INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Rostworowski      Stanisław Rostowrowski, frag. portretu.

Stanisław Rostworowski  

 
 
1858 - 1888-08-09
 
Biogram został opublikowany w latach 1989-1991 w XXXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rostworowski Stanisław (1858–1888), malarz. Ur. w majątku rodzinnym Kowalewszczyzna koło Tykocina, był wnukiem Stefana (zob.), synem ziemianina Romana (1826–1906) i Marii z Glogerów (1835–1912). Ojciec R-ego pełnił przez wiele lat obowiązki sędziego pokoju okręgu tykocińskiego. Matka była stryjeczną siostrą Zygmunta Glogera (zob.) i siostrzenicą Narcyzy Żmichowskiej. R. był jednym z ośmiorga dzieci Rostworowskich, braćmi jego byli m. in. Tadeusz (zob.), Michał (zob.) i Karol (zob.). Nieumiejętne gospodarowanie ojca spowodowało zadłużenie majątku, tak że rodzina znalazła się w ciężkich warunkach materialnych.

R. uczęszczał do szkoły (w r. szk. 1868/9) w Poznaniu, od r. 1869/70 do gimnazjum realnego w Warszawie, gdzie po licytacji majątku w r. 1874 osiadła cała rodzina. Matka R-ego otworzyła pracownię krawiecką ubiorów dziecięcych pod nazwiskiem swojej ciotki Narcyzy Żmichowskiej, a gdy przedsięwzięcie się nie udało, zarabiała udzielaniem lekcji. Ojciec R-ego po jakimś czasie dostał posadę biurową. R. wyjechał na studia do Petersburga, gdzie zapisał się do Instytutu Technologicznego i równocześnie do ASP (1878). Niebawem zrezygnował ze studiów technicznych poświęcając się całkowicie malarstwu. Wedle tradycji rodzinnej «wskutek braku zasobów finansowych» sprzedał jedyne futro, które wspólnie z bratem Tadeuszem posiadali, «niedostatecznie ciepło ubrany nabawił się gruźlicy» (informacja wnuka). Pomoc finansową kilkakrotnie otrzymał z warszawskiego Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP): w r. 1880 (zasiłek w wysokości 120 rb i dodatkowo 200 rb), w r. 1881 (stypendium im. J. Simmlera: 223 rb 20 kopiejek). W r. 1882 wziął R. udział w konkursie krakowskiego Koła Literacko-Artystycznego na ilustracje do „Balladyny” J. Słowackiego (scena 3 z aktu 1), nadsyłając swą pracę pod godłem «Gopło». Jury konkursu oceniając «piękną kompozycję i wyborne wykonanie» przyznało R-emu I nagrodę (350 zł), krytycy natomiast zauważyli zbytnie uleganie artysty wzorom antyku tak często kopiowanym w petersburskiej Akademii, zarzucając rysunkowi «pewną greczyznę w układzie draperii» („Tyg. Illustr.”), uznano też, że «profile sióstr [Aliny i Balladyny] wyglądają na studia z modeli rzymskich» („Bibl. Warsz.”).

W czasie studiów R. malował obrazy o treści mitologicznej, jak Hektor ciągniony przez Achillesa (1881), Amor i Psyche (1882), nagrodzony małym złotym medalem Patrokles i Achilles (inaczej Tetyda przynosząca tarczę Achillesowi siedzącemu nad ciałem Patroklesa – 1883), portrety, często członków swej rodziny: Portret siostry Leosi, Portret matki (oba z r. 1880), Portret pani Pilitz, Portret Aleksandra III (oba z r. 1884), a także obrazy rodzajowe: U wróżki, Cyganka (oba z r. 1884). Największe uznanie zyskał jednakże malarstwem historycznym. Namalowany w r. 1884 obraz Iwan Groźny patrzący na pożar Moskwy (w zbiorach Ermitażu w Leningradzie, olejny szkic do tego obrazu u Stanisława J. Rostworowskiego w Warszawie) został nagrodzony dużym złotym medalem, a także z t. r. dużych rozmiarów płótno Hołd posłów Jermaka przed Iwanem Groźnym (wł. Galerii Sztuk RSRR Leningrad-Moskwa, faktycznie znajduje się w Galerii Malarstwa w Swierdłowsku) przyniósł R-emu złoty medal I kl. oraz stypendium na kształcenie za granicą. W t. r. uzyskał także jednorazowe stypendium z Funduszu Zachęty. W r. 1885 w związku z konkursem na pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie, R. namalował projekt pomnika (wystawiony w Zachęcie). W t. r. wyjechał do Monachium, gdzie powstał «wagnerowski» w tematyce obraz Tannhäuser i Venus, a także widok Katedra w Monachium. Wkrótce znalazł się w Rzymie, gdzie namalował obraz Chrystus ukrzyżowany (sygnowany Roma 1885) dla kościoła w Waniewie (koło Kowalewszczyzny). Z tego okresu pochodzi (często wystawiany) obraz Natura i sztuka, a także Irydion i Elsinoe przed posągiem Amphilocha, Głowa Rzymianina (akwarela), Chrystus uczący Modlitwy Pańskiej (obraz wylosowany na wystawie Zachęty w r. 1886 przez W. Wyleżyńskiego). R. utrzymywał bliskie kontakty z polską kolonią artystyczną w Rzymie, chętnie malując portrety swych kolegów np.: Portret rzeźbiarza Piusa Welońskiego (reprod. w: „Tyg. Illustr.” T. 2: 1897 s. 657), Portret rzeźbiarza Zygmunta Langmana (olej. 1887, wł. Wojciecha Langmana w Kr.), Portret malarza Aleksandra Stankiewicza (olej. 1886, wł. Muz. Narod. w Warszawie), czy Portret rzeźbiarza Bolesława Jacuńskiego (rys. kredką, 1885, Muz. Narod. w Warszawie). Zapewne także w Rzymie wykonał kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w darze dla papieża Leona XIII, który obraz umieścił w swej przybocznej kaplicy w Watykanie. W czasie swych podróży R. zawadził także o Wiedeń, świadczą o tym dwie akwarele przedstawiające pomniki tego miasta: Statua św. Michała w kościele św. Piotra w Wiedniu i Pomnik arcyksięcia Karola w Wiedniu. R. wystawiał swoje obrazy jeszcze w czasie studiów w TZSP w l. 1880, 1885, 1886, w Salonie Unruga w Warszawie w r. 1884, a także brał udział w wystawach Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie w l. 1886, 1887, w Pierwszej Wielkiej Wystawie Sztuki Polskiej w Krakowie w r. 1887 i w warszawskim Salonie Aleksandra Krywulta w l. 1887 (3 obrazy ilustrujące „Lillę Wenedę”), 1888 (dwukrotnie).

W r. 1886 R. powrócił do kraju i wraz z żoną osiedlił się w Krakowie. Pracował wiele, i to «nie bez wyższego talentu» (J. Mycielski), mimo rozwijającej się choroby płuc. W r. 1887 namalował cykl ilustracji do dramatu J. Słowackiego „Lilla Weneda”, Skierko i Chochlik (ilustracja do „Balladyny”), obraz Agara (wł. Ludwika Rostworowskiego we Wrocławiu), akwarelowy pejzaż Kopiec Kościuszki oraz wiele portretów: Portret Jana Kantego Lubienieckiego (olej. wł. Stanisława Kalinki w Kr.), Portret matki, Marii Rostworowskiej, Portret Adama Łempickiego (spalony w Warszawie w r. 1944), Portret Alfreda Romera (olej. 1887, wł. Muz. Narod. w Warszawie), Portret Amelii z Lubienieckich Morstinowej. W końcu t. r. rozpoczął pracę nad dużym obrazem o tematyce biblijnej Mojżesz uspokajający bunt Żydów na pustyni (spalony w r. 1940 przez Niemców w Gębicach koło Gostynia, majątku jego syna Stanisława). Do ostatnich prac artysty należały portrety J. Wodzińskiego i Ignacego Łempickiego (1888). Rozpoczął prace nad obrazami Domine quo vadis i Św. Augustyn przed Św. Ambrożym (wg Swieykowskiego), a także obraz religijny Święta Anna dla kościoła paraf. w Bobinie koło Proszowic (ukończony w r. 1889 przez brata artysty Tadeusza). W lecie r. 1888 przebywał R. w Szczawnicy, gdzie w niekorzystnym dla niego klimacie rozwinęła się choroba płuc. Zmarł w Krakowie 9 VIII 1888 i został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Z małżeństwa (od r. 1885) z Teresą z Lubienieckich (1857–1944) miał R. córkę Marię (1886–1935), zamężną za ppłk. Janem Duninem Brzezińskim, właścicielem Osieczan koło Myślenic, i pogrobowego syna Stanisława (zob.).

Po śmierci R-ego odbyły się wystawy pośmiertne w r. 1888 w Krakowie, w Sukiennicach (na której został pokazany również niedokończony obraz Mojżesz) i w r. 1889 w Salonie Aleksandra Krywulta w Warszawie. Obrazy R-ego były jeszcze na wystawach: w TPSP w Krakowie w r. 1890, na Wystawie Sztuki Polskiej we Lwowie w r. 1894 (Pieśń bez słów i Nad Sieniawą), na wystawie retrospektywnej nieżyjących malarzy polskich w Warszawie w r. 1898, w Salonie Krywulta w r. 1906 i na wystawie «Sto pięćdziesiąt lat malarstwa polskiego w szkicach» w kamienicy Baryczków w Warszawie (ze zbiorów D. Witke-Jeżewskiego).

W Muzeum Narodowym w Warszawie oprócz wymienionych portretów znajduje się jeszcze akwarela Iwan Groźny. Muzeum Narodowe w Krakowie posiada Portret malarza Józefa Unierzyskiego (olej.) oraz kilkanaście rysunkowych portretów artystów: Adama Chmielowskiego, Jacka Malczewskiego, Tadeusza Błotnickiego, Józefa Wodzickiego, Józefa Kruszewskiego, Wojciecha Kossaka, Kazimierza Pochwalskiego, Piotra Stachiewicza, Tadeusza Barącza, Stanisława Tondosa.

W zbiorach rodziny znajdują się m. in.: u Ludwika Rostworowskiego we Wrocławiu: Westalka, Zajęcie Jerozolimy, Pieśń bez słów, Agara, Bunt gladiatorów (olej.), u Stanisława J. Rostworowskiego w Warszawie: 2 autoportrety, Pomnik Piotra Wielkiego (akwarela), Amorek strzelający z łuku, u Marii Dietlowej w Warszawie: Portret Liszta (akwarela), u Tomasza Dietla w Warszawie: Hamlet (3 akwarele), u Jadwigi Jaglarzowej w Krakowie: Portret Włocha i Głowa górala, u Jana Brzezińskiego w Myślenicach: Głowa Żyda i Pan Jezus, u Anny Zborowskiej w Warszawie: Pan Jezus przy studni.

 

Autoportret (olej), Autoportret (węgiel) – oba wł. Stanisława J. Rostworowskiego w W.; Autoportret R-ego wraz z żoną w obrazie Pieśń bez słów (1887) wł. Ludwika Rostworowskiego we Wr. (reprod. w: Rostworowski S., Łuna od Warszawy, W. 1974); Medalion z portretem R-ego przez Piusa Welońskiego umieszczony na grobowcu R-ego na cmentarzu Rakowickim w Kr.; Tablica pamiątkowa R-ego z medalionem dłuta Stanisława Romana Lewandowskiego w kaplicy Matki Boskiej Różańcowej w kościele Dominikanów w Kr.; Gipsowy medalion z podob. R-ego i akwarelowy Autoportret (wł. wnuka Jana Brzezińskiego w Myślenicach); – Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Pol. Bibliogr. Sztuki; Bénézit, Dictionnaire (1966); Kondakov, Imperatorskaja Akad. Chudožestv (pod Rastworowskij); Krótkie wzmianki o malarzach pol.; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Thieme-Becker, Lexikon d. Künstler (Z. Batowski); Antoniewicz, Katalog Wystawy Sztuki Pol. 1764–1886; Katalog Pierwszej Wielkiej Wystawy Sztuki Polskiej w Krakowie, Kr. 1887; Katalog zabytków sztuki w Pol., IV cz. III, 2, S. Nowa IX z. 2; Sto pięćdziesiąt lat malarstwa polskiego w szkicach, Katalog wystawy Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości…, W. 1918; Wiercińska, Katalog prac TZSP; Cyrankiewicz, Przewodnik po cmentarzach Krakowa; – Łuszczkiewicz W., Wystawa obrazów ś. p. S. Rostworowskiego w Sukiennicach, „Czas” 1888 nr 245; Mycielski J., Sto lat malarstwa w Polsce 1760–1860, Kr. 1897; Płażewska, Warsz. Salon A. Krywulta; Wiercińska, Tow. Zachęty; Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków przeszłości w Pińczowskim, Skalbmierskim i Wiślickim, Marjówka 1927 s. 21; – Żmichowska N., Listy, Do druku podała M. Romankówna, Wr. 1957 I; Żmichowska N., Baranowska J., Ścieżki przez życie. Wspomnienia, Oprac. M. Romankówna, Wr. 1961 (dotyczy rodziców R-ego); – „Bibl. Warsz.” 1883 t. 1 s. 55, t. 2 s. 91, 1888 t. 4 s. 156–7; „Kłosy” 1888 nr 1209 s. 139; „Kraj” 1883 nr 47 s. 13, 1888 nr 2 s. 4; „Kur. Warsz.” 1883 nr 50; „Prawda” 1888 nr 45 s. 534; „Tyg. Ilustr.” 1884 II półr. s. 334, 1888 II półr. s. 118, 263; „Tyg. Powsz.” 1882 nr 46 s. 727; „Przegl. Tyg.” 1885 nr 16 s. 188–9; „Spraw. Kom. TZSP” za r. 1888 s. 62–3; „Życie Liter.” 1945 nr 1; – IS PAN: Mater. do Słown. Artystów Pol.; – Mater. Red. PSB: Stefan M. Rostworowski, Genealogia rodu…, Nota życiorysowa oraz spis obrazów R-ego przez Teresę Rostworowską i Ludwika Rostworowskiego; – Informacje Stanisława J. Rostworowskiego z W.

Róża Biernacka

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Karol Paweł Rostworowski

1874-04-15 - 1927-02-08 muzyk
 

Jan Nepomucen Rostworowski

1799-05-04 - 1847-11-23 muzyk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Wincenty Wodzinowski

1866 rok - 1940
malarz
 

Wacław Tokarz

1873-06-07 - 1937-05-03
historyk wojskowości
 

Jerzy Iwanowski

1878-02-10 - 1965-03-28
działacz społeczny
 

Marian Leon Fulman

1864-03-27 - 1945-12-18
biskup lubelski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Franciszek Morawski

1847-10-23 - 1906-06-24
stolarz
 

Antoni Jeleński

1818-07-05 - 1874
ziemianin
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.