INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Roman Komierowski      Roman Komierowski, wizerunek na podstawie fotografii.

Roman Komierowski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1967-1968 w XIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Komierowski Roman (1846–1924), polityk konserwatywny, pisarz historyczny, ziemianin. Ur. 15 VII, był synem Tomasza (zm. 1881), właściciela ziemskiego, i Agaty z Sikorskich (zm. 1883). Studiował m. in. w Berlinie, a studia prawnicze zakończył uzyskaniem tytułu doktorskiego na uniwersytecie w Lipsku, na podstawie rozprawy Zu Artikel 82 der allgemeinen deutschen Wechselordnung (Lipsk 1870). W r. 1874 pracował w sądzie apelacyjnym we Wrocławiu. Bardzo wcześnie rozpoczął karierę parlamentarną; w r. 1876 (14X1) wybrany został do Reichstagu z okręgu Śrem–Środa, po rezygnacji dotychczasowego posła E. Rogalińskiego. W tym samym okręgu wybierany był jeszcze dwukrotnie i reprezentował go do r. 1887. W wyborach 1887 r. objął po L. Jażdżewskim okręg Krotoszyn–Koźmin, a w l. 1893–1903 wybierano go w okręgu Gniezno–Wągrowiec. Poza tym kandydatura jego stawiana była niekiedy także i w innych okręgach. Znacznie krótsza była jego działalność w sejmie pruskim, w którym zasiadał tylko w l. 1877–81 z okręgu Śrem–Środa–Września. W r. 1875 należał do założycieli Tow. Naukowego w Toruniu (był sekretarzem wydziału historyczno-archeologicznego), a w r. 1880 – Tow. Czytelni Ludowych oraz działał w Centralnym Tow. Gospodarczym (w zarządzie CTG, 1885–92, jako prezes Tow. Gospodarczego powiatów nadnoteckich).

Działalność poselska K-ego była bardzo żywa, a rozpoczęła się zaraz po otrzymaniu mandatu. Już na początku 1877 r. zgłosił znaną interpelację w parlamencie w sprawie uwięzienia ks. A. Kanteckiego. Szybko też zaczął wchodzić do komisji parlamentarnych (np. w lutym 1878 do komisji petycyjnej). Niektóre jego przemówienia dotyczyły kwestii narodowych, przy czym stał on na stanowisku antyrosyjskim (znane przemówienie w sprawie wschodniej z czerwca 1878 r.), w odróżnieniu od większości posłów polskich występował jednak także często w sprawach ekonomicznych w interesie wielkiej własności (zwłaszcza znana mowa w sprawie ceł w styczniu 1891 r. z często cytowanymi słowami «nie nękajcie rolnictwa»).

Najważniejszym okresem działalności K-ego były lata «ery Capriviego», gdy należał do najbliższych współpracowników J. Kościelskiego i w pełni zaangażował się w politykę ugody. Już w czerwcu 1890 r. odegrał pewną rolę w czasie dyskusji nad rządowym projektem powiększenia wojska, stwierdzając w przemówieniu, że w ciągu dziejów «występowaliśmy często, gdy chodziło o obronę tronu i ołtarza». W ciągu tych lat przemawiał wiele razy, reprezentując na forum parlamentu Koło Polskie, a w nim «partię dworską» czy «dworusów». W r. 1891 referował stanowisko Koła wobec traktatów handlowych, a w końcu 1892 r., gdy rząd wnosił projekt reformy wojskowej, przemówienia K-ego oznaczały próbę przetargów ze strony Koła (stwierdzenie, że w pierwotnej formie Polacy nie mogą głosować za projektem, żądanie zniesienia Komisji Kolonizacyjnej). K. znalazł się też w składzie komisji parlamentu w sprawie tego wniosku (grudzień 1892), a w maju 1893 r. na posiedzeniu Koła poparł Kościelskiego, któremu udało się zdobyć nieznaczną większość dla głosowania za polityką rządu. W decydującym momencie K. wygłosił w parlamencie mowę, popierającą kompromisowy projekt K. Huenego (przemówienie z 5 V z akcentami antyrosyjskimi i z deklaracją pełnej lojalności dla «naszego państwa»). W wyborach 1893 r., które nastąpiły po rozwiązaniu parlamentu, K. był kandydatem ugrupowania ugodowego, a na tym stanowisku stał on aż do załamania się polityki Capriviego w r. 1894. Dopiero jego przemówienie z 6 II 1897 r. oznaczało odwrót Koła od zasady popierania rządu. Także i poza parlamentem nierzadkie były ugodowe wystąpienia K-ego. W lipcu 1891 r. brał udział w inauguracyjnym zebraniu polsko-niemieckiego konserwatywnego towarzystwa dla zwalczania dążeń socjaldemokratycznych, powstałego z inicjatywy nadprezydenta poznańskiego H. Wilamowitza-Moellendorffa. W końcu sierpnia 1894 r. mianowany został jako pierwszy i jedyny Polak na trzy lata członkiem Krajowego Kolegium Ekonomicznego. Jego stanowisko było tak znane, że pismo „Leipziger Neueste Nachrichten” stwierdzało w r. 1892: …«pan K. wziął się do zbierania kasztanów z drzewa ugody». W r. 1892 Leon XIII nadał mu tytuł tajnego szambelana papieskiego.

Od końca XIX w. rola polityczna K-ego uległa poważnemu zmniejszeniu. W r. 1903 wraz z paroma innymi ugodowcami nie został wystawiony jako kandydat na posła. Wpłynęły na to zarówno warunki ogólne, głównie bankructwo polityki ugodowej, jak w parę lat później również pogorszenie się stanu zdrowia K-ego. Brał udział w różnych zjazdach (np. jeszcze wcześniej w zjeździe prawników i ekonomistów polskich w Poznaniu w 1895 r.), przemawiał na wielu pogrzebach (I. Bnińskiego, S. Kwileckiego), był prezesem powiatowego komitetu wyborczego w Wyrzysku i delegatem do Centralnego Komitetu Wyborczego. W pierwszych latach XX w. wchodził w skład rady nadzorczej „Dziennika Poznańskiego”. Dopiero jednak udział w Straży (był wiceprzewodniczącym na pierwszym wiecu 18 VI 1905, później przewodniczył na wiecu 17 XII 1906) oznaczał poważniejszą, ale krótką próbę powrotu do życia politycznego. Wraz z Kościelskim ustąpił wkrótce z szeregów Straży, która stała się organem endecji. Parę późniejszych wystąpień (jak mowa na wiecu w sprawie wywłaszczenia w Inowrocławiu 21 IX 1912) miało już tylko niewielkie znaczenie.

K. zajął się wówczas bardziej pisarstwem historycznym, największe znaczenie mają przy tym trzy kolejne odcinki dziejów polskiej reprezentacji parlamentarnej w Berlinie: Koła Polskie w Berlinie 1875–1900 (P. 1905), toż 1847–1860, (P. 1910) i toż 1861–1866 (P. 1913). Ujęte kronikarsko i pisane tendencyjnie z pozycji zwolennika ugody, mają jednak wartość źródłową, zwłaszcza w części, w której K. opierał się m. in. na własnych wspomnieniach. Ponadto w „Księdze Jubileuszowej Centralnego Towarzystwa Gospodarczego” (P. 1911) zamieścił artykuł, wiążący się z wcześniejszą pracą (Rys historyczny 25-letniego istnienia Towarzystwa Centralnego Gospodarczego na W. Księstwo Poznańskie, P. 1886). Od śmierci ojca gospodarował w Nieżychowie, a od śmierci młodszego brata Władysława (1884) też w Komierowie, gdzie zgromadził znany w Poznańskiem księgozbiór. W r. 1879 zaślubił w Biezdrowie Marię Kurnatowską, córkę Stanisława, z którą miał troje dzieci: Tomasza (ur. 1885), Marię i Franciszkę. Zmarł 24 V 1924 r. w Poznaniu, pochowany został w trzy dni później w Komierowie.

 

Estreicher; Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; Boniecki; – Karwowski S., Historia W. Księstwa Poznańskiego, P. 1919–31 II 299 (fot.), III; Księga Jubileuszowa C. T. G., P. 1911 s. 22, 44, 50, 314, (po s. 64 fot.); Marczewski J., Narodowa Demokracja w Poznańskiem 1900–1914, W. 1967; Specht F., Reichstags-Wahlen von 1867 bis 1897, Berlin 1898; Trzeciakowski L., Polityka polskich klas posiadających w Wielkopolsce w erze Capriviego, P. 1960; – Stenographische Berichte des Reichstags; – „Dzien. Pozn.” 1924 nr 123; „Kur. Pozn.” 1899 nr z 3 XI, 1924 nr 124; „Posener Tagebl.” 1924 nr 121; „Posener Zeitung” 1898 nr z 11 II; – Materiały nadesłane przez córkę Marię Janta Połczyńską w posiadaniu Red. PSB.

Adam Galos

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.