INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Tadeusz Srzednicki (Śrzednicki, Pomian-Śrzednicki)     

Stanisław Tadeusz Srzednicki (Śrzednicki, Pomian-Śrzednicki)  

 
 
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Srzednicki (Śrzednicki, Pomian-Śrzednicki) Stanisław Tadeusz Zygmunt (1840–1925), prawnik, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego i Rzeczpospolitej Polskiej. Ur. 8 V w Brańszczyku nad Bugiem (pow. pułtuski) w rodzinie szlacheckiej, był jednym z trojga dzieci (brat Władysław oraz siostra Natalia) Wincentego, dzierżawcy majątku probostwa w Brańszczyku, i Petronelli z Ostrzykowskich.

S. wykształcenie średnie uzyskał w Inst. Szlacheckim w Warszawie. Ukończył go w r. 1856, a następnie studiował prawo na Uniw. Moskiewskim i Petersburskim, uzyskując tam w r. 1860 stopień kandydata prawa. Zaraz potem podjął służbę w sądownictwie Król. Pol. Po odbyciu dwuletniej aplikacji został w r. 1862 pisarzem sądu pokoju w Krasnymstawie, a w r. 1866 awansował na podsędka w tymże sądzie. W r. 1871 otrzymał nominację na asesora Sądu Kryminalnego w Lublinie, którego jurysdykcja obejmowała gub. lubelską i siedlecką. W r. 1874 został oddelegowany do pełnienia obowiązków podprokuratora tegoż sądu, z zachowaniem płacy asesora. R. 1875 – ostatni przed likwidacją polskiego sądownictwa – przepracował w Warszawie, jako urzędnik do szczególnych poruczeń w Komisji Rządowej Sprawiedliwości, w randze sędziego pierwszej instancji.

Po wprowadzeniu w r. 1876 w Król. Pol. nowej organizacji sądownictwa, podporządkowanej Min. Sprawiedliwości w Petersburgu, oraz języka rosyjskiego w postępowaniu sądowym, S. znalazł się w grupie tych sędziów Polaków, którym zezwolono pozostać na swych stanowiskach, z uwagi na odrębności prawa cywilnego w Król. Pol., nieznane sędziom rosyjskim. W r. 1876 mianowany został na wniosek starszego prezesa warszawskiej Izby Sądowej N. N. Gerarda, sędzią w pierwszym składzie Sądu Okręgowego w Piotrkowie. Dn. 1 I 1881 objął stanowisko wiceprezesa Sądu Okręgowego w Piotrkowie kierującego pracą wydz. cywilnego (prezesura zastrzeżona była dla Rosjan). W r. 1888 został obrany przez ogólne zebranie sędziów warszawskiej Izby Sądowej kandydatem (obok wiceprezesa Sądu Okręgowego w Radomiu Józefa Gutmana) na wakujące po śmierci Józefa Wosińskiego stanowisko sędziego Izby. Mimo poparcia starszego prezesa Izby, P. M. Butowskiego, i pochlebnej opinii wystawionej S-emu przez gubernatora wileńskiego (a wcześniej piotrkowskiego) – I. S. Kachanowa, nominację otrzymał Rosjanin. S. odegrał w Piotrkowie rolę organizatora życia kulturalnego, był współzałożycielem Piotrkowskiego Tow. Dobroczynności dla Chrześcijan (1885, PTDCh), przyczynił się do otwarcia biblioteki prawniczej utrzymywanej przez pracowników Sądu Okręgowego (1886) i biblioteki publicznej przy PTDCh (do której ofiarował kilkaset tomów), działał też w Związku Katolickim. Pozostał w Piotrkowie aż do końca rosyjskiej obecności w Król. Pol., dosłużywszy się wysokiej w tabeli rang godności rzeczywistego radcy stanu; od r. 1908 był jedynym Polakiem na takim stanowisku.

Po wybuchu pierwszej wojny światowej S. nie ewakuował się w r. 1914 z piotrkowskim sądem do Warszawy i wskutek tego uniknął w r.n. dalszej ewakuacji do Rosji. Po powołaniu Tymczasowej Rady Stanu (TRS) Król. Pol. (6 XII 1916) włączył się do prac nad tworzeniem polskiego sądownictwa jako członek dwóch komisji Rady Dep. Sprawiedliwości: prawa cywilnego i hipotecznej. Dn. 1 IX 1917 został Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego, a 4 IX t.r. – członkiem Rady Dep. Sprawiedliwości Komisji Przejściowej TRS. Dn. 6 VI 1918 Rada Regencyjna powołała S-ego do Rady Stanu Król. Pol. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości S. pozostał na stanowisku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, którego ustrój uregulował i kompetencje rozszerzył dekret Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z 8 II 1919. S. wykonał ogromną pracę organizatorską, a swoją wiedzę i doświadczenie sędziowskie spożytkował dla unifikowania praktyki sądowej i orzecznictwa. Gdy rozpoczynał prezesurę, w skład Sądu Najwyższego wchodziło 2 sędziów, po dwóch latach było w nim 25 prezesów, 49 sędziów oraz 18 prokuratorów i podprokuratorów. Obok zadań organizatorskich i administracyjnych S., jako wybitny cywilista, wziął na siebie przewodniczenie Pierwszej Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego. Dn. 2 V 1922 został odznaczony przez Naczelnika Państwa krzyżem komandorskim z gwiazdą Orderu Polonia Restituta. Dn. 1 III 1922 na własną prośbę przeszedł S. w stan spoczynku i zamieszkał w Piotrkowie Trybunalskim. Tam zmarł 16 III 1925 i pochowany został na starym cmentarzu.

S. był żonaty z Bronisławą z Krassowskich (zm. 18 VI 1912) i z małżeństwa tego miał jedną córkę.

 

Fot. w: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej; – Słown. Pracowników Książki Pol., Supl. 2 (M. Kwiatkowska, bibliogr.); Skrzypiński W., Pierwsi Prezesi Sądu Najwyższego, W. 1988 (fot.); – Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; – Cichocka M., Stanisław Pomian Srzednicki, „Prawo i Życie” 2000 nr 3 s. 62–3; Korobowicz A., Ostatni sędziowie Polacy w sądownictwie Królestwa Polskiego przed I wojną światową, w: Prawo wczoraj i dziś. Studia dedykowane profesor Katarzynie Sójce-Zielińskiej, Red. G. Bałtruszajtis, W. 2000 s. 130; tenże, Sądownictwo Królestwa Polskiego 1876–1915, L. 1995; Nowakowski T., Piotrków Trybunalski i okolice, W. 1972 s. 88; Wznowienie sądownictwa państwowego polskiego (pięciolecie 1917–1922), W. 1923; – Roczn. sądowy na r. 1869, W. s. 115; toż na r. 1872, s. 30; toż na r. 1874, s. 31; Spisok činam vedomstva Ministerstva Justicii 1913 goda (ispravlennyj po 1 janvarja), Pet. 1913 s. 867; – „Gaz. Sądowa Warsz.” 1925 s. 203–5 (wspomnienie pośmiertne); „Tyg. Ilustr.” 1910 nr 45 (fot.); „Tyg. Piotrowski” 1985 nr 4 s. 2; – Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij archiv w Pet.: F. 1405 op. 545 spr. 15869 k. 137–9, spr. 16130 k. 6, 8, 12, spr. 18556 k. 2.

Artur Korobowicz

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.