Badeni Stanisław († 1824), sekretarz królewski i regent kancelarji mniejszej kor., h. Bończa. Był starszym synem Sebastjana, sędziego wielkorządów krakowskich i Marjanny z Lisowskich, a bratem znanego powszechnie Marcina. Wcześnie, bo mając podobno lat 19, wstąpił w r. 1765 w służbę Stanisława Augusta, w r. 1777 został jego szambelanem i w tymże roku występuje już jako sekretarz prywatnej kancelarji króla. Odtąd załatwiał on całą niemal korespondencję Poniatowskiego pod jego dyktandem, lub też z jego polecenia. Dzięki stosunkom swoim u dworu, wyrobił młodszemu bratu Marcinowi administrację dóbr stołowych litewskich po usunięciu Tyzenhausa. Urząd sekretarza królewskiego wymagał wielkiego zaufania, które B. umiał sobie zyskać przez swoją pracę i szczere przywiązanie zarówno u Stanisława Augusta »swego stworzyciela«, jak w jego otoczeniu. W r. 1780 był B. sekretarzem sejmowym i zarazem wydawcą diarjusza tegoż sejmu. Król nieraz powierzał mu drażliwe i delikatne misje, wymagające dużej zręczności, a dotyczące przeważnie rozdawnictwa urzędów i dostojeństw. W listach swoich zdawał mu król niejednokrotnie dokładną relację z rozmów politycznych. Dużo miejsca zajęła w tej korespondencji sprawa Dogrumowej, a zwłaszcza związana z nią osoba gen. Komarzewskiego, z którym B. pozostawał w najlepszych stosunkach. W okresach przedsejmowych jeździł sekretarz do województwa krakowskiego, jako zaufany króla, pilnować roboty sejmikowej. W r. 1782 rozwijał tam żywą działalność, pozostając w ścisłym kontakcie z wojewodą krakowskim, Piotrem Małachowskim i innymi dostojnikami. Stosownie do życzenia króla został obrany posłem z tegoż województwa, a w czasie sejmu wyznaczony na jednego z sędziów sejmowych. W r. 1784 dostał mandat z Krakowskiego po raz drugi; mimo poleceń Stanisława Augusta nie zabiegał już o tę funkcję w r. 1786. Bawiąc w Krakowskiem, B. zdawał królowi relacje z panujących tam nastrojów i uspokajał ludność co do obiegających pogłosek o ponownym rozbiorze. W lutym 1784 r., przy gorącem poparciu króla, poślubił Katarzynę Stadnicką, córkę Antoniego burgrabiego i podkomorzego krakowskiego. Po sejmie 1786 r. otrzymał B. order św. Stanisława, a w styczniu 1787 r. upragnioną i zdawna obiecywaną regencję kancelarji mniejszej koronnej, którą sprzedał w r. 1791 za pozwoleniem króla za 2000 czerw. zł. W czasie sejmu wielkiego przebywał B. na kuracji w Krakowskiem, interesując się żywo pracami nad konstytucją, za którą gorąco agitował w swem otoczeniu. Korespondencja B. z królem ciągnie się aż do jego wyjazdu z Grodna (1797). O dalszych losach B. brak wiadomości; umarł 14 IX 1824 r., osierocając trzy córki i czterech synów.

Tomkowicz, Z prywatnej korespondencji Stan. Augusta ze St. Badenim, »Czas« 1882, nr 94–6; Zaleski, Korespondencja Stan. Augusta z l. 1784 do 1792, Rocznik Tow. hist.-lit. w Paryżu 1870–1872; Smoleński, Ostatni rok sejmu wielkiego, Kr. 1897; W. Enc. Il.; Żychlinski, Złota księga, XVII; Boniecki; Pamiętniki Kajetana Koźmiana, P. 1858, 275; Dyaryusz seymu… 1780; Dyaryusz seymu… 1782; Dyaryusz seymu… 1784; Rkp. Czart. 655, 719, 720, 722, 919.

Red.