INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Wiktor Szczepanowski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szczepanowski (Prus-Szczepanowski) Stanisław Wiktor, pseud.: Ziemowit, Wiktor Prus, S.W.S. (1882–1961), inżynier mechanik, konstruktor i przemysłowiec naftowy, publicysta.

Ur. 27 VII w Słobodzie Rungurskiej (pow. kołomyjski), był synem Stanisława Antoniego (zob.) i Heleny z Wolskich, bratem Flory (Florentyny) (zob.), Eleonory (zob. Plutyńska Eleonora), Witolda, Wandy (zob.) i Zofii, zamężnej ze Stefanem Szumanem, bratem ciotecznym Mariana (zob.) i Tadeusza Smoluchowskich (zob.).

S. uczył się w Szkole Realnej we Lwowie. Od r. 1899 publikował pod pseud. Ziemowit w czasopismach dla młodzieży o orientacjach socjalistycznej („Promień”) i narodowej („Teka”). Po zdaniu matury z odznaczeniem w r. 1899 praktykował pod kierunkiem brata ciotecznego, Wacława Wolskiego, w kopalni ropy naftowej w Schodnicy pod Borysławiem, po czym jeszcze t.r. podjął studia na Wydz. Maszynowym politechn. (Technische Hochschule) w Darmstadt. Działał tam w polskim stow. akademickim «Lechicya» kolejno jako jego bibliotekarz, sekretarz i prezes; w r. 1904 był równocześnie prezesem Zjednoczenia Stowarzyszeń Młodzieży Polskiej Zagranicą. W Związku Młodzieży Polskiej «Zet» pełnił funkcję kierownika Okręgu Zagranicznego oraz członka Centralizacji. Po otrzymaniu w grudniu t.r. dyplomu inżyniera mechanika pracował w l. 1905–6 kolejno jako konstruktor, kierownik warsztatu i kierownik kopalni w firmie brata ciotecznego «W. Wolski i Sp.» w Borysławiu. W r. 1907 założył w Borysławiu przedsiębiorstwo techniczno-handlowe, które m.in. budowało zbiorniki ziemne na ropę. Następnie zorganizował przedsiębiorstwo do wierceń ropy naftowej, które prowadziło działalność w kopalniach pow. drohobyckiego (Borysław, Tustanowice i Wolanka). Od 1 VI 1908 redagował wydawany przez Związek Polskich Techników Wiertniczych i Naftowych w Borysławiu „Przegląd Techniczny Naftowy” jako dodatek do miesięcznika „Nafta”; 10 VI t.r. dodatek przestał się ukazywać. W r. 1905 wstąpił S. do tajnej Ligi Narodowej i w r. 1906 był delegatem na zjazd jej Rady Głównej w Warszawie. Należał do założycieli powstałych w r. 1908 «Drużyn Bartoszowych» i został członkiem ich Rady Nadzorczej, mającej zadania komisji rewizyjnej (pełnił tę funkcję do r. 1912). Publikował w drużyniackim miesięczniku „Dzwon”, wydawanym we Lwowie w l. 1911–14. Współpracował też z lwowską prasą o orientacji narodowo-demokratycznej: dziennikiem „Słowo Polskie” i dwutygodnikiem „Rzeczpospolita”. Był członkiem założycielem powstałego w r. 1907 Karpackiego Tow. Narciarzy i wraz z kuzynem Tadeuszem Smoluchowskim dokonał kilku pierwszych wejść narciarskich na szczyty Karpat Wschodnich.

Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił S. w sierpniu 1914 do Legionu Wschodniego. Po jego rozwiązaniu 21 IX t.r. został wcielony do armii austriackiej; po r. 1915 walczył na froncie włoskim. W r. 1918 otrzymał urlop, przyjechał do Galicji i włączył się w działalność Polskich Kadr Wojskowych, tworzonych przez Czesława Mączyńskiego. W listopadzie t.r. uczestniczył w obronie Lwowa. W r. 1919 był we Lwowie komendantem kwatery przy misji państw koalicyjnych (delegacje Francji, Włoch i USA). Na rozkaz ministra spraw wojskowych gen. Józefa Leśniewskiego zorganizował t.r. komendy naftowe w Borysławiu i Krośnie z zadaniem uregulowania stosunków prawnych przedsiębiorstw niemieckich. Własnym nakładem opublikował t.r. we Lwowie Widoki i drogi rozwoju gospodarczego ziem Polski oraz Zmiany wartości i losy pieniądza, wydane t.r. ponownie, uzupełnione o projekt ustawy walutowej (Lw.). W r. 1920 ogłosił, również własnym sumptem, Nowoczesne granice naturalne Polski. Z dwoma mapami (Lw.).

Po zakończeniu działalności w komendach naftowych wrócił S. do pracy w kopalnictwie. Był członkiem założycielem oraz prezesem Rady Nadzorczej, powstałego w r. 1921 Związku Polskich Przemysłowców Naftowych. Jako delegat Krajowego Tow. Naftowego wchodził w l. 1921–6 w skład Państw. Rady Naftowej. Równocześnie był w l. 1922–4 członkiem Rady Zarządzającej Państw. Rafinerii Olejów Mineralnych «Polmin». Opracował i opatrzył wstępem, zatytułowanym Zarys życia i prac Stanisława Prus Szczepanowskiego, trzecie wydanie „Myśli o odrodzeniu narodowym” swego ojca (Lw.–W. 1923). Publikował artykuły fachowe w czasopismach specjalistycznych: miesięczniku „Nafta” (1921–7), m.in. Zagadnienia rozwojowe Borysławia (R. 1: 1922 nr 1), dziale naftowym „Słowa Polskiego” (1921–32), m.in. w odcinkach Listopad 1918 na naftowym Podkarpaciu (listopad 1923), oraz miesięczniku „Przemysł Naftowy”, gdzie m.in. w numerze jubileuszowym z czerwca 1929 opisał w artykule Na naftowym Podkarpaciu sytuację galicyjskiego przemysłu naftowego w l. 1918–19. Był autorem licznych urządzeń i konstrukcji ułatwiających eksploatację ropy naftowej; część z nich opatentował w Polsce i Wielkiej Brytanii, m.in. tłok do wydobywania ropy z szybów naftowych (1925) oraz aparaturę do rozdzielania mieszanin i par na frakcje o różnej masie cząsteczkowej (1926). Pod pseud. Wiktor Prus opublikował w r. 1937 książkę „Zet” i Zjednoczenie, wielka tajna organizacja młodzieży polskiej (1886–1914) (Lw.). W warszawskim dzienniku „ABC” ogłosił w l. 1937–8 serię artykułów o ochronie «polskiego arsenału naftowego», przyczyniając się do wycofania projektu nowej ustawy górniczo-naftowej, wniesionego już do Sejmu. W l. 1938–9 pełnił funkcję wiceprezesa Związku Polskich Przemysłowców i Kupców.

Po wybuchu drugiej wojny światowej przedostał się S. do Wielkiej Brytanii, gdzie w l. 1940–3 pracował w Londynie jako referent ds. tekstów angielskich w Oddz. Organizacyjnym Sztabu Głównego Naczelnego Wodza. Był współzałożycielem powstałego w r. 1942 międzyalianckiego klubu United Nations Forum, w którym często występował z referatami. Dwukrotnie opublikował w Londynie zbiór prac ojca pt. „Walka narodu polskiego o byt” (1942, 1943), jako czwarte i piąte wydanie „Myśli o odrodzeniu narodowym” (ze swoim wstępem z wydania trzeciego). Po wojnie pozostał na emigracji. Działał w Stow. Techników Polskich w Wielkiej Brytanii (był współzałożycielem i członkiem zarządu tej organizacji) oraz Stow. Ekonomistów Polskich w Zjednoczonym Królestwie. Zajmował się konstrukcją maszyn do pisania i w r. 1948 opatentował w Wielkiej Brytanii i USA ich ulepszenia (Improvements in typewriters and their types). W wychodzącej w Londynie „Myśli Polskiej” publikował artykuły, m.in. Liga Narodowa w perspektywie moich wspomnień (1953 nr z 15 X) oraz Prawdziwe oblicze walki Lwowa i Galicji Wschodniej lat 1918–19–1920. W 40-lecie (1958 nr z 15 XI). Współpracował też z londyńskim „Dziennikiem Polskim i Dziennikiem Żołnierza”, gdzie ogłosił m.in. Polonus może pozostać Polonusem (1951 nr z 19 IX) oraz Polska, Ruś, Rosja i Sowiety (1953 nr z 8 VII). W „Biuletynie Stowarzyszenia Techników Polskich” redagował w l. 1956–8 dział „Sprawy krajowe”; na łamach tego organu ogłaszał również artykuły (sygnowane często krypt. S.W.S.), m.in. Patenty na wynalazki w świecie i w Polsce (wrzesień 1955), Nowy klimat życia Polski (listopad 1956), Strategiczna rola techniki w wojnach światowych (listopad 1957) i Nowoczesność tajemnicą zwycięstwa 1920 roku (tamże). Zmarł 28 VIII 1961 w Londynie, został pochowany na cmentarzu Gunnersbury (kw. DA grób 225). Był odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (1919) oraz Odznaką Honorową «Orlęta».

W małżeństwie z Zofią z Dubanowiczów (1884–1959), siostrą Edwarda Dubanowicza (zob.), miał S. czworo dzieci: Stanisława Jana (1909–1938), inżyniera mechanika, który zginął 9 VIII podczas lotu ćwiczebnego na szybowcu w Bezmiechowej, Annę Beatę (1910–1973), doktor psychologii, zamężną za Jerzym Zajączkowskim (1907–1941), Krystynę (zob. Szczepanowska-Miklaszewska Krystyna) i Jerzego Stanisława (1919–1945), podczas drugiej wojny światowej żołnierza 1. Polskiej Dyw. Pancernej, który dowodząc plutonem czołgów zginął 26 IV podczas walk w Holandii.

 

Grodziska K., Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kr. 1995 I; Piłatowicz J., Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 r. T. II. Słownik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r., W. 2005; – Drużyny Bartoszowe 1908–1914, Lw. 1939 s. 19, 65–6, 390; Historia polskiego przemysłu naftowego, Red. R. Wolwowicz, Brzozów–Kr. 1994 I; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; Kuberski L., Stanisław Szczepanowski 1846–1900. Przemysłowiec. Polityk. Publicysta, Opole 1997; Lutyński A., Inżynier Wacław Wolski (1865–1922), „Kwart. Hist. Nauki i Techn.” R. 5: 1960 nr 3/4 s. 405, 408; Poczet redaktorów prasy technicznej. Wydawcy i redaktorzy „Przeglądu Technicznego Naftowego” (1907–1908) oraz „Ropy” (1911–1914), „Prasa Techn.” 1989 nr 3 s. 27; – Grabski S., Pamiętniki, Oprac. W. Stankiewicz, W. 1989 I 176, 384; ZET w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia, Red. T. W. Nowacki i in., W. 1996; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1961 nr 206 (nekrolog); „Wschód” R. 3: 1938 nr 93 s. 2 (nekrolog syna, Stanisława Jana, fot.) – B. Jag.: rkp. Przyb. 111/97 (Genealogia – Wolscy, Szczepanowscy, Smoluchowscy i rodziny spokrewnione); – Mater. Red. PSB: Mater. do słown. biogr. S. Lama oraz Życiorysy nafciarzy. Teka Kazimierza Mińskiego.

Stanisław Tadeusz Sroka

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Stanisław Antoni Szczepanowski

1846-12-12 - 1900-10-31 inżynier
 

Flora Szczepanowska

1884 - 1929-07-05 pianistka
 

Wanda Szczepanowska

1889-12-18 - 1978-02-04 malarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Józef Światło

1915-01-01 - 1994-09-02
działacz komunistyczny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Antoni Sikorski

1893-06-13 - 1987-11-18
pułkownik WP
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.