INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Sieciński h. Rogala      Frag. "Portret Stanisława Siecińskiego h.Rogala (zm.1619), biskupa przemyskiego" z XVIII w.

Stanisław Sieciński h. Rogala  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

Kliknij, aby edytować tekst...

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sieciński Stanisław h. Rogala (ok. 1555–1619), biskup przemyski obrządku łacińskiego. Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny, której gniazdem był Siecin (Siecień, Siecienie) w ziemi dobrzyńskiej. Jedna gałąź tej rodziny osiadła w poł. XVI w. w ziemi przemyskiej, przybierając od nabytych tam dóbr nazwisko Krasicki. S., ur. w Siecinie, był synem Andrzeja i Agnieszki z Gorzechowskich.

W letnim semestrze 1574 r. zapisał się S. na Uniw. Krak., dalsze studia odbywał we Włoszech i na Uniw. Gregoriańskim w Rzymie uzyskał doktorat obojga praw. Po powrocie, dzięki poparciu wpływowego krewnego, kaszt. przemyskiego Stanisława Krasickiego, został przyjęty na stanowisko sekretarza w kancelarii kor. przy podkanclerzym Wojciechu Baranowskim. Uposażany beneficjami kościelnymi, dostał S. najpierw probostwo lubaczowskie i prepozyturę pułtuską, 29 X 1589 instalował się na scholasterii w kolegiacie sandomierskiej. W r. 1590 jeździł do Rzymu, wysłany przez Baranowskiego, aby dopilnować formalności związanych z jego translacją z biskupstwa przemyskiego na płockie. Zdecydowawszy się na pozostanie w stanie duchownym przyjął w r. 1594 święcenia kapłańskie. Dn. 9 VIII 1601 został S. przyjęty, z prowizji królewskiej, do kapituły katedralnej krakowskiej na kanonię fundi Górka. Także z królewskiej prowizji dostał prepozyturę w kapitule katedralnej poznańskiej (instalacja 25 IV 1605), a wkrótce (7 III 1609) awansował na prepozyta także w kapitule krakowskiej. Dobrze wywiązujący się ze swoich kancelaryjnych obowiązków, zaangażowany w sprawy Kościoła (gorliwy rzecznik unii brzeskiej) i mile widziany przez krakowskich jezuitów, którym nie skąpił zwyczajowej jałmużny, był S. postrzegany w swoim środowisku jako kandydat na biskupa. Dn. 24 IX 1607 przewodniczył w zastępstwie Macieja Pstrokońskiego, będącego od r. 1601 biskupem przemyskim, na synodzie diecezjalnym w Przemyślu.

Po przeniesieniu w r. 1608 Pstrokońskiego na biskupstwo włocławskie król mianował S-ego biskupem przemyskim. Proces informacyjny przeprowadził nuncjusz F. Simonetta 22 I 1609, papież prekonizował S-ego 3 VIII t. r., wyrażając zgodę na zatrzymanie przezeń prepozytury lubaczowskiej i przez rok – pułtuskiej. Władzę w diecezji objął S. osobiście w Brzozowie (biskupiej rezydencji) 27 XI t. r. Jego pierwszym krokiem, jeszcze przed wyjazdem do diecezji, było wystaranie się u króla o nominację orędownika unii, sekretarza królewskiego Aleksandra Krupeckiego, na opróżnione po śmierci dyzunity Michała Kopysteńskiego władyctwo przemyskie, co nastąpiło już 15 IX 1609. W r. 1610 wspierał Krupeckiego (który po wstąpieniu do bazylianów przyjął imię Atanazego), w obejmowaniu unickiej diec. przemyskiej, czemu szczególny opór stawiała szlachta, w przeważającej większości opowiadająca się za prawosławiem. Drastyczne środki, jakie podejmował Krupecki przy opanowywaniu siłą należnych mu cerkwi i dóbr, zraziły jednak wkrótce S-ego i nawet usiłował on ograniczyć aktywność swego protegowanego w Przemyskiem, skłaniając go do misji na Węgrzech. Nie zmieniło to jednak postawy S-ego wobec unii i jego dążenia do jej pełnej realizacji. Dn. 25 VI 1610 przedstawił na posiedzeniu kapituły przemyskiej wniosek o sprowadzenie do Przemyśla jezuitów i powierzenie im – obok pracy misyjnej – organizacji seminarium diecezjalnego. Kapituła, obawiając się konkurencji, wyraziła zgodę na osiedlenie w Przemyślu jedynie dwóch przedstawicieli Tow. Jezusowego. Z czasem uzyskał S. zgodę na podniesienie ich liczby do czterech, lecz mimo to nie uruchomiono nie tylko seminarium, ale nawet kolegium. Jezuici zamieszkali w nabytej dla nich przez S-ego kamienicy i pełnili obowiązki duszpasterskie w katedrze. Dopiero w r. 1618 oddano im stary drewniany kościół św. Piotra (po jego rozebraniu wznieśli później nowy, p. wezw. św. Ignacego). Drugą rezydencję jezuitów utworzono staraniem S-ego w Krośnie w r. 1618. W obronie unii polemizował S. z Janem Szczęsnym Herburtem z Dobromila; w r. 1612 w skierowanym doń liście protestował przeciw wydanemu w dobromilskiej drukarni pismu w obronie prawosławia, w r. 1616 wezwał go do udzielenia poparcia Kościołowi unickiemu, a nadto zwrócił się do Pawła V, aby upomniał Herburta i uzyskał od papieża obietnicę stosownego brewe.

Wszedłszy do senatu wzmocnił S. stronnictwo regalistyczne; począwszy od r. 1611 do końca uczestniczył we wszystkich sejmach i na każdy przybywał przed wotowaniem. Jego pierwsze sejmowe wystąpienie w r. 1611 było zwięzłym i raczej ogólnikowym poparciem wojny z Moskwą. Odpowiadając na list deliberatoryjny w r. 1612 pochwalił projekt wysłania królewicza Władysława do Moskwy, radził jednak, aby jechał z nim król i aby nie spieszono się ze sprawą unii. Deklarował natomiast materialne poparcie dla wyprawy w postaci subsidium charitativum. Za kontynuacją wojny z Moskwą opowiadał się także na sejmach w r. 1613, na sejmie w r. 1615 ostro skrytykował niechęć szlachty do uchwalenia podatków na wojnę, postulował reformę pospolitego ruszenia i domagał się położenia kresu wojskowym konfederacjom i łupiestwom żołnierskim. O potrzebie uchwalenia zwiększonego poboru na wojnę z Moskwą przekonywał też na sejmie w r. 1616, doradzając zarazem przeprowadzenie lustracji dóbr, aby wyrównać ciężary podatkowe. Ubolewał, iż nie zrealizowano planu założenia skarbu pospolitego. Wyrażając duże zaniepokojenie możliwością odwetu Turcji za samowolne wypady panów kresowych do Mołdawii i najazdów kozackich na tureckie posiadłości, opowiadał się za wysłaniem do Porty posła «z justyfikacją». Poparł nadto projekt reformy sejmu, a przy okazji skrytykował spóźniających się na obrady i utrudniających podejmowanie uchwał, które powinny zapadać większością głosów. Na sejmie w r. 1618 spotkał go zawód: aspirował S. wówczas do zwolnionego urzędu podkanclerskiego, lecz musiał ustąpić, podobnie jak inni pretendenci, bpowi łuckiemu Andrzejowi Lipskiemu. Podczas wotowania na sejmie w r. 1619 dołączył swój głos do domagających się energicznych przygotowań zbrojnych wobec możliwości wojny z Turcją, upominał się o umacnianie i budowanie na Ukrainie zamków, aby skuteczniej przeciwstawiać się najazdom tatarskim. Wstrzymał się natomiast od wypowiedzi na temat zawartego z Moskwą rozejmu dywilińskiego (11 XII 1618), oświadczając, że poczeka z tym na relację komisarzy.

Sprawom diecezji poświęcał S. wiele uwagi, w zarządzaniu nią pomagał mu jako wikariusz in spiritualibus Stanisław Mieszkowski. Prawdopodobnie w r. 1610 odbył S. pierwszy synod diecezjalny. Realizując reformę trydencką, przeciwdziałał kumulowaniu beneficjów przez duchowieństwo parafialne (godził się na łączenie przez plebanów parafii tylko pod warunkiem zatrudniania komendarzy), podjął starania o wzmocnienie dyscypliny kościelnej oraz o ujednolicenie liturgii, wprowadzając zasadę głoszenia kazań zaraz po Ewangelii. Dn. 19 V 1612 wydał list pasterski zwołujący synod diecezjalny na 14 VI t.r. w Przemyślu. Synod ten, odbyty w terminie, poza sprawami kościelnymi (m. in. zalecił na nim S. duchownym swojej diecezji przestrzeganie zaleceń zawartych w liście pasterskim kard. Bernarda Maciejowskiego z 1 VI 1601), uchwalił subsydium na potrzeby wojny moskiewskiej. Dn. 29 III 1613, przebywając w Warszawie na sejmie, zarządził S. odbycie 18 IV t. r. synodu diecezjalnego, aby uchwalić subsydium na żołd dla wojska i wybrać delegatów na synod prowincjalny. Synod ten odbył się w Przemyślu pod przewodnictwem wikariusza generalnego. W r. 1613, po czterech latach biskupstwa w Przemyślu, złożył Pawłowi V sprawozdanie o stanie diecezji.

Współpraca S-ego z kapitułą układała się na ogół dobrze. Doszło jednakże do konfliktu z archidiakonem Pawłem Zajączkowskim, administratorem biskupstwa z czasów ostatniego wakansu. W r. 1612 Zajączkowski odmówił przedłożenia rachunków z administracji dóbr stołowych biskupa, oświadczając, iż korzystał jedynie z dochodów przysługujących mu jako administratorowi. Spór został załatwiony polubownie przy pośrednictwie duchownych krakowskich: sufragana Pawła Dębskiego i archidiakona Hieronima Ręczajskiego. Z kolei mianowany przez S-ego w r. 1612 dziekanem samborskim kanonik Wojciech Kurkowicz nie chciał zrezygnować z kumulowanych beneficjów, a ekskomunikowany po procesie, który wykazał nadto zaniedbywanie przezeń obowiązków dziekana, nie chciał podporządkować się wyrokowi biskupa i sprawa trafiła pod osąd nuncjusza F. Diotalleviego (1615).

W czasie swoich rządów poświęcił S. pięć nowych kościołów (w Lubaczowie, Kańczudze, Dydyni, Strachocinie i Besku) i kaplicę zamkową w Krasiczynie, erygował trzy kolegia mansjonarzy: w r. 1612 w Kańczudze z fundacji wojewodziny wołyńskiej Anny Ostrogskiej, w r. 1619 w Jarosławiu z fundacji kaszt. krakowskiego ks. Janusza Ostrogskiego i w Rymanowie, gdzie fundatorem był Marcin ze Żmigrodu Stadnicki, w r. 1618 dokonał erekcji przy katedrze przemyskiej kolegium psałterzystów z fundacji małżeństwa Jana i Katarzyny Humnickich oraz zatwierdził darowiznę ks. Macieja Wołłkowicza w postaci kościoła w Przemyślu (wraz z uposażeniem) dla jarosławskich benedyktynek. W r. 1612 zarządził stałe odprawianie jednej mszy tygodniowo w intencji Rzpltej, w okresach zagrożenia wojennego inicjował nabożeństwa czterdziestogodzinne.

Rezydował S. przeważnie w Brzozowie, gdzie utrzymywał skromny, liczący około siedmiu osób, dwór. Na wystawność nie pozwalały mu skromne dochody, mimo iż obok dóbr biskupich korzystał z uposażenia w Lubaczowie. Starania o dodatkowe beneficjum w postaci opactwa, o które upominała się dlań także szlachta woj. ruskiego (1613), okazały się bezowocne. Z dóbr stołowych zobowiązany był składać opłaty na renowację katedry, utrzymanie katedralnego kolegium mansjonarzy i na pensję dla wicekustosza katedralnego. Ponieważ wypłata z czynszów była uzależniona od pobytu biskupa w diecezji, w r. 1614 zawarł S. ugodę z kapitułą, która w zamian za nadanie jej dziesięcin biskupich z pow. krośnieńskiego, sanockiego i dynowskiego, przejęła te wydatki. Dn. 14 X 1619 sporządził S. testament, w którym zaoszczędzone sumy przekazał na rzecz Kościoła; najwięcej, bo 2 tys. złp. przeznaczył dla księży diecezjalnych i zakonnych na odprawienie mszy za spokój swojej duszy. Zmarł 16 X 1619 zapewne w Brzozowie, pochowano go w Przemyślu.

 

Estreicher; Hierarchia catholica medii aevi, IV 288; PSB (Krupecki Atanazy); Sarna, Episkopat przemyski obrządku łac.; Niesiecki; Łętowski, Katalog bpów krak, IV; Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac.; Wiśniewski, Katalog prałatów sandomierskich; – Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, W. 1991 VIII; Baran A., Metropolia Kioviensis et eparchia Mukaczoviensis, Ed. 2, Romae 1960 s. 53; Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984; tenże, Sejm z roku 1611, Wr. 1970; Łoziński W., Prawem i lewem, Kr. 1957; Maciszewski J., Polska a Moskwa 1603–1618, W. 1968;Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wr. 1970; Rzońca J., Ostatni sejm przed Cecorą (w 1619 r.), „Pam. Bibl. Kórn.” Z. 20: 1983 s. 31, 34, 37; Seredyka J., Sejm z 1618 roku, Opole 1988; tenże, Senatorowie na sejmach z lat 1611–1623, Zeszyty Naukowe WSP w Opolu, Historia XXVII, Opole 1990 s. 104, 110, 121; Szczerbicka L., Jan Szczęsny Herburt, w: Ze studiów nad literaturą staropolską, Wr. 1957, Studia Staropolskie, V; Załęski, Jezuici, IV/3; – Akta grodz. i ziem., XX; Album stud. Univ. Crac., III 91; Korzeniowski J., Analecta Romana, Kr. 1894 s. 18; Receptiones seu instalationes ad episcopatum [….] ecclesiae cathedralis Posnaniensis, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk. Pozn.” T. 35: 1909; Starożytności historyczne polskie, Zebrał A. Grabowski, Kr. 1840 s. 423; Sawicki J., Concilia Poloniae, Wr. 1955 VIII; Śliwski J., Grus spiritualis seu Vigilantia pastoris continens literas de unione schismaticorum Ruthenorum cum catholicis optanda, Kr. 1617; Wielewicki, Dziennik, II–III; – Arch. Diec. Przemyskiej: Acta episcopalia, S. Sieciński, sygn. 30, Acta capituli […] 1609–1632, sygn. III; Archivio Segreto Vaticano: Process. Consist., vol. XII k. 28–42 (mikrofilm w Ośrodku Arch. Bibl. i Muz. Kośc. w L.); – Mater. Red. PSB: Gaworska K., Kanonicy krakowskiej kapituły katedralnej za Zygmunta III, zestawienie.

Tadeusz Śliwa

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.