INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Siemowit  

 
 
ok. 1335/40 - ok. 25.09.1391
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Siemowit (Siemko, Siemek), (ok. 1335–40–1391), książę cieszyński, przeor czeski joannitów. Był synem ks. cieszyńskiego Kazimierza (zob.) i księżniczki mazowieckiej Eufemii (zob.), bratem ks. Przemysława I Noszaka (zob.). Ze względu na dużą aktywność S-a od r. 1360 należy raczej przyjąć wcześniejszą datę jego urodzin – tj. ok. r. 1335 (data ur. za K. Jasińskim).

Wg siedemnastowiecznej tradycji, nie potwierdzonej jednak źródłami średniowiecznymi, S. brał w młodości udział w walkach joannitów z Turkami w obronie Rodos. Od r. 1360 był komturem uposażonej dużymi dobrami ziemskimi komturii joannitów w Małej Oleśnicy koło Oławy. Dbał o gospodarkę w posiadłościach klasztornych i energicznie bronił praw komturii, prowadząc liczne procesy, m.in. z księżniczką ziębicką Agnieszką.

W r. 1371 po śmierci przeora praskiego joannitów Jana ze Zwireticz, któremu podlegały Czechy, Morawy, Polska i Austria, S. został namiestnikiem tego przeoratu. Cesarz Karol IV poparł jego kandydaturę na godność przeora i doprowadził do faktycznego objęcia urzędu przez S-a. Kandydaturę S-a popierała przynajmniej część miejscowych komturów, lecz wielki mistrz Rajmund Berengar mianował przeorem Niemca, Hessona Schlägelholza. Ostatecznie S. otrzymał przeorat dzięki interwencji Karola IV u papieża Grzegorza XI w r. 1372. Poparcie cesarza zawdzięczał S. związkom swego brata Przemysława z Luksemburgami. Mimo, że S. rozbudował rezydencję przeorów w Pradze, po uzyskaniu przeoratu często przebywał na Śląsku,, zwłaszcza w Małej Oleśnicy, i troszczył się o jej sprawy majątkowe. Stale posługiwał się tytułami przeora czeskiego i księcia cieszyńskiego i występował obok brata na niektórych aktach państwowych.

W r. 1377 na kapitule w Opawie, zgodnie z wolą papieża, nałożył S. na komturów przeoratu czeskiego opłaty na wyekwipowanie wyprawy antytureckiej do Bułgarii. W r. 1378 razem z bratem przyjął w zastaw Żory od książąt opawskich. Po wypowiedzeniu w r. 1383 posłuszeństwa przez zwolenników obediencji rzymskiej rezydującemu na Rodos w. mistrzowi J. F. de Heredia, uznającemu papieża awiniońskiego, i wyborze na mistrza obediencji rzymskiej rezydującego w Neapolu R. Carraciolo, wraz z całym wielkim przeoratem niemieckim, któremu formalnie podlegał przeor czeski, S. uznał władzę Carraciola. W r. 1384 został przez niego mianowany skarbnikiem i namiestnikiem na obszar przeoratu niemieckiego, Saksonii, Brabancji, Flandrii i Hainaut, diecezji Liège i Cambrai. Do tej nominacji mogło się przyczynić sprawowanie wówczas funkcji namiestnika cesarskiego na obszarze Rzeszy przez brata S-a, Przemysława, co ponadto ułatwiało S-owi pełnienie urzędu. Jednak wobec oporu komturów z Saksonii i Brandenburgii przeciw uznaniu władzy S-a wyłączono ich w r 1385 spod jego jurysdykcji. Równocześnie S. rozbudowywał ośrodek pielgrzymkowy w Małej Oleśnicy. W r. 1385 uzyskał zgodę wielkiego mistrza na przekształcenie tamtejszej komturii z rycerskiej w kapłańską dla lepszej obsługi pielgrzymów. W l. 1384–8 wyjednał odpusty kilku polskich biskupów dla wiernych nawiedzających wizerunek Najśw. Marii Panny i relikwie Niewiniątka Betlejemskiego w Małej Oleśnicy.

S. występuje obok Przemysława i jego synów na dokumencie z r. 1385 potwierdzającym złożenie im przysięgi wierności przez rajców głogowskich po przyznaniu tego miasta Przemysławowi przez Wacława IV. W listopadzie t.r. uczestniczył w zawartej przez Przemysława transakcji zakupu miasta Strzelina od Bolka ziębickiego. Należał do związku książąt śląskich powstałego w r. 1387 dla zapewnienia bezpieczeństwa i pokoju w kraju, wobec osłabienia władzy królewskiej w Czechach i destabilizacji sytuacji na Śląsku. Ostatnia o nim wzmianka źródłowa pochodzi z października 1390, gdy poręczał spłatę długu brata. Ustąpił z urzędu przed czerwcem 1391, gdy występuje jego następca. Zmarł prawdopodobnie 25 IX 1391. Przytaczany niekiedy jako dowód późniejszej daty śmierci S-a list papieski z 12 V 1393 dotyczy rozstrzygnięcia sporu rozpoczętego podczas urzędowania S-a jako przeora, a więc przed czerwcem 1391 i nie świadczy, jakoby żył jeszcze w r. 1393.

S. używał dwóch pieczęci, na których widoczne było zarówno godło zakonu, jak i herb rodowy S-a. Starsza z nich, znana z l. 1363–88 przedstawia orła z krzyżami maltańskimi nad skrzydłami, zaś nowsza (nie wymieniana w dotychczasowej literaturze), używana co najmniej od r. 1376 – tarczę czwórdzielną w krzyż, na której polach przemiennie umieszczono orła i krzyż równoramienny.

 

Grotefend, Stammtafeln tabl. VII nr 8; Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, III 145–7; – Breycha-Vauthier de Baillamont A., Das Grosspriorat von Böhmen-Österreich, w: Der Johanniter-Orden. Der Malteser-Orden. Der ritterliche des hl. Johannes vom Spital zu Jerusalem, Köln 1970 s. 352; Czerwiński P., Zakon Maltański i jego stosunki z Polską na przestrzeni dziejów, Londyn 1962 s. 60; Hist. Śląska, PAU, I, III; Hist. Śląska, I cz. 2; Kaganiec M., Heraldyka Piastów śląskich 1146–1707, Kat. 1992 s. 165; Orzechowski K., Ogólnośląskie zgromadzenia stanowe, W.–Wr. 1979 s. 117–18; Panic J., Działalność dyplomatyczna księcia cieszyńskiego Przemysława Noszaka na dworze króla rzymskiego i czeskiego Wacława IV w latach 1378–1396, „Watra” 1989 s. 20–21; tenże, Działalność polityczna i dyplomatyczna księcia cieszyńskiego Przemysława Noszaka w czasach panowania Karola IV jako cesarza, tamże 1988 s. 41; tenże, Księstwo cieszyńskie w średniowieczu, Cieszyn 1988 s. 45, 52; Rachfahl F., Die Organisation der Gesamtsverwaltung Schlesiens vor dem dreissigjährigen Kriege, Leipzig 1894 s. 84–5; Starnawska M., Rola polskich zakonów krzyżowych w ruchu pielgrzymkowym, Spraw. Pozn. Tow. Przyj. Nauk., Wydz. Nauk o Sztuce, Nr 110, P. 1992 s. 114; Šefčik E., Pečeti těšínských Piastovců, Ostrava 1982 s. 7, 22; Stehr C., Chronik der ehemaligen Maltheser-Ordens-Commende jetztigen hochgräflichen Vork von Wartenburgischer Majorats-Herrschaft Klein Öls, Breslau 1846 s. 60–6; Szcześniak B., The Knights Hospitallers in Poland and Lithuania, Hague 1969 s. 21; Tadra F., Kulturní styky Čech s cizinou až do válek husitských, Praha 1897 s. 340; – Codex diplomaticus Ducatus Tessinensis, [Wyd.] E. Němec, Český Těšín 1955 I; Cod. Moraviae, Brünn 1878–1903 X nr 213, XV nr 312; Cod. Sil., IX; Crugerius G., Sacrorum pulverum Inclyti Regni Bohemiae et nobilium ejusdem pertinentium Moraviae et Silesiae pars prima, Litomisslii 1669, Sacri pulveres septembris, s. 128; Emler J., Libri confirmationum, Pragae 1868 II 50, 53, 71; Geschichtsquellen der Graftshaft Glatz, Hrsg. F. Volkmer, W. Hohaus, [b.m.w.] 1883 I 248; Lehns- u. Besitzurkunden Schlesiens, I, II; Mon. Vat. res gestas Bohemicas illustrantia, Pragae 1903 V cz. 1, Pragae 1949–53 IV; Regesta Bohemiae et Moraviae aetatis Venceslai IV, (1378–1419), t. 1, fasc. 1, 2, 3, Pragae 1967–74; – AP we Wr.: Dok. Wrocławia z 7 XII 1367, 25 VII 1379, 7 V 1390, Zbiór dok. klasztornych, Rep. 68 nr 69 (regest zaginionego dok.), Rep. 123 nr 48, Rep. 132a, depozyt paraf. Lwówek nr 13, Rep. 132a – dok. m. Złotoryi nr 62 (regest zaginionego dok.); Arch. Archidiec. we Wr.: rkp. V.32b; Státní Ustřední Archív w Pradze: Řad Maltežský – Listiny nr 23, 107, 108, 549, 554, 649, 650, 788, 790–796, 801, 804–810, 814–820, 822–832, 900, 1716, 1717, 1720 (mikrofilm w AP we Wr.), Řad Maltežský – Spisy inw. 74 kn. 3 (F.P. de Smitner, Diplomatarium Ordinis S. Johannis Hierosolymitani Magni Prioratus Bohemiae, Moraviae, Silesiae, Poloniae, Austriae, Styriae, Carintiae, Carniolae) nr 543, inw. 77 kart. 41, k. 337v., 338, 339v., inw. 220, kart. 124 a/11.

Maria Starnawska

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.