Paweł z Gołymina h. Prawdzic (zm. 1484), doktor dekretów, kanonik płocki, prepozyt kolegiaty pułtuskiej i kolegiaty Św. Michała w Płocku. Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, był synem Pawła z Gołymina (w pow. ciechanowskim), w r. 1400 podstolego ciechanowskiego, później warszawskiego. P. zapisał się w r. 1427 na Uniw. Krak. i już w rok później uzyskał bakalaureat sztuk wyzwolonych. Nie został zapisany wśród promowanych magistrów, choć występuje z tym tytułem w źródłach. Przed r. 1440 otrzymał bogato uposażone probostwo w Nasielsku. W r. 1442 uzyskał od księcia mazowieckiego Bolesława IV za pewną sumę pieniędzy nadanie prawa chełmińskiego dla posiadłości probostwa w Nasielsku oraz zwolnienie od świadczeń prawa książęcego. W lipcu t. r. był w Krakowie. Zapewne wówczas rozpoczął studia prawnicze, zakończone przed r. 1448 doktoratem z prawa kanonicznego. Co najmniej od pocz. 1448 r. był sędzią kurii bpa płockiego Pawła Giżyckiego, z którym był spowinowacony. W lipcu t. r. (zapewne po śmierci Pawła z Chodziszewa) P. otrzymał prepozyturę kolegiaty pułtuskiej, a we wrześniu kanonię katedralną płocką. Od początku lat pięćdziesiątych brał udział w synodach jako sędzia synodalny oraz w wyborach biskupów płockich: Ścibora z Gościeńczyc, Kazimierza, księcia mazowieckiego, i Piotra z Chodkowa. W pierwszej elekcji był, obok kanoników Piotra Luby z Radzymina, kanclerza biskupiego, i samego Ścibora, jednym z trzech kompromisarzy, którzy obrali na biskupstwo Ścibora. P. był też jednym z wykonawców jego testamentu. Wraz z biskupami płockimi brał udział w radzie książęcej w l. 1453 i 1464. Na sejmie w Piotrkowie 13 XI 1462, wraz z kanonikiem płockim Mikołajem z Mirzyńca, bronił praw synów Bolesława IV (Konrada III i jego braci) do księstwa płockiego. Przed r. 1474 został kanonikiem kolegiaty Św. Michała w Płocku, na której odbudowę przeznaczył w t. r. 10 kop gr. Prepozytem tejże kolegiaty został w r. 1481 w miejsce Piotra z Chodkowa, wyniesionego na biskupstwo płockie. W r. 1482 kapituła pułtuska uchwaliła pod przewodnictwem P-ła wprowadzenie księgi protokołów z posiedzeń kapituł generalnych.
P. ustanowił kilka fundacji oraz prowadził ożywioną działalność gospodarczą. W r. 1442 zrzekł się przypadającej mu części majątku rodowego w Gołyminie, Bogatem (w pow. ciechanowskim) i Łazękach (pow. wyszogrodzki) na rzecz bratanków: Sasina i Pawła. Zatrzymał może jednak jakiś dział w Białołęce pod Warszawą, co wyjaśniałoby fakt, że Długosz nazywa go mylnie Pawłem z Ostrołęki. W r. 1448 P. (wraz z bratankami i bratanicą Katarzyną) sprzedał za 310 kop gr. swoje części we wsiach Bogate i Rębowo oraz we wsi Czerniawa (zapewne Czernice w pow. ciechanowskim) Mikołajowi Wężowi z Dobrzankowa, kaszt. ciechanowskiemu. W r. 1460 wykupił za 150 kop. gr. siedmiowłókowe sołectwo w Obrytem w pow. pułtuskim od Jakuba, swego stryjecznego brata, przeznaczając je na uposażenie prepozytury pułtuskiej. Bp płocki Paweł Giżycki przekazał prepozyturze wieś Obryte w zamian za wieś Szelkowo, nadał też (1460) P-łowi dożywotnio wieś Gościejewo w kluczu pułtuskim. W r. 1466 P. otrzymał od bpa Ścibora w dożywocie wieś Skłody oraz dziesięciny z Gołymina kościelnego, z Gołymina stanowiącego własność Jakuba, syna Andrzeja, z Wielkołęki i z Zawad. Ok. r. 1475 ufundował w rodzinnym kościele w Gołyminie altarię p. wezw. Najśw. Maryi Panny i Św. Doroty, uposażoną rentą roczną 4 kop gr. zapisanych na Gołyminie. W r. 1480 pożyczył bpowi płockiemu Piotrowi 700 dukatów na opłacenie kosztów prowizji papieskiej. Kwotę tę przeznaczył P. w r. 1484 na uposażenie mansjonarzy w kolegiacie pułtuskiej. Bp Piotr zamierzał spłacić ten dług nadaniem dziesięcin ze wsi Załuże koło Makowa i z Miastkowa koło Łomży na rzecz mansjonarzy, co jednak nie zostało zrealizowane. Jako prepozyt Św. Michała w Płocku zakupił P. dla prepozytów połowę Ślepkowa w pow. płockim. P. zmarł przed 26 VI 1484.
Bratem P-ła był wcześnie zmarły Arnold, ożeniony z Małgorzatą, córką Ścibora z Sochocina, marszałka księcia Janusza I, a siostrą – Świętochna, która poślubiła Niemierzę z Grodźca koło Przasnysza. Stryjem P-ła był Jakub z Białołęki, chorąży warszawski, kaszt. czerski (1432–3). P. sprawował opiekę nad małoletnimi bratankami: Sasinem-Gasparem, późniejszym chorążym łomżyńskim, kaszt. wyszogrodzkim (zm. przed r. 1503), oraz Pawłem, dworzaninem książąt Kazimierza, Bolesława V i Janusza II, następnie podsędkiem ciechanowskim i wojskim płockim.
Borkiewicz-Celińska A., Osadnictwo ziemi ciechanowskiej w XV wieku (1370–1526), Wr. 1970 s. 124–5; Fijałek J., Dominus Bartolus de Saxoferrato, Kr. 1914 s. 10; Nowowiejski A. J., Płock, Wyd. 2., Płock [1930] s. 190; Piętka J., Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, W. 1975 s. 67–70 (autor błędnie identyfikuje Jakuba, syna Andrzeja, jako brata rodzonego P-ła); Rybus H., Kolegiata w Pułtusku i jej kapituła, Ł. 1933 s. 18–21; Wolff, Studia nad urzędnikami maz., s. 188; – Acta capituli Plocensis ab anno 1514 ad annum 1577, Wyd. B. Ulanowski, Arch. Kom. Hist. AU, Kr. 1916 X 320, 324, 347; Acta capitulorum, III 1–102 passim; Acta capitulorum Crac., nr 386–445 passim; Album stud. Uniw. Crac., I 64, 239, 248; Długosz, Historia, V 342, 357–60; Ius Polonicum, Wyd. J. W. Bandtkie, W. 1831 s. 440, 448–9; Kod. maz. (Lubomirskiego), nr 13, 222, 227; Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI w., Oprac. A. Wolff, Kr. 1937 nr 365; Metryka księstwa mazowieckiego z XV–XVI w., II; Księga oznaczona nr 334 z lat 1429–1433, Wyd. A. Włodarski, w: Pomniki Prawa wydawane przez Warszawskie Archiwum Główne, W. 1918 VI nr 363, 388, 450, 451, 513, 537, 612; Statuta nec non liber promotionum, s. 20; Zbiór dok. m. Płocka, nr 195; – AGAD: Dok. perg. nr 2034, Metryka Maz. (sygn. MK), nr 3 k. 269, nr 4 k. 4v., 58v.–59, nr 6 k. 52v., 62v.; Arch. Diec. w Płocku: Acta capituli Plocensis, nr 50 k. 16v.–36 passim, Acta capituli Polthoviensis, nr 211 s. 58–60, 141–144, Dok. perg. nr 280, 316, 317, 320, 321, 334, 337, 370, 373, Episcopalia, nr 1 passim, nr 2 s. 54–345 passim, nr 4 k. 181v., 238, nr 53 s. 185–187, Akta wizytacji, nr 1 k. 115.