Rogoziński Stanisław h. Abdank (ok. 1547–1611), podstarości i burgrabia krakowski, podkomorzy sieradzki. Pochodził z rodziny, której gniazdem było Rogoźno w pow. i woj. sieradzkim; był synem Jana, zapewne współwłaściciela Widawy (1566).
Nie wiadomo, gdzie R. się uczył, lecz pełnione przezeń urzędy sugerują, iż odebrał przynajmniej podstawowe wykształcenie prawnicze. Brał udział w trzeciej (pskowskiej) kampanii inflanckiej w r. 1581. W okresie bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego uczestniczył w zwołanym przez woj. sieradzkiego Olbrachta Łaskiego zjeździe szlachty sieradzkiej w Bużeninie i podpisał uchwaloną tam 16 IV 1587 konfederację. Prawdopodobnie to on także (w diariuszu brak imienia) był na elekcji i 15 VIII t. r. opowiedział się za wyborem na tron polski bądź «Piasta» bądź Zygmunta Wazy. Na sejmie 1590 został wyznaczony na poborcę podatku i czopowego w woj. sieradzkim; był wówczas podstarościm sieradzkim. Wkrótce został marszałkiem dworu bpa kujawskiego Hieronima Rozdrażewskiego, w r. 1592 towarzyszył mu w tym charakterze w legacji do cesarza Rudolfa II. W r. 1595 był już wojskim sieradzkim. Nadal pozostawał chyba w służbie Rozdrażewskiego, w imieniu którego jeździł na generalny synod protestantów do Torunia i tam 23 VIII 1595 założył protest przeciw odbywaniu samego zjazdu i jego uchwałom, gdyby w nich znalazło się cokolwiek sprzecznego z prawem pospolitym i wolnościami Kościoła. W r. 1599 został podstarościm krakowskim przy Mikołaju Zebrzydowskim; przysięgę na ten urząd składał 10 II. T. r. mianował go król jednym z komisarzy powołanych w celu rozsądzenia sporu między radą a ławą miejską krakowską; 20 V t. r. podpisał R. wydane w Warszawie orzeczenie w tej sprawie. Dn. 20 III 1601 został R. nadto burgrabia krakowskim po Pawle Szydłowskim, a 6 VI t. r. przeniesiono go na wyżej uposażone burgrabstwo po Janie Łączyńskim. W r. 1604 był R. podkomorzym sieradzkim pełniąc nadal urzędy w Krakowie. Z woj. krakowskiego posłował na sejm w r. 1605 i należał do grona posłów przychylnych dworowi.
W początkach rokoszu sandomierskiego i nieobecności w Krakowie M. Zebrzydowskiego, a także dworu królewskiego, był R. głównym stróżem miasta. Dn. 6 IV 1606 pisał do bpa warmińskiego Szymona Rudnickiego, z którym pozostawał w zażyłych stosunkach: «z Warszawy czego pociesznego wszyscy czekamy, daj Panie Boże, aby za obmyśliwaniem J. K. Mci a zdrowam radam Ich Mości PP. Senatorów w pokoju i dobrym rządzie ojczyzna nasza miła zatrzymać się jeszcze mogła». W lipcu t. r. wyrażał niepokój z powodu pogłębiającego się konfliktu i zarzucał bierność królowi, który «z resolutiam na convocatiam czeka, z której dopiero co się będzie Ich Mościom panom senatorom zdało, czynić chce», mediatorów oskarżał o złą wolę, a szczególnie bpa płockiego Wojciecha Baranowskiego, który «tego do senatu nie odniósł, co mu było od JMci pana wojewody krakowskiego pod Stężycą powierzone».
Wątpliwe, aby R. był identyczny ze Stanisławem Rogozińskim, dziedzicem części w Rogoźnie, Woli Rogozińskiej i Kwilnie w woj. i pow. łęczyckim (1576). R. miał dobra w ziemi sieradzkiej, m. in. Nacki (1599), a osiedlenie w Krakowskiem ułatwił mu brat Gabriel, który już w l. osiemdziesiątych był obywatelem tego województwa. R. przejął odeń (1599) wieś Gniazdowice w pow. proszowskim. T. r. nabył R. od Piotra Paszkowskiego z Brzezia dom z posesją pod zamkiem krakowskim (położony na przeciw dworu Wolskich); dom ten odstąpił w r. 1600 Szymonowi Turskiemu, prepozytowi kościoła Św. Jadwigi na Stradomiu. Okresowo brał R. w dzierżawę dobra od kapituły katedralnej krakowskiej (np. w r. 1605 sad owocowy w Grębałowie). Z kapitułą tą pozostawał w bliskich kontaktach i udzielał jej pomocy w sprawach sądowych. W r. 1609 był arbitrem w jej sporze z konwentem norbertanek zwierzynieckich. «Amicus et benefactor» krakowskich jezuitów, był R. gorliwym katolikiem, od r. 1598 członkiem Bractwa Miłosierdzia. Otaczał szczególną czcią krucyfiks («czarny»?) w katedrze na Wawelu i uzyskał od kapituły obietnicę, że po śmierci będzie mógł być pochowany w jego pobliżu. Zmarł 13 V 1611 i został pochowany stosownie do swej woli w katedrze krakowskiej (ufundowane przez żonę epitafium, głoszące iż R. zmarł mając lat 64, nie zachowało się).
Z małżeństwa z Dorotą (a nie Elżbietą, jak mylnie K. Niesiecki) Puckówną ze Śliwnik miał R. syna Jana (w r. 1604 studenta Uniw. Krak.) oraz córki: Annę (od r. 1607 w zakonie bernardynek na Stradomiu pod imieniem Damianny), Katarzynę, Zofię i Dorotę (być może żonę Pawła Czernego).
Bratankiem R-ego był Jan (zm. krótko przed 16 IX 1625), syn Gabriela i Ewy z Sarbskich (wdowy po Janie Korzeńskim), student uniw. padewskiego w l. 1592–3, w r. 1610 sekretarz i dworzanin królewski oraz burgrabia krakowski.
Niesiecki; – Bidlo, Jednota Bratrská, Č. 4; Strzelecki A., Sejm w r. 1605, Kr. 1921; – Akta sejmikowe woj. krak., I; Album stud. Univ. Crac., III 239 (syn Jan); Cod. dipl. Univ. Crac., V; Korespondencja Hieronima Rozrażewskiego, Tor. 1939–47 I–II; Książka pamiątkowa Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego Kr. 1884 s. 93; Prawa, przywileje i statuta m. Krakowa, II; Script. Rer. Pol., XI (Diariusze 1587); Starowolski, Monumenta Sarmatarum; Vol. leg., II 1361; Wielewicki, Dziennik, II–III; Źródła Dziej., XIII 61, XIV 7, 9–10 (Gabriel); – AGAD: Metryka Kor. 124 k. 148; Arch. Kapituły Katedralnej w Kr.: Acta Actorum IX k. 460, X k. 311, 446; Arch. Państw. w Kr.: Acta Officialia 53 s. 825–828, Inscr. Castr. Crac. 166 s. 1244, 1636, 168 s. 107–112, 170 s. 1422, 192 s. 562, Rel. Castr. Crac. 26 s. 161, 1629, 27 s. 1173, 28 s. 752, 29 s. 392–393, 462–463, 34 s. 875–878, Terr. Crac. 81 s. 621, 106 s. 18; B. Czart.: rkp. 1628 k. 245, 505, rkp. 1630 k. 727, 1153; B. PAN w Kr.: rkp. 8342 s. 74; – Bibliogr. dot. bratanka Jana; Arch. nacji pol. w uniw. padewskim, I; – AGAD Metryka Kor. 173 k. 142; Arch. Państw. w Kr.: Inscr. Castr. Crac. 192 s. 553–568; Terr. Crac. 82 s. 151, 86 s. 289.
Halina Kowalska