Stanisław Gerlin z Poznania (zm. 1480), pisarz miasta Poznania, pleban wschowski.
Był synem Wojciecha Gerlina, kilkakrotnego ławnika, rajcy i burmistrza poznańskiego, oraz nieznanej bliżej Katarzyny. Ojciec i stryj S-a Jan należeli do najbardziej wpływowych członków poznańskich władz na przełomie l. trzydziestych i czterdziestych XV w. Wraz ze swymi poplecznikami zostali odsunięci od rządów w mieście w r. 1443, po wykryciu nadużyć popełnionych przez Wojciecha podczas sprawowania urzędu burmistrza. S. miał stryjecznych braci Jana i Piotra oraz stryjeczną siostrę Barbarę.
W r. 1438 immatrykulował się S. na uniw. w Lipsku. Dn. 10 IV 1441 dokonał w konsystorzu poznańskim admisji jako notariusz publiczny cesarskiego mianowania (w r. 1467 wystąpił także jako notariusz mianowania papieskiego). Być może był tożsamy ze Stanisławem z Poznania, który jesienią 1442 uzyskał w Krakowie bakalaureat sztuk. W r. 1446 wpisał się S. do metryki Uniw. Krak., co najpewniej było związane z podjęciem studiów prawniczych (licencjatem praw został nazwany w r. 1465). S. zaczął następnie zabiegać o beneficja. Pierwszym, jakie osiągnął ok. r. 1446, była mieszczańska altaria św. Katarzyny i 11 Tysięcy Dziewic fundacji Mikołaja z Szamotuł w kaplicy mariackiej kościoła farnego p. wezw. św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Następnie 30 III 1447 prosił papieża Mikołaja V o plebanię w Tarnowie koło Wągrowca, której dochody oszacowano na 10 grzywien. O to beneficjum toczył następnie proces z opatem cystersów wągrowieckich, kolatorem tej prebendy i prezentowanym przez niego plebanem Henrykiem. Mimo uzyskania w tej sprawie korzystnego werdyktu oficjała poznańskiego Mikołaja Sobockiego, musiał zrezygnować z roszczeń, gdyż decyzję tę anulował wyznaczony przez Stolicę Apostolską sędzia.
Święcenia wyższe posiadał S. już 1 X 1449, kiedy jako kapłan poświadczał przyjęcie do kapit. poznańskiej Uriela z Górki. Dalszym etapem kariery S-a było uzyskanie ok. r. 1453 scholaratu szkoły parafialnej św. Marii Magdaleny w Poznaniu, który pełnił do r.n. Stanowisko to zawdzięczał niewątpliwie swemu ojcu oraz stryjowi Janowi; po wybraniu ich 29 IX 1453 do rady i ławy S. został także poznańskim pisarzem miejskim. Reelekcji doczekał się 27 IX r.n., jednak już po siedmiu dniach (4 X) obalono władze miejskie i wybrano nowe, pozbawiając stanowiska także S-a. Prawdopodobnie z tymi zaburzeniami w mieście wiąże się niezachowany pamflet ośmieszający S-a, rozpowszechniany przez bakałarza Wojciecha Kierskiego wśród kleru kościoła św. Marii Magdaleny. Po tych wydarzeniach kolejne stopnie awansu zdobywał S. samodzielnie, także dzięki wykształceniu. W l. 1456–7 działał jako adwokat w konsystorzu poznańskim. Następnie uzyskał beneficja: w r. 1459 altarię bractwa NMP w farze poznańskiej i przed r. 1461 katedralną altarię Nawiedzenia NMP oraz św. św. Katarzyny i Barbary, którą już t.r. zamienił na plebanię w Czesramie. Transakcja ta, zawarta z Piotrem Krzczonem, zapewne nie doszła do skutku albo została odwołana. W r. 1465 wraz z duchownym Janem Klizą oraz witrykami fary poświadczał S. sprzedaż należącej do duchowieństwa farnego kamienicy przy ul. Wielkiej w Poznaniu. W r.n. wraz z doktorem dekretów Szymonem Bedermanem został wyznaczony jako sędzia polubowny w przewlekłym procesie o prawo patronatu prepozytury szpitala Świętego Krzyża pod Poznaniem, toczonym przez spadkobierców fundatorki Gertrudy, wdowy po Mikołaju Peszlu, z radą miejską. Obaj arbitrzy przyznali radzie prawo kollacji, polecając jej zarazem prezentowanie na sporną prepozyturę dwóch kolejnych spadkobierców Peszlowej. Wg Józefa Nowackiego w tym okresie (1461–8) uzyskał S. także kanonię w kolegiacie NMP w Środzie oraz tytuł wicekomesa papieskiego, uprawniający do kreowania notariuszy publicznych. Starania S-a o objęcie zasobnej plebanii uwieńczone zostały sukcesem przed r. 1467, kiedy to wspomniany został jako pleban w Przeprostyni koło Zbąszynia. S. toczył wtedy proces z Marcinem i Filipem Chobienickimi, kolatorami trzymanej przez siebie dochodowej altarii w kaplicy chobienickiej, podległej jego kościołowi parafialnemu w Przeprostyni. S. zmusił Chobienickich, dążących zdaniem Nowackiego do wyodrębnienia osobnej parafii w Chobienicach, by zachowali prawa i uposażenie wspomnianego beneficjum altaryjnego. S. starał się także o uzyskanie prebend we Wschowie. Dn. 2 VII 1466 procesował się z Mikołajem, synem Buchwalda i prosił papieża Pawła II o prowizję na (oszacowaną na 4 grzywny) altarię św. św. Katarzyny, Doroty i Barbary we wschowskiej farze. W tamtejszym kościele Bożego Ciała posiadał też altarię św. św. Jana Chrzciciela i Barbary. W r. 1468 zamienił się posiadanymi altariami (katedralną i farnego bractwa NMP) w Poznaniu z Łukaszem Szulcem z Poznania, dostając dobrze uposażoną plebanię we Wschowie, którą trzymał do śmierci. Do obu altarii dodał Szulcowi kościół parafialny w Przeprostyni (Nowacki). Prawdopodobnie w związku z powyższą transakcją żyjący jeszcze ojciec S-a odstąpił Szulcowi dom w Poznaniu. W r. 1478 poświadczony został S. jako prebendarz altarii Zmartwychwstania Pańskiego, NMP i Świętego Krzyża fundacji Mikołaja Beme w farze poznańskiej.
Niewiele wiadomo na temat majątku S-a, uznać go jednak trzeba za człowieka zamożnego. W r. 1465 pożyczył mieszczaninowi poznańskiemu Mikołajowi Geczowi 11 grzywien, t.r. odnotowany też został jako właściciel domu w pobliżu kościoła farnego, przy którym miał prebendę. S. zmarł między 15 III a 19 VI 1480. Spadek odziedziczyło zapewne stryjeczne rodzeństwo: Jan, Piotr i Barbara, dzieci Jana Gerlina.
Gąsiorowski A., Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i Poznaniu 1420–1500, P. 1993 nr 601; Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII (Przeprostynia); – Dzieje Poznania do roku 1793, Red. J. Topolski, W.–P. 1988 I 360; Gąsiorowski A., Walki o władzę w Poznaniu u schyłku wieków średnich, „Kwart. Hist.” R. 82: 1975 z. 2 s. 256–60; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II 456; – Acta capitulorum, II nr 1267, 1271, 1273; Akta radzieckie poznańskie, Wyd. K. Kaczmarczyk, P. 1925 I nr 557, 581, 607, 962, 1023; Album stud. Univ. Crac., I 153; Księga promocji Wydz. Sztuk Uniw. Krak.; Metrica nec non liber nationis Polonicae Universitatis Lipsiensis ab anno 1409 – usque ad 1600, Wyd. S. Tomkiewicz, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1882 t. 2 s. 422; Repertorium Germanicum, Bearb. v. J. F. Abert, W. Deeters, Tübingen 1985 VI nr 5233; toż, Bearb. v. H. Höing, H. Leerhoff, M. Reimann, tamże 2000 IX nr 5608; Stadtbuch von Posen, Acten des städtischen Rathes 1398–1433, Hrsg. v. A. Warschauer, Posen 1892 s. 16–17; Władze miasta Poznania, 1253–1793, Oprac. J. Wiesiołowski, Z. Wojciechowska, P. 2003 I 22–4, 32–4; – AP w P.: Akta m. Poznania, sygn. D 422, I 293 k. 26–7, 36, 38v, 49v, 74, I 294 k. 153av, 158, 296 k. 52–2v, 65, 73, 77v, 135, 146v, 279v, 291v; Arch. Archidiec. w P.: sygn. AC 24 k. 49v, AC 41 k. 36, AC 46 k. 180–1v, AC 58 k. 37v, 78, AE II k. 240v, CP 29 k. 119v; B. Jag.: Teki rzymskie, rkp. 8476 s. 245–6; IH PAN w P., Pracownia Słown. Hist.-Geogr. Wpol. w Średniowieczu: Kartoteka (Tarnowo); – Kartoteka prebend i duchownych kościoła farnego św. Marii Magdaleny w P. w posiadaniu Pawła Dembińskiego z P.
Paweł Dembiński