Szawernowski Piotr, pseud. Ignacy (1901–1975), inżynier hydrotechnik, żołnierz Armii Krajowej, profesor Instytutu Morskiego w Gdańsku.
Ur. 20 XII w Kronsztadzie (Rosja), był jednym z sześciorga dzieci Włodzimierza Kajetana (zob.) i Marii Aleksandry Wirginii Geelen (ur. 1885), Holenderki.
Wykształcenie początkowe odebrał S. w domu, po czym ukończył w marcu 1918 Gimnazjum Min. Wojny (b. Korpus Paziów) w Piotrogrodzie; tam w oczekiwaniu na repatriację rodziny do Polski zdał wstępne egzaminy do Inst. Inżynierów Komunikacji, ale studiów nie rozpoczął. Jesienią t.r. wraz z młodszym bratem Włodzimierzem przyjechał do Warszawy i w listopadzie wziął udział w rozbrajaniu Niemców. Dn. 6 XII podjął studia na Uniw. Warsz., ale wkrótce je przerwał i wstąpił do WP; służył jako szeregowiec w dowództwie twierdzy w Zegrzu. Po studiach w Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu (1919–20) był podporucznikiem w 16. pp (ze starszeństwem z 1 VI 1919). Ok. r. 1921 przeszedł do rezerwy.
W r. 1922 podjął S. studia na Wydz. Inżynierii Wodnej (Sekcja Budownictwa Wodnego) Politechn. Warsz. Jednocześnie pracował w Zarządzie Sosnowieckich Zakładów Graficznych «Warszawska Spółka Drzewna», a w okresie 2 VI – 30 VIII 1927 odbył praktykę studencką przy budowie portu w Gdyni. W ramach pracy dyplomowej kierował od 27 VI 1929 studiami terenowymi i pomiarami hydrograficznymi, wykorzystanymi później przy sporządzaniu projektu portu we Władysławowie. Dn. 7 IV 1930 otrzymał stopień inżyniera-hydrotechnika (dyplom nr 1844 z 2 VI t.r.). Od maja przebywał we Francji, gdzie w Oddziale Śródziemnomorskim belgijskiego przedsiębiorstwa pogłębiarskiego «Ackermans et van Haaren» w Port-de-Bouc odbył jednoroczny staż inżynierski. Od r. 1931 był kierownikiem biura studiów, a od r. 1934 naczelnym inżynierem i kierownikiem robót pogłębiarskich przy rozbudowie portów afrykańskich zachodniej części Morza Śródziemnego. Równocześnie prowadził studia nad aparaturą kontrolno-pomiarową dla rejestracji pracy pogłębiarek i taboru pomocniczego. W sierpniu 1936 wrócił do kraju; od września t.r. do końca r. 1937 pracował jako inżynier, wolno praktykujący doradca. Od r. 1938 jako przedstawiciel «Ackermans et van Haaren Sp. z o.o. Konin» kierował budową kanału śródlądowego Warta–Gopło. T.r. wygłosił trzy odczyty w Stow. Techników w Warszawie, m.in. O robotach pogłębiarskich w gruntach ciężkich i skalistych.
Podczas okupacji niemieckiej przebywał S. początkowo w Warszawie, następnie w Milanówku. Pracował jako kierownik robót w polskich przedsiębiorstwach budowlanych, kolejno w: Fabryce Wyrobów Chemicznych «Estra», Tow. Robót Kolejowych i Inżynieryjnych «TOR S.A.», firmie «Inżynier J. Marynowski», «TEKABA» oraz firmie inżyniera Cudnego. Równocześnie służył w AK (pseud. Ignacy) jako szef Służby Artylerii i Uzbrojenia (krypt. Alfa) – Wydz. Marynarki Wojennej Komendy Głównej AK. W stopniu porucznika został na początku r. 1944 zastępcą kmdr. Władysława Maciocha «Miziora» w organizowanym Zawiązku Rzecznym (krypt. Szczupak); po likwidacji «Szczupaka» w lutym t.r. był nadal żołnierzem «Alfy». W powstaniu warszawskim 1944 r. dowodził na początku sierpnia podgrupą złożoną z żołnierzy «Szczupaka» na Górnym Czerniakowie, a w 2. poł. sierpnia zgłosił się do Zgrupowania «Kryska», w którym pod koniec miesiąca objął dowodzenie nowo powstałym plutonem «Szczupak». Dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w obozie w Pruszkowie, skąd zbiegł.
Od 10 II 1945 pracował S. w Dep. Morskim Min. Przemysłu; przydzielony do Morskiej Grupy Operacyjnej, udał się z nią do Gdańska. Po utworzeniu Biura Odbudowy Portu w Gdańsku (BOP) kierował od 20 V t.r. jego Wydz. Zaopatrzenia Technicznego. Od września 1945 do sierpnia 1946 przebywał w USA i Kanadzie jako ekspert ds. odbudowy portów przy Polskiej Misji Ekonomicznej w Waszyngtonie oraz we Francji i Wielkiej Brytanii jako delegat tej misji do Polskiej Misji Demobilowej w Paryżu i Londynie; zabiegał o zakup sprzętu dla polskiej gospodarki morskiej. Po powrocie do kraju pracował w BOP jako kierownik robót czerpalnych i podwodnych; kierował pracami w portach gdańskim i szczecińskim. Gdy powołano Państw. Przedsiębiorstwo Robót Czerpalnych i Podwodnych, został we wrześniu 1947 jego naczelnym dyrektorem. Przeprowadził wydobycie i remont zatopionego taboru, dokonał zakupu i zlecił przebudowę sprzętu pogłębiarskiego (za pośrednictwem Polskiej Misji Morskiej w Londynie i Amsterdamie), szkolił kadry pogłębiarskie i nurkowe. W l. 1946–51 podejmował tę tematykę w artykułach publikowanych na łamach „Techniki Morza i Wybrzeża”. Od 21 XI 1949 wykładał w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie, na Wydz. Budowy Okrętów Politechn. Gdań. i w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej w Gdańsku.
Dn. 30 IX 1950 przeszedł S. do Morskiego Inst. Technicznego (od grudnia 1951 Inst. Morski) przy Biurze Projektów Budownictwa Morskiego w Gdańsku; 1 X 1950 został tam kierownikiem Działu Portów, a 26 X 1955 kierownikiem Zakł. Budownictwa Morskiego i Portów. W r. 1954 zaprzestał wykładów na Politechn. Gdań. W r. 1955 otrzymał stanowisko docenta, a 1 X 1959 został mianowany samodzielnym pracownikiem naukowym. Specjalizował się w pogłębiarstwie morskim i z tego zakresu ogłosił prace, m.in. Roboty podwodne (P. 1952), Pogłębiarstwo (P. 1952), Bezpieczeństwo i higiena pracy przy robotach pogłębiarskich (W. 1953), Mechaniczna urabialność gruntów („Prace Inst. Morskiego” 1956 nr 7), Roboty pogłębiarskie śródlądowe i morskie (W. 1957 II), Pogłębiarstwo morskie i prace podwodne w latach 1925–1950 („Materiały i przyczynki do dziejów Polski na morzu 1950–1960”, Gd. 1960 z. 5). Publikował także w „Archiwum Hydrotechniki”, „Technice i Gospodarce Morskiej” oraz czasopismach zagranicznych. Był ekspertem technicznym ONZ i w związku z tym w l. 1960–2 przebywał w Indiach jako doradca tamtejszego rządu ds. pogłębiania portów i utrzymania żeglowności torów wodnych portów Kalkuta i Bombaj. Po powrocie do Polski objął 1 IX 1962 kierownictwo Zakł. Eksploatacji Technicznej Portów i Ochrony Brzegów Morskich Inst. Morskiego. Dn. 19 X 1964 został profesorem nadzwycz. Opublikował dalsze prace, m.in. Ukształtowanie i kształt wejść portowych oraz ulepszenie kanałów podejściowych, pogłębianie i konserwacja głębokości żeglownych [...] XX Międzynarodowy Kongres Żeglugi (Baltimore 1961) („Materiały z prac sekcji morskiej”, Gd. 1963) oraz Zagadnienia głębokich nadbrzeży w portach Gdańsk i Gdynia („Techn. i Gosp. Morska” 1964 nr 11). Od 25 X 1965 do 20 VIII 1966 przebywał ponownie jako ekspert ONZ w Kongu i doradca tamtejszego rządu przy prowadzeniu robót pogłębiarskich oraz utrzymaniu głębokości żeglownych na sieci dróg wodnych. Powróciwszy do kraju, kierował od 1 XI 1966 Zakł. Hydrotechniki Morskiej Inst. Morskiego. Dn. 1 X 1970 przeszedł na emeryturę, ale nadal współpracował z Instytutem jako konsultant naukowy i ogłaszał prace, m.in. Problem utrzymania toru wodnego w ujściu rzeki Kongo (Gd.–Szczecin 1970) oraz Sztuczne zasilanie brzegów morskich w rumowisko („Mater. Inst. Morskiego” 1971 nr 765). Był członkiem Stow. Inżynierów Wodnych, Oddziału Bałtyckiego Tow. Hydrologiczno-Meteorologicznego, Gdańskiego Tow. Naukowego, Komitetu Gospodarki Wodnej przy Prezydium PAN, Rady Naukowej Inst. Budownictwa Wodnego PAN, a także członkiem dożywotnim Międzynarodowego Stow. Kongresów Żeglugi (stały przedstawiciel Polski w jego Komisji Morskiej). Działał także w ZNP jako przewodniczący Zakładowej Organizacji Związkowej. Zmarł 18 XII 1975 w Gdańsku, został pochowany na cmentarzu Centralnym na Srebrzysku. Był odznaczony m.in.: Orderem Sztandaru Pracy II kl., Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, odznakami srebrną i złotą Zasłużonego Pracownika Morza oraz Gryfa Pomorskiego.
W małżeństwie, zawartym 27 IV 1923, z Tamarą z domu Chastan (1913–1959) miał S. dwie córki: Marię Teresę (ur. 1939), zamężną z Michałem Smoczyńskim, inżynierem, i Jolantę Elżbietę (ur. 1946), inżyniera budownictwa morskiego, zamężną z Adamem Rynkowskim, inżynierem.
Pośmiertnie ukazały się opracowane przez S-ego Materiały do sześciojęzycznego słownika języka pogłębiarskiego. Słownik polsko-angielsko-francusko-holendersko-niemiecki (Gd.–Słupsk–Szczecin 1977 I–II, dod. rosyjski).
Enc. powstania warsz., T. 6: Wykaz uczestników-żołnierzy, Kr–Ż, (błędna informacja o śmierci S-ego 14 IX 1944); Kadry morskie Rzeczypospolitej, Gdynia 1996 II cz. 1; Mazurkiewicz B. K., Encyklopedia inżynierii morskiej, Gd. 2009 s. 446 (fot.); Polska bibliografia morska 1919–1991, Gd. 1992 I, 1994 III, 1996 IV; Słown. techników; – Chrzanowski B., Gąsiorowski A., Wydział Marynarki Wojennej „Alfa” Komendy Głównej Armii Krajowej, Tor. 2001; Kamola-Cieślik M., Polityka morska na Pomorzu Zachodnim w latach 1956–1970: porty i żegluga, Szczecin 2005; Romanowicz J., Szkolenie specjalistów morskich w Armii Krajowej, „Przegl. Morski” 2003 z. 5 s. 80; Sawicki J. K., Ratownictwo morskie w Polsce, Gdynia 2001–5 I–II; Siedemdziesiąt pięć lat Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1922–1997, Red. M. Latoszek, Gd. 1998; Szawernowski M., Kronika rodziny Szawernowskich, W. 1983 (mszp. w posiadaniu autora); – Warchałowski S., I poleciał w świat daleki... wspomnienia z Brazylii, Polski i Peru, W. 2009; – „Arch. Hydrotechn.” T. 23: 1976 z. 3 s. 469–70 (S. Huckel, fot.); „Dzien. Bałtycki” 1975 nr z 20 XII (nekrolog); „Nauka Pol.” T. 13: 1965; „Techn. i Gosp. Morska” 1972 nr 11 s. 681–2 (fot.); – Arch. Inst. Morskiego w Gd.: Akta osobowe S-ego; – Mater. córki, Jolanty Rynkowskiej z Gd. oraz Ewy Kwidzyńskiej z Sopotu.
Ryszard Mielczarek