Chlebowski Stanisław Poraj (1835–1884), artysta malarz, ur. w Pokutyńcach na Podolu, był synem Kazimierza i Kamilli z Padlewskich; do r. 1853 wychowywał się w Odessie u wuja Edwarda Padlewskiego, ucząc się m. i. rysunku pod kierunkiem Al. Wicherskiego. Następnie studiował w Petersburgu w Akademii Sztuk Pięknych którą chlubnie ukończył, otrzymując wielki złoty medal, oraz stypendium rządowe na dalsze studia artystyczne za granicą. W r. 1859 wyjechał najpierw do Monachium a potem do Paryża, gdzie studiami jego kierował Jan Leon Gérôme (1824–1904); odbył podróże zagraniczne, m. i. do Belgii, Włoch, Hiszpanii. Na zaproszenie sułtana Abdul-Azisa, który zwrócił uwagę na jego obrazy, wyjechał Ch. W r. 1865 do Konstyntynopola, gdzie został nadwornym malarzem sułtana i otrzymał pracownię oraz mieszkanie w jego pałacu w Dolma–Bakcze. Abdul-Azis zamawiał u Ch-go wiele obrazów treści batalistycznej, poddając artyście pomysły kompozycyjne na podstawie własnoręcznych szkiców. Z tych lat zachowało się Album (obecnie własność Michała Pawlikowskiego w Medyce), które zawiera 1 rysunek ołówkowy Ch-go, poprawiony w kilku miejscach czerwonym atramentem przez sułtana, 68 szkiców Abdul-Azisa na luźnych kartkach, oraz 3 kartki zapisane przez sułtana w jęz. tureckim. Od r. 1873 spędzał Ch. zimy w Kairze, gdzie nawiązał stosunki z Sefer Paszą Kościelskim. W r. 1876 wrócił na dłuższy pobyt do Paryża, gdzie rozpoczął pracę nad ogromnym obrazem Zdobycie Konstantynopola przez Mahmuda II. Upadek z rusztowania w czasie tej pracy (1882) zrujnował jego zdrowie. Artysta w r. 1880 przyjechał do Krakowa, a następnie przeniósł się w Poznańskie. Zmarł 14 VI 1884 w Kowanówku pod Poznaniem. W r. 1880 ożenił się z malarką Marią Mikułowską, później żoną Leona Madeyskiego. Cztery jego duże obrazy historyczne wisiały za czasów sułtana Abdul-Azisa w sali tronowej sułtańskiego pałacu. Prócz obrazów orientalnych i batalistycznych malował też Ch. inne, jak np.: Wit Stwosz, Poselstwo kozackie u Katarzyny II, Śmierć Warneńczyka, Odsiecz Wiednia, Joanna d’Arc w więzieniu itp.

»Czas« 1884, nr 137; »Kłosy« 1884, XXXIX 6; »Nowa Reforma« 1884, nr 137; »Kraj« 1892, I, nr 4; Bołoz-Antoniewicz J., Katalog Wystawy Sztuki P., Lw. 1894, nr 1197–1214; Krótkie wzmianki o nieżyjących malarzach polskich, W. 1898, 16; Witkiewicz St., Sztuka i krytyka u nas, Lw. 1899, 477; Piątkowski H., Album Sztuki Polskiej, W. 1901; Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, Kr. 1902, 472–8; Słown. Artystów Pol., I; Świeykowski E., Pamiętnik T. P. S. P., 291–2; Treter M., Rysunki sułtana Abdul-Azisa. »Lamus«, Lw. 1909, 555–63; Malarstwo Polskie Kulikowskiego, I 37 (H. Piątkowski); Kopera F., Dzieje malarstwa w P., Kr. 1929, III 189–93.              

Mieczysław Treter