INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Lilpop     

Stanisław Lilpop  

 
 
1817-05-07 - 1866-10-15
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 
Lilpop Stanisław (1817–1866), przemysłowiec i konstruktor. Ur. 7 V w Warszawie, był synem Augustyna i Elżbiety z Gromanów. Pochodził ze znanej rodziny warszawskich zegarmistrzów, która z końcem XVIII w. przybyła ze Styrii do Polski. Po ukończeniu w r. 1833 konwiktu pijarów na Żoliborzu, rozpoczął praktykę w warsztatach Banku Polskiego, a od r. 1839 w Fabryce Rządowej Machin na Solcu w Warszawie. Wykazując nieprzeciętne uzdolnienia techniczne i organizacyjne, został w r. 1842 wysłany na koszt Banku Polskiego za granicę na studia w dziale budowy maszyn parowych. Przez 2 lata praktykował w renomowanych zakładach Akwizgranu, Lyonu, Paryża, Londynu, Manchesteru i Berlina, zwracając szczególną uwagę na pogłębienie umiejętności w zakresie rysunku technicznego i ekonomiki przedsiębiorstwa. Po powrocie do kraju nie znalazł jednak odpowiedniego stanowiska w przemyśle rządowym, gdyż ówczesne władze Król. Pol. faworyzowały obcokrajowych techników. Zwolniony od obowiązku odpracowania stypendium, w r. 1844 zawiązał z fabrykantem warszawskim Bazylim Zakrzewskim spółkę prywatną fabryki maszyn i narzędzi rolniczych. W październiku 1848 r. wystąpił ze spółki i objął najpierw jako kierownik, następnie na własny rachunek wydział maszyn rolniczych w «Fabryce Machin» na Solcu.
 
Działalność przedsiębiorczą na wielką skalę rozwinął L. jednak dopiero w okresie wojny krymskiej, kiedy to Warszawę musieli opuścić najwięksi fabrykanci w dziale budowy maszyn – Anglicy bracia Alfred Smith i Douglas Evansowie. W r. 1854 L. przejął od nich wraz z byłym administratorem «Fabryki Machin» na Solcu Wilhelmem Elisem Rauem większość udziałów (60%) w nowo utworzonej spółce udziałowej pod firmą «Evans, Lilpop et Comp.» o kapitale zakładowym 200 000 rs., obejmując równocześnie naczelną dyrekcję «Fabryki Machin i Odlewów» przy ul. Świętojerskiej i podległych jej zakładów górniczo-hutniczych w dobrach Drzewica i Rozwady w gub. radomskiej. Wsparty dostatecznym kapitałem, zaprowadził w zakładach szereg ulepszeń organizacyjno-technicznych opartych o przodujące wzory zachodnie. Ręczny sposób produkcji zamienił na system maszyn, co przekształciło manufakturowy charakter zakładów w wielkofabryczny, a zbyt wyrobów oparł o nowoczesne formy reklamy i kredytowania. Jego też staraniem obcokrajowy personel techniczny i robotniczy zastąpiony został przez Polaków. Dotychczasową specjalizację zakładu warszawskiego w zakresie maszyn i narzędzi rolniczych rozszerzył o nowy w kraju asortyment wyrobów, uruchamiając na wielką skalę produkcję maszyn i kotłów parowych, konstrukcji żelaznych oraz kompletnych urządzeń wytwórczych dla przemysłu rolno-spożywczego, zwłaszcza dla cukrowni. Pozwoliło to wkrótce na podwojenie produkcji zakładów do 600 000 rs. i stanu załogi do 700 robotników. Poprzez kooperację produkcji i udziały finansowe uzależnił od siebie także liczne pomniejsze zakłady budowy maszyn, a pod koniec życia czynił usilne starania o założenie w Warszawie fabryki lokomotyw.
 
L. był również wybitnym konstruktorem. Projektował różnego typu zakłady przemysłowe (cukrownie, młyny, gorzelnie, tartaki, olejarnie), największe jednak zasługi położył dla mechanizacji rolnictwa. W tej dziedzinie był konstruktorem większości maszyn i narzędzi rolniczych, począwszy od prostego pługa i brony, a skończywszy na żniwiarkach i wielkich młocarniach parowych. M. in. w r. 1861 udoskonalił zasadniczo żniwiarkę amerykańską Mac-Cornicka, zamieniając ręczne odkładanie z pomostu zżętego zboża na mechaniczne. W t. r. skonstruował także siewnik uniwersalny, który regulacją gęstości siewu przewyższał najlepsze modele francuskie i angielskie. Konstrukcje L-a odznaczały się prostotą budowy, łatwością w obsłudze i dużą wydajnością. Szybko też upowszechniły się w rolnictwie pod jego nazwiskiem, uzyskując najwyższe nagrody, m. in. na wystawie krajowej w r. 1857, na wystawach wszechrosyjskich w Moskwie (1865) i w Petersburgu (1870) oraz na światowych: w Paryżu (1867), Wiedniu (1873) i w Filadelfii (1876).
 
L. dał się także poznać jako popularyzator myśli technicznej. W l. 1846–62 ogłosił w czasopismach fachowych 18 dużych artykułów, w tym całe serie o poszczególnych rodzajach maszyn i narzędzi rolniczych. Artykuły te obok szczegółowego opisu (wraz z rysunkami technicznymi) budowy własnych i zagranicznych maszyn cechowała duża dbałość autora o przyswojenie ich użytkownikom zasad prawidłowej eksploatacji i konserwacji. Ważniejsze z nich to: O młocarniach na różne rozmiary, O siewnikach a w szczególności o siewniku polskim („Tyg. Roln.-Technologiczny” 1849), O stawianiu młocarń przenośnych („Gaz. Roln.-Przemysł.” 1850) oraz w „Korespondencie Rolniczym”: Opis narzędzi i machin rolniczych w Królestwie Polskiem używanych a budowanych w fabryce machin w Warszawie (1853–6), Kwestya żniwa mechanicznego i zdanie sprawy z prób tegorocznych żniwiarek (1857) i O narzędziach i sprzętach rolnika polskiego XIX stulecia wyrabianych w fabrykach krajowych i używanych w gospodarstwach naszych (1861–2).
 
L. należał do tych nielicznych pionierów industrializacji kapitalistycznej, którzy startując niemal od zera dorobili się z czasem pokaźnych fortun. W r. 1866 wartość jego majątku wynosiła ok. 320 000 rs., na co składały się udziały w zakładach budowy maszyn i 2 cukrowniach, 3 posesje warszawskie oraz majątek ziemski Brwinów pod Warszawą. Sukcesy swoje zawdzięczał przede wszystkim trafnie uchwyconej we właściwym czasie specjalizacji produkcji zakładów na potrzeby gospodarki folwarcznej i rozwijającego się przemysłu przetwórczego. Dużą rolę odegrały także sprzyjające warunki kredytu, a przede wszystkim ścisła współpraca z miejscowym kapitałem bankowym (Leopoldem Kronenbergiem) i ziemiańskim (Andrzejem Zamoyskim). L. był także znanym miłośnikiem sztuki. Posiadał jedną z najcenniejszych prywatnych kolekcji dzieł malarzy polskich 1. poł. XIX w., a w jego domu odbywały się stałe wieczory muzyczne. W r. 1866, do spółki z W. Rauem, nabył na wyłączną własność całość przedsiębiorstwa po dawnej firmie «Bracia Evans», które w r. 1873 przekształciło się w Tow. Akc. «Lilpop, Rau i Loewenstein» i odtąd aż do r. 1939 przodowało w polskim przemyśle budowy maszyn, zachowując mimo wielu przekształceń na trwałe w swej nazwie firmowej nazwisko Lilpop.
 
L. zmarł w Biarritz 15 X 1866. Pochowany na Powązkach. Był ożeniony z Joanną z Petzoldów, z którą miał ośmioro dzieci: Karola, inżyniera mechanika, Łukasza, Wiktora, inżyniera, założyciela «Fabryki Maszyn i Narzędzi Rolniczych W. Lilpop i Sk-a», Elżbietę, zamężną Wernicką, Mariana, ziemianina, Helenę, zamężną Marconi, Stanisława, ziemianina, ojca Anny (zamężnej za Jarosławem Iwaszkiewiczem), Anielę zamężną Pilawitzową.
 
 
 
Kucharzewski, Bibliografia; W. Enc. Ilustr.; Łoza S., Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach, W. 1932 I 67–70; – Kołodziejczyk R., Kształtowanie się burżuazji w Królestwie Polskim (1815–1850), W. 1957 s. 112, 162; Łepkowski T., Przemysł warszawski u progu epoki kapitalistycznej, W. 1960 s. 57, 89–90; Łukasiewicz J., Przewrót techniczny w przemyśle Królestwa Polskiego w latach 1852–1886, W. 1963 s. 77, 80, 148, 164; Pustuła Z., Początki kapitału monopolistycznego w przemyśle hutniczo-metalowym Królestwa Polskiego (1882–1900), W. 1968; – „Gaz. Pol.” 1866 nr 253 s. 2; „Gaz. Roln.-Przemysł.” 1850 nr 8; Kalendarz Warszawski J. Ungera, W. 1867 s. 44–5; „Korespondent Handl., Przemysł. i Roln.” 1853–62; „Kur. Warsz.” 1866 nr 234; „Tyg. Ilustr.” 1866 nr 370 s. 193–4 (fot.); „Tyg. Rolno-Technologiczny” 1849; – Arch. Państw. w W.: Akta Hipoteczne Warszawskie nry posesji 1667, 1667A, 1756, 1766; – Informacje Anny Iwaszkiewiczowej.
 
Zbigniew Pustuła
 
 
 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Edward August Lilpop

1844-08-13 - 1911-03-03 budowniczy
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kazimierz Gliński

1850-06-13 - 1920-01-01
poeta
 

Seweryn Goszczyński

1801-11-04 - 1876-02-25
poeta
 

Maksymilian Antoni Piotrowski

1813-06-08 - 1875-11-29
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Gustaw Piotrowski senior

1833-03-01 - 1884-12-31
fizjolog
 

Antoni Kantecki

1847-06-01 - 1893-11-17
działacz polityczny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.