Stanisław ze Skierniewic (Skierniewita, Squiernievita, Squiernievicensis, Squierniovius) (zm. 1598), profesor Uniwersytetu Krakowskiego, lekarz kanclerza Jana Zamoyskiego.
Był synem Wojciecha ze Skierniewic w diec. gnieźnieńskiej, jak sam pisał – jedynakiem. Do metryki Uniw. Krak. wpisał się w półr. letn. 1551, wpłacając 4 gr. Brak wiadomości, co robił przez następne 12 lat; być może studiował na innych uczelniach. Bakalaureat sztuk wyzwolonych uzyskał dopiero w r. 1563 i już w r.n. wykładał „Cromeri musicam” (J. Majer), zapewne na podstawie któregoś z dzieł muzycznych Marcina Kromera „Musica elementa” (Kr. 1532) lub „De musica figurata liber posterior” (Kr. 1534). W r. 1566 uzyskał magisterium sztuk wyzwolonych i podjął wykłady jako docent extraneus, poświadczony w l. 1570/1 i 1571/2. Kolegą mniejszym został w r. 1572, po czym w semestrze zimowym 1574/5 przyjęto go do Wydz. Sztuk Wyzwolonych. W r. 1577 został wybrany dziekanem Wydz. Filozoficznego i t.r. awansował do Kolegium Większego. Obowiązki dziekana piastował również w r. 1578. Dn. 5 III t.r. świadczył na dokumencie darowizny Piotra z Poznania dla Kolegium Większego kamienicy przy ul. Wiślnej wraz z czynszem 45 złp., z przeznaczeniem jej na mieszkanie dla lekarza ubogiej ludności Krakowa oraz zakup lekarstw. W poł. t.r. zwrócił się do władz uniwersyteckich z prośbą o urlop z powodu wyjazdu na studia do Italii. Prośba, rozpatrzona przez zgromadzenie ogólne uniwersytetu 11 VII, została zatwierdzona 23 IX i S. otrzymał dwuletni urlop od zajęć i ciężarów kolegiatury. Podjął studia medyczne na uniw. w Padwie i tu 3 VI 1580 uzyskał doktorat medycyny. W aktach Kolegium Medyczno-Filozoficznego Uniw. Padewskiego zachowała się wzmianka, chlubnie świadcząca o uczoności S-a: «Stanislaus Skwiernovius Polonus fuit severe examinatus in med. et eruditionis suae magnum dedit argumentum». Jesienią 1580 był już z powrotem na Uniw. Krak. i starał się o kanonię w kolegiacie św. Anny w Krakowie, co potwierdzono na konwokacji Kolegium Większego 19 IX t.r. Objął katedrę medycyny i wznowił zajęcia na Wydz. Filozoficznym, jednak już 17 V 1581 prosił rektora o urlop od zajęć uniwersyteckich, zamierzając się «wprawiać w medycynie» podczas kampanii moskiewskiej. Zgodę otrzymał zapewne ze względu na zobowiązania uczelni wobec Zamoyskiego, który chciał mieć S-a jako lekarza i chirurga polowego. T.r. udał się S. do obozu i razem z królewskimi lekarzami M. Buccellą i Maciejem Untoriuszem spędził trzecią kampanię moskiewską pod Pskowem jako lekarz i chirurg obozowy w wojsku hetmańskim. Podczas służby był ranny; jak pisał do Pawła Górnickiego, dworzanina Zamoyskiego, «kulę brzuchem uchwycił, która gdyby była głębiej dosięgła, byłbym jak Palinurus na obcej ziemi spoczął». Po zawarciu rozejmu w Jamie Zapolskim (styczeń 1582) przebywał S. przy hetmanie Zamoyskim na jego dworze w Zamościu. Do zajęć uniwersyteckich już nie wrócił, choć do końca życia starał się zachować kolegiaturę w Kolegium Większym; w tej sprawie wstawiali się za nim król Stefan Batory i Zamoyski. W odpowiedzi na list królewski 26 I 1582 zgromadzenie ogólne ponownie udzieliło S-owi urlopu z rezerwacją miejsca na uniwersytecie. Dn. 17 IV 1584, w odpowiedzi na skierowany do całego uniwersytetu list króla, potwierdzono rezerwację miejsca oraz zachowano prawo następstwa na wyższe stanowiska. Obowiązujące S-a wykłady i dysputy mieli prowadzić inni kolegianci, wypełniający również wynikające z przepisów ciężary Kolegium Większego. Dzięki wstawiennictwu Zamoyskiego oraz w uznaniu zasług wojennych król Stefan Batory prezentował S-a 14 III 1586 na kanonię w kolegiacie sandomierskiej zwaną Zajączkowską, z dochodem ok. 47 grzywien rocznie ze wsi Zajączkowice. Za instalację na kanonię, którą otrzymał – jak pisał w liście Melchior Stefanowicz (Stephanides) – mimo że nie był księdzem, S. wpłacił 16 złp. Od r. 1586 brał udział w kapitułach generalnych, które odbywały się corocznie 9 IX; po raz ostatni obecność jego potwierdzono w r. 1596.
S. pozostawał na usługach Zamoyskiego i jego rodziny, m.in. syna Tomasza; wysoko ceniono jego wiedzę i umiejętności lekarskie. W l. 1593–4 pomagał zapewne Zamoyskiemu w wyszukiwaniu kandydatów na stanowiska profesorskie w powstającej Akad. Zamojskiej. W liście datowanym na 22 X, bez podania roku (można przyjąć, że pochodzi z l. 1593–5) S. tytułował się proboszczem starozamojskim; była to więc kolejna nagroda ze strony kanclerza. Dn. 16 I 1594 Uniw. Krak. po raz ostatni upomniał się o S-a; rektor Piotr z Gorczyna wezwał go do powrotu na katedrę w ciągu 30 dni, lecz na prośbę, wniesioną przez S-a z powodu choroby za pośrednictwem Stanisława Bętkowskiego, termin ten przedłużono o kolejny miesiąc. Dzięki opiece kanclerza S. pozostał jednak na jego dworze, zaś wykłady prowadzone w Krakowie przez zastępcę są potwierdzone do r. 1595/6. S. zmarł zapewne w końcu r. 1598; w aktach uniwersyteckich został wspomniany jako zmarły 19 I 1599. Uniwersytetowi pozostawił drobne legaty.
Giedroyć, Źródła do dziej. medycyny; – Kośmiński, Słown. lekarzów; – Wachholz i in., Skład osobowy Wydz. Lek. i Farmac. UJ, Akad. Med.; Wiśniewski, Katalog prałatów sandomierskich, s. 5, 6, 11, 23; – Barycz, Historia UJ; Łempicki S., Mecenat wielkiego kanclerza, W. 1980; Majer J., Wiadomości z życia profesorów wydziału lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim, Wil. 1862 s. 44, 45; Oettinger J., Rys dawnych dziejów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozpr. Wydz. Filol. AU T. 12: 1878 s. 194; Przyborowski J., Kilka nieznanych listów Szymona Szymonowicza, „Bibl. Warsz.” 1895 t. 2 s. 147; – Album stud. Univ. Crac., II 345; Cod. Univ. Crac., V 107; Materiały do historii Polaków w Padwie, Oprac. S. Windakiewicz, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1892 VII 163; Statuta nec non liber promotionum, s. 203–5, 218; – Arch. UJ: rkp. 18 s. 167–8, rkp. 63 s. 155, rkp. 72 s. 58, Notatki L. Hajdukiewicza; B. Jag. rkp. 232 k. 1v, sygn. Cim. 8420 (zapiski M. Glicjusza).
Maria Michalewicz