INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Rychłowski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1991-1992 w XXXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rychłowski Stanisław (1791–1862), powstaniec 1830/31 r., generał brygady WP, sędzia pokoju. Ur. 8 V we wsi Dziwle (pow. piotrkowski), był synem Józefa, miecznika piotrkowskiego, i Marianny z Jaworskich.

Dn. 1 XII 1806 wstąpił R. do powstającego w Piotrkowie pod dowództwem ppłk. Kaspra Miaskowskiego 7. pp Legii Kaliskiej i otrzymał stopień furiera (podoficera gospodarczego). Kampanię 1807 r. odbył w 4. prowizorycznym pp, należącym do korpusu gen. Józefa Zajączka, oblegającego najpierw Grudziądz, a później działającego nad Omulwią. Następnie przeszedł do nowo organizowanego w Ostrowie (Wpol.) 6. pp, awansując na sierżanta (1 VI 1807) w 1. batalionie. Otrzymał 1 II 1808 Krzyż Srebrny Virtuti Militari (nr 339), którego uroczyste wręczenie nastąpiło w Kaliszu.

W kampanii austriackiej 1809 r. walczył R. pod Raszynem (19 IV) i przy zdobyciu przyczółka mostowego pod Ostrówkiem (3 V). Dn. 20 V 1809 mianowany został podporucznikiem, 20 XII 1810 otrzymał stopień porucznika. W kampanii rosyjskiej 1812 r. znajdował się ze swym pułkiem w dywizji gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, działającej między Mińskiem a Mohylewem, uczestniczył w blokadzie Bobrujska (4–16 IX) oraz w bitwie pod Borysowem (21 XI). Wraz z resztkami pułku wycofał się do Księstwa i przybył do Sandomierza, dn. 9 I 1813 otrzymał awans na kapitana. Z 1. batalionem pułku, dowodzonym przez mjr. Ferdynanda Kosseckiego, dotarł do Chrzanowa, skąd z końcem marca przeszedł do Alwerni. Z początkiem maja 1813 w składzie 4. kolumny prowadzonej przez gen. Izydora Krasińskiego wyruszył R. ze swoją jednostką spod Krakowa przez ziemie czeskie do Saksonii. Przy reorganizacji VIII korpusu Wielkiej Armii w Żytawie i w związku z tym rozwiązaniu również oddziału R-ego, otrzymał (30 VI) przydział do dowodzonego przez płk. Kajetana Stuarta 8. pp. Na skutek zerwania przez Prusaków rozejmu, R. uczestniczył 19 VIII w walkach o miasteczko Gabel (dziś Jablonné v Podještědi), w kampanii jesiennej bił się 9 IX pod Löbau i 16–19 X pod Lipskiem. Odznaczony został wówczas Krzyżem Złotym Virtuti Militari. Ze szczątkami wojsk polskich przedostał się do Francji i dotarł do Sedanu. W czasie grudniowej organizacji polskich formacji R. znalazł się w ogólnym zakładzie wojska polskiego, między setkami zostających bez przydziału oficerów polskich. Kolejno przebywał w Reims, Soissons, Compiègne, Liancourt, 1 II 1814 stanął we wsi Rieux nad rzeką Oise. Po przybyciu do Wersalu R. 17 III włączony do oficerskiej gwardii honorowej, w jej składzie powrócił w sierpniu 1814 do kraju.

W armii Król. Pol. został R. umieszczony 2 II 1815 w stopniu kapitana w 1. pp formowanym w Szczuczynie w dep. łomżyńskim, pod dowództwem płk. Józefa Hornowskiego. W jesieni i na wiosnę 1818–19 oraz w l. 1821–2 pułk stał w Warszawie, co umożliwiło R-emu akces do tajnych organizacji współdziałających z Walerianem Łukasińskim. Wszedł do loży głównej Wolnomularstwa Narodowego założonej 3 V 1819 i został czynnym członkiem loży «Świątynia Minerwy». We wrześniu 1821 wstąpił do Tow. Patriotycznego i działał w nim aktywnie w pierwszym okresie jego istnienia. W deklaracji napisanej 28 IV 1822 na żądanie w. ks. Konstantego, w wyniku wszczętego śledztwa przeciwko Wolnomularstwu Narodowemu, przemilczał swą przynależność do tej organizacji. Mimo denuncjacji Ksawerego Ogińskiego przed komisją śledczą, uniknął sądu wojennego, prawdopodobnie na skutek niechęci w. ks. Konstantego do represjonowania, a tym samym kompromitowania oficerów służby czynnej. Dn. 13 I 1830 otrzymał R. nominację na stopień majora, 24 V t. r. – Znak Honorowy za 20 lat wzorowej służby oficerskiej.

Po wybuchu powstania R. otrzymał awans na stopień podpułkownika i stanowisko dowódcy formowanego w Mszczonowie 4. batalionu swojego pułku, który wszedł w skład powstającego korpusu gen. Józefa Dwernickiego. Dn. 10 II 1831 przybył do Warszawy i natychmiast udał się do Mniszewa, miejsca koncentracji korpusu, lecz Dwernickiego już tu nie zastał, gdyż przeprawił się on na prawy brzeg Wisły. R. maszerując przez Rębków i Chotynię połączył się 13 II pod Żelechowem z korpusem. Uczestniczył w bitwie pod Stoczkiem (14 II) ze swoim batalionem, który «stał nieporuszenie i okrzykami radości głuszył huk dział nieprzyjacielskich, śpiewając za przykładem walecznego dowódcy podpułkownika Rychłowskiego Jeszcze Polska nie zginęła» (raport gen. Dwernickiego przesłany wodzowi naczelnemu Michałowi Radziwiłłowi). Przy ruchu zaczepnym (4 III) przeciwko stojącemu w Lublinie gen. C. Kreutzowi, R. z piechotą dokonał manewru oskrzydlającego przez wąwozy koło wsi Rury i zaatakował miasto od strony Krasnegostawu. Nieprzyjaciel pospiesznie opuścił Lublin, a pożary podpalonych przez niego mostów na Bystrzycy udało się R-emu ugasić. W czasie stacjonowania korpusu pod Zamościem, R. przejął dowództwo 4. batalionu 6. pp liniowej, w miejsce pozostałego w twierdzy mjr. Fabiana Bórakowskiego. Uczestniczył w wyprawie gen. Dwernickiego na Wołyń i przy przekroczeniu Bugu dowodził już 1. brygadą korpusu. Na jej czele walczył pod Boremlem, odznaczył się w pierwszym dniu bitwy (18 IV) w odpieraniu na grobli nad Styrem ataków korpusu gen. T. Rüdigera. Przez gen. Dwernickiego R. awansowany został na pułkownika. Podzielił losy korpusu, przechodząc 27 IV granicę austriacką.

Odstawiony na czele korpusu oficerskiego do Stanisławowa, ruszył R. następnie z kolumną internowanych oficerów w kierunku Moraw. W czasie marszu zbiegł z transportu 16 V w Rymanowie i przedostał się do Król. Pol. Powrócił do służby i 5 VI otrzymał dowództwo 16. pp liniowej, należącego do brygady płk. Jerzego Langermanna w składzie 1. dyw. gen. Macieja Rybińskiego. W lipcowych działaniach grupy gen. Wojciecha Chrzanowskiego przeciwko korpusowi E. Gołowina wzdłuż szosy brzeskiej, odznaczył się R. w bitwie pod Mińskiem (14 VII) i otrzymał pochwały za okazane męstwo i odwagę zarówno ze strony gen. Chrzanowskiego, jak i wodza naczelnego w raporcie do Rządu Narodowego. Dn. 28 VII przejął R. od ppłk. Karola Żywulta dowództwo 2. pp liniowej, pozostającego w składzie 1. brygady gen. Pawła Muchowskiego, nadal w 1. dyw. W czasie odwrotu wojsk polskich znad Bzury w kierunku Warszawy, brał udział ze swym pułkiem w odparciu atakującej jazdy rosyjskiej gen. G. Nostitza pod Topolową koło Paprotni (15 VIII). Przeniesiony (20 VIII) do 6. dyw. piechoty gen. Juliana Bielińskiego, objął dowództwo 2. brygady (5. i 11. pp liniowej). Z dywizją tą, wchodzącą w skład 2. korpusu Hieronima Ramorino, R. wyruszył 23 VIII z Warszawy z wyprawą przeciwko korpusom generałów Gołowina i G. Rosena. Wspólnie z brygadą jazdy gen. Franciszka Sznaydego atakował 28 VIII pod Krynką korpus gen. Gołowina i ścigał go w ciągłej walce do późnej nocy aż pod wieś Krasusze Zembry. Następnego dnia R. poprowadził 5. pp do ataku na wieś Rogoźnicę, bronioną przez dywizję gen. Warpachowskiego. Rogoźnica została brawurowo przez R-ego zdobyta, on sam jednak otrzymał ciężki postrzał od kuli karabinowej w nogę. Na polu bitwy przez własnych żołnierzy obwołany został generałem. Odwieziono go do Warszawy i umieszczono w lazarecie w Szkole Aplikacyjnej. Dn. 3 IX Rząd Narodowy mianował R-ego generałem brygady.

Po kapitulacji Warszawy pozostał R. w mieście, odmówił jednak ponownego złożenia przysięgi homagialnej. Zamieszkał z bratem Janem Nepomucenem, kapitanem 5 p. strzelców pieszych, we wsi Kotków (pow. radomszczański), a od r. 1843 w dobrach Czerwonka koło Sochaczewa, otrzymanych w posagu żony. Legitymował się w r. 1837 z herbem Samson przed Heroldią Król. Pol. Pełnił obowiązki sędziego pokoju okręgu łowickiego z siedzibą w Łowiczu. Zmarł 9 III 1862 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.

R. poślubił w r. 1843 Antoninę Katarzynę z Łączyńskich (1794–1864), córkę Macieja (zob.), dwukrotnie przedtem zamężną: za Michałem Lasockim i za Augustem Radwanem (zob.), wieloletnim dowódcą R-ego; siostrą jej była Maria Walewska (1786–1817), faworyta Napoleona I. Z małżeństwa tego R. dzieci nie miał.

 

Enc. Wojsk., VII; Pol. Enc. Szlach., X (błędnie podany pod h. Nałęcz); Uruski, XV; Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędników wojskowych, tak w służbie będących, jak i dymisjonowanych, Znakiem Honorowym zaszczyconych, W. 1830; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Spis szlachty Król. Pol. 1851; Katalog Zabytków Sztuki w Pol., X z. 24 s. 8; – Askenazy S., Łukasiński, W. 1929 I–II; Biernatowie A. i B., Cmentarz Powązkowski w Warszawie, W. 1980 I; Bortnowski W., 2. korpus w powstaniu listopadowym (22 VIII – 18 IX 1831 r.), Studia i Mater. do Hist. Wojsk., IX Cz. 1 s. 199–200; Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831, P. 1887; Chołodecki J. Białynia, Generalicja polska w powstaniu listopadowym, „Nasz Kraj” 1906 z. 22 s. 26; tenże, Lwów w czasie powstania listopadowego, Lw. 1930 s. 104; Dylągowa H., Towarzystwo Patriotyczne i Sąd Sejmowy 1821–1829, W. 1970; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, W. 1925 s. 68, 72; tenże, Wojsko Pol., 1807–14; tenże, Wojsko Pol., 1815–30; Jeziorowski W., Album Powązek, W. 1915 I 134; Pawłowski B., Dwernicki, P. 1922 s. 46, 63; Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego, W. 1980; Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, W. 1930; – Barzykowski, Hist. powstania, II, V; Bartkowski J., Wspomnienia z powstania 1831 roku i pierwszych lat emigracji, Kr. 1967; Dunin A., Opis bitwy pod Boremlem, Pamiętnik Emigracji Polskiej, t. 2, z. Władysław IV, Paryż 1833 s. 3; Dwernicki J., Pamiętniki, Lw. 1870 s. 25, 48, 90–1; Horoch K., Pamiętnik, w: Zbiór pamiętników do historii powstania polskiego z roku 1830–1831, Lw. 1882 s. 548–9; Lelewel P., Pamiętniki i diariusz domu naszego, W. 1966; Prądzyński I., Pamiętniki, Kr. 1909 II–III; Roczniki Urzędowe… Król Pol. 1853, 1854 (W.); Roczniki Wojskowe Król. Pol. 1817–1830 (W.); Rozkazy dzienne Naczelnego Wodza 1815–1831 (W.); Smarzewski M., Pamiętnik 1809–1831, Wr. 1962; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., W. 1931–5 I–IV; – „Dzien. Powsz. Krajowy” 1831 nr 41, 80; „Gaz. Warsz.” 1808 nr 17 (dodatek); „Kur. Warsz.” 1862 nr 57, 1866 nr 80; – AGAD: Akty KRW rkp. 69 c, s. 69–70, rkp. 477 k. 86, rkp. 478 k. 16; B. PAN w Kr.: rkp. 2228 I (Akta delegacji Sądu Sejmowego – zeznania Ksawerego Ogińskiego); – Łoza S., Virtuti Militari 1792–1819, W. 1953 (mszp. w posiadaniu Z. Zacharewicza); – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Z. Zacharewicza z Kr.

Zbigniew Zacharewicz

 
 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Moniuszko h. Krzywda

1819-05-05 - 1872-06-04
muzyk
 

(Henryk) Oskar Kolberg

1814-02-22 - 1890-06-03
etnograf
 

Jan Chrzciciel Śniadecki

1756-08-29 - 1830-11-09
astronom
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Józef Smoliński

1809? - 17 lub 21 grudnia 1886
powstaniec listopadowy 1830
 

Piotr Klemens Kantecki

1851-05-19 - 1885-10-14
historyk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.