchnienia». W r. 1689 kierował wypadami załogi polskiej przeciwko Turkom i Tatarom. Komendantem twierdzy był zapewne do 1694 r. (Kazimierz Sarnecki wymienia w listopadzie t. r. nowego komendanta mjra N. Ebreischa), będąc równocześnie do końca 1696 r. generałem-majorem i tytularnym szefem regimentu pieszego, powiększonego od 1 ćwierci 1693 r. o 200 porcji z regimentu dragońskiego Stefana Bidzińskiego. Na stanowisku komendanta twierdzy wykazał się talentem organizacyjnym i taktycznym, a także dyplomatycznym.
W r. 1673 R. otrzymał po ojcu wójtostwo Mojza (Mejże) w pow. piltyńskim, innych nadań nie doczekał się w toku swej służby wojskowej. Pewną sumę wypłacono mu na sejmie 1673 r., a następnie 20 tys. złp. uchwalone na sejmach 1676 i 1683 r., jako rekompensatę za poniesione koszty wyłożone na potrzeby załogi i twierdzy w Białej Cerkwi. R. zmarł zapewne ok. 1695 r.
Z nieznanej nam żony R. miał dwóch synów: Henryka Ottona, właściciela dóbr Strocken w Kurlandii, żonatego z Anną Marią, dziedziczką dóbr Altenburg (w r. 1726 fundował tu kościół katolicki p.wezw. Św. Wawrzyńca) i Ilmagen w pow. grobińskim, oraz Jerzego Wilhelma (zm. 1722), komendanta Niemirowa i Kamieńca Podolskiego (ok. 1702–7), podkomorzego inflanckiego (1720), star. smotryckiego, generała-majora i szefa regimentu dragońskiego.
Enc. Wojsk., (Biała Cerkiew), (Kamieniec Podolski), (Soroki); Dictionnaire Historique et Biographique de la Suisse, Neuchâtel 1930 V; Słown. Geogr. (Altenburg, Biała Cerkiew, Ilmagen, Kamieniec Podolski, Soroki); Svenskt Biograpfiskt Lexicon, Upsala 1846 XII 34–5, Sztokholm 1879–81 VIII (nowa wersja) 355–9; Niesiecki; Uruski; – Chowaniec Cz., Wyprawa Sobieskiego do Mołdawii w 1686 r., „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 4: 1931 z. 1 s. 39; Jaworski M., Kampania ukrainna Jana Sobieskiego w 1671 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XI cz. 1 s. 81, 87, 88, 93, 95, 130; Majewski W., Najazd Tatarów w lutym 1695 r., tamże, IX cz. 1 s. 149; tenże, Ostatnia kampania Stefana Czarnieckiego 1664 r. Okres wiosenny. Cz. II, tamże, XVI cz. 1 s. 133–4; Perdenia J., Stanowisko Rzeczypospolitej szlacheckiej wobec sprawy Ukrainy na przełomie XVII i XVIII w., Wr. 1963 s. 31–2; Piwarski K., Sprawa pośrednictwa tatarskiego w wojnie polsko-tureckiej (1692–1693), „Studia Hist.” R. 1: 1958 s. 355, 359; Urbański T., Rok 1683 na Podolu, Ukrainie i w Mołdawii, Lw. 1907 s. 21; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., VI cz. 1 s. 242, VII cz. 2 s. 424, 428, VIII cz. 1 s. 274, IX cz. 1 s. 268, 270; tenże, Wiedeń 1683, W. 1983; tenże, Wojsko polskie, W. 1965; tenże, Wojsko Rzeczypospolitej, W. 1956; tenże, Wyprawa wiedeńska 1683 r., W. 1957 s. 183; Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim i wojną turecką. Stosunki polsko-rosyjskie 1667–1672, W. 1968 s. 55, 78, 118; tenże, Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji, 1674–1679, Wr. 1976; – Akta do dziej. Jana III; Listy St. Czarnieckiego do B. Radziwiłła, Wyd. J. Jasnowski, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 10: 1937 cz. 1 s. 122; Sarnecki K., Pamiętniki z czasów J. Sobieskiego, Wr. 1958; Starożytności hist. pol., II; Woliński J., Materiały do dziejów wojny polsko-tureckiej, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XII cz. 2 s. 305; – AGAD: Akta Skarbowo-Wojsk., Dz. 85 nr 112 k. 1–8, Arch. Skarbu Kor., Rachunki Sejmowe nr 68 (1685 r.) k. 22v., nr 69 (1688 r.) k. 31v., Rachunki Nadworne nr 7 k. 720, 723, Metryka Kor. t. 210 k. 661–663, 704–708, t. 396 k. 111v.–112, 144–145v., Sigillata 12 k. 128, Arch. Publ. Potockich 47 t. 1 s. 226–227, Arch. Radziwiłłów Dz. II t. 12 nr 1697, Dz. V t. 60 nr 2540 (list R-go do B. Radziwiłła z 20 IX 1662), 298 nr 12900, Arch. Zamoyskich nr 492; B. Czart.: rkp. 2640 k. 155, rkp. 2679 (ordynans z 9 X i 30 XI 1689), rkp. 2699 (ordynans z 30 XI 1689 i 21 I 1692); B. Jag.: rkp. 6226 s. 1–252 (rolle regimentu pieszego O. E. Rappe z l. 1684–91); B. Ossol.: rkp. 250/II k. 101, 144–151v.
Marek Wagner