INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Przyniczyński (Przeniczyński)     

Stanisław Przyniczyński (Przeniczyński)  

 
 
1846-05-06 - 1898-10-17
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Przyniczyński (Przeniczyński) Stanisław (1846–1898), agronom, dziennikarz, działacz społeczny i narodowy. Ur. 6 V w Żerkowie koło Jarocina, był synem Józefa i Michaliny z Cylińskich, młodszym bratem Franciszka (zob.).

Z wykształcenia był agronomem i do r. 1874 pełnił obowiązki administratora majątku ziemskiego w Wielkopolsce, następnie na prośbę brata Franciszka przyjechał do Bytomia, aby mu pomóc w wydawaniu „Gazety Górnośląskiej”. W lipcu 1879 objął funkcję redaktora odpowiedzialnego tego pisma. P. przybył na Górny Śląsk z zamiarem szerokiej działalności społecznej i narodowej. Jako współpracownik brata w pracy dziennikarskiej przysparzał mu wiele kłopotów, a nawet naraził go na straty finansowe. Trudno powiedzieć, który z braci zaważył na treści i charakterze „Gazety Górnośląskiej”. Założenia programowe pisma były z pewnością dziełem ich obu; jak się zdaje, głównie P. przyczynił się do niedostatków redakcyjnych tej gazety. W wielu kwestiach obaj byli na pewno zgodni, jak np. w sprawie świadomego oddziaływania na Polaków górnośląskich w duchu jedności z całym narodem polskim. P. dał temu wyraz m. in. w artykule Kwestie żywotne („Gaz. Górnośląska” 1880 nr z sierpnia). Od r. 1877 organizował P. na Górnym Śląsku kółka włościańskie, których ośrodkiem kierowniczym stało się Centralne Tow. Gospodarcze dla Górnego Śląska z siedzibą w Bytomiu, powołane do życia 28 XII 1878 z P-m jako prezesem. Organem Towarzystwa był „Postęp Rolniczy” wydawany w l. 1876–81. W r. 1880, gdy w związku z klęską głodu Karol Miarka powołał do życia «Komitet Naczelny dla zbierania składek dla potrzebujących», P. gromadził na własną rękę fundusze dla głodujących i utworzył w tym celu konkurencyjny Komitet Centralny, „Gazeta” zaś zarzucała Komitetowi Miarki niewłaściwe wykorzystywanie darów, co doprowadziło do ostrej polemiki z „Katolikiem”.

P. prowadził aktywną agitację narodową na terenie Górnego Śląska, organizował też polskie przedstawienia amatorskie w różnych miejscowościach. Tworzył, obok kółek włościańskich, stowarzyszenia oświatowe, organizował imprezy o narodowo-katolickim charakterze. Korespondował z Józefem I. Kraszewskim, zabiegał o pomoc materialną i przedkładał mu projekt powołania do życia «Macierzy Polskiej» dla Górnego Śląska. W r. 1879 w drukarni P-ego pracował jako zecer nielegalnie przebywający w Bytomiu Ludwik Waryński. W r. 1881 podjął P. próbę przeprowadzenia w wyborach do parlamentu niemieckiego kandydatów polskich. W tym celu z jego inicjatywy i pod jego przewodnictwem w sierpniu 1881 powstał Komitet Wyborczy Katolicko-Polski dla Górnego Śląska. Na skutek przeciwdziałania Centrum i braku poparcia ze strony polityków z Wielkopolski próba ta nie powiodła się, co w niemałym stopniu przyczyniło się do osłabienia wpływów „Gazety Górnośląskiej”. Po upadku tego pisma P. nadal współpracował z bratem Franciszkiem w działalności prasowej i wydawniczej. Planował też wydawanie od 1 VI 1892 pisma pt. „Katolik Górnośląski”, ale zamierzenia tego nie zrealizował.

P. był autorem rozpowszechnionej na Górnym Śląsku broszury pt. Upomnienia, zawierającej syntetyczne ujęcie programu jego działalności w sprawach rozwoju gospodarczego, poszanowania religii i moralności, w kwestii języka, oświaty i obrony praw robotników; wskazywał także na narodową łączność Górnoślązaków z wszystkimi Polakami w różnych zaborach. Za swą działalność patriotyczną był szykanowany i prześladowany przez władze pruskie. W wyniku kilku procesów prasowych otrzymał wysokie wyroki skazujące na kary grzywny i więzienia. W r. 1895 P. opuścił Śląsk, bez pomocy brata nie mógł bowiem podołać stawianym zadaniom. Zmarł 17 X 1898 w Krakowie.

 

Bar A., Karol Miarka, Kat. 1938; Bytom. Zarys rozwoju miasta, W.–Kr. 1979; Figowa F., Secesja Stanisława Przyniczyńskiego, Opole 1963; Floryan W., Czasopiśmiennictwo polskie na ziemiach śląskich w okresie walki o narodowość (1845–1921), w: Oblicze Ziem Odzyskanych. Dolny Śląsk, Wr. 1948 II; [Kudera J.] Ksiądz, Dziennikarstwo polskie na Śląsku, Bytom 1912; Łukaszewicz M. W., Strażnica Ostrów i miasto Żerków, obrazek z dziejów przeszłości naszej, P. 1891; Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Kat. 1965; Olszewski K., Kronika teatralna Górnego Śląska 1848–1914, Kr. 1979; Pater M., Centrum a ruch polski na Górnym Śląsku (1879–1893), Kat. 1971; tenże, Ruch polski na Górnym śląsku w latach 1879–1893, Wr. 1969; Piwarski K., Historia Śląska, Kat. 1947; Prasa polska w latach 1864–1918, W. 1976; Schwidetzky I., Die polnische Wahlbewegung in Oberschlesien, Breslau 1934 s. 32–4; Walicki E. M., Górny Śląsk w okresie ostatnich 25-ciu lat (1870–1895), Kr. 1898; – Listy śląskie do J. I. Kraszewskiego z lat 1841–1886, Opole 1966; – „Diabeł” 1888 dod. do nr 14 s. 2–3.

Mieczysław Pater

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kazimierz Władysław Bartel

1882-03-03 - 1941-07-26
matematyk
 

Tadeusz Malinowski

1888-07-14 - 1980-05-04
generał brygady WP
 

Antoni Bednarczyk

1872-05-26 - 1941-02-01
aktor teatralny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Godzimir Małachowski

1852-10-31 - 1908-06-23
prezydent Lwowa
 

Konrad Machczyński

1826-02-19 - 1911-06-25
prawnik
 

Walery Eljasz (Eljasz-Radzikowski)

1840-09-13 - 1905-03-23
malarz
 

Feliks Daszyński

1863 - 1890-04-09
publicysta
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.