INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław zwany Szyszka z Górki  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2003-2004 w XLII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

Kliknij, aby edytować tekst...

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stanisław zwany Szyszka (Szijska, Zijschka) z Górki (Srebrnej Górki, Złotej Górki) (zm. 1501), rektor szkoły katedralnej poznańskiej, kaznodzieja, profesor teologii Uniwersytetu Krakowskiego.

Był synem Jana z Górki. Miejscowość, z której pochodził, nazwana jest w źródłach trzykrotnie (1479, 1486, 1493) Srebrną Górką – było to wówczas miasteczko na Pałukach, w pobliżu Żnina i Wągrowca. Raz tylko (1476) określony został S. jako «magister Stanislaus de Slotha [Złota] Gorka».

Do metryki Uniw. Krak. wpisał się S. w semestrze zimowym 1461. W r. 1463 uzyskał stopień bakałarza. Niewykluczone, że w r. 1469 pracował jako rektor szkoły parafialnej w Bochni. W l. 1470–1 procesował się przed sądem rektorskim o obrazę z Jakubem z Kokanowa, kantorem w kościele Wszystkich Świętych w Krakowie i sprawę wygrał. W r. 1472 uzyskał stopień magistra sztuk i objął posadę rektora szkoły katedralnej w Poznaniu. W r. 1475 nabył tam kilka traktatów szkolnych, z których zapewne korzystał jako nauczyciel: w ramach kursu trivium – z gramatyki łacińskiej Donata, podczas wykładów katechetycznych dla kleryków – z „Compendium theologicae veritatis” Hugona Ripelina ze Strasburga, „Expositio articulorum fidei christianae, de symbolo, decalogo et peccatis” Tomasza z Irlandii, „De ordine misse et sacerdotalium vestimentorum significatione” Hugona a Sancto Caro oraz „Formuła confessionis” (podręcznik spowiedniczy) franciszkanina Jana Rigalda.

Po opuszczeniu Poznania wrócił S. do Krakowa, gdzie w r. 1476 w domu Walentego przy ul. Floriańskiej ukończył przepisywanie traktatów, które wraz z poznańskimi złożyły się na kodeks (przechowywany obecnie w B. Jag., rkp. 2068). W semestrze letnim 1479 jako extraneus należący do Wydz. Artium wykładał Arystotelesowskie „Metafizykę” i „De anima” (B. Jag., rkp. 702). Podczas wykładów z „Metafizyki” korzystał z kwestii opracowanych w Uniw. Krak. przez Piotra z Sienna (B. Jag., rkp. 2003). W semestrze letnim 1485 pełnił obowiązki dziekana Wydz. Artium i t.r. był rektorem szkoły parafialnej św. Anny w Krakowie. Posadę rektorską opuścił przed 23 II 1486, gdyż w tym dniu uniwersytecki sąd rektorski nakazał mu, jako już byłemu rektorowi, dostarczyć drewno do opalenia szkoły, ze względu na pobraną od uczniów opłatę na ten cel (lignalium). W semestrze letnim t.r. wykładał „Meteora” Arystotelesa wg komentarza Benedykta Hessego. Natomiast w semestrze zimowym 1487, nadal jako extraneus, prowadził ćwiczenia z drugiej części gramatyki łacińskiej Aleksandra de Villa Dei dotyczącej składni. W l.n. prowadził wykłady, ćwiczenia i dysputy z zakresu gramatyki (Donat, Aleksander de Villa Dei), poetyki (Ganifred de Vino Salvo), logiki, fizyki oraz etyki (traktaty Piotra Hiszpana i Arystotelesa).

W tym czasie podjął S. studia teologiczne. Ok. r. 1489 został bakałarzem biblijnym (cursor biblicus) i kaznodzieją polskim przy kościele św. Barbary w Krakowie. Po przyjęciu do Kolegium Mniejszego w r. 1492 otrzymał prebendę św. Wojciecha przeznaczoną dla mistrzów Wydz. Artium. W r.n. został pozwany przed sąd rektorski przez Jodoka, studenta, a zarazem introligatora, w sprawie zapłaty za oprawę trzech woluminów „Operum” św. Ambrożego, wydanych w r. 1492 w Bazylei; musiał wtedy uiścić 18 gr. W l. 1495–6 prowadził wykłady z problematyki teologicznej poruszanej w trzech księgach „Sentencji” Piotra Lombarda, korzystając z komentarzy Hessego (B. Jag., rkp. 1518, 1519, 1531); dzięki temu uzyskał najpierw stopień bakałarza sentencjariusza, a potem bakałarza formata. Następnie wykładał prawdopodobnie czwartą księgę „Sentencji”, lecz nie wiadomo, z jakiego korzystał komentarza. W tym samym czasie prowadził nadal zajęcia na Wydz. Artium. W semestrze letnim 1499 wystąpił jako członek Kolegium Większego. W r. 1500, jako młodszy magister, pełnił obowiązki prepozyta Kolegium Większego i był zobowiązany jeszcze do dwóch zajęć (actus) na Wydz. Artium, które rzeczywiście prowadził do semestru letniego t.r. Starania o licencjat na przyjęcie stopnia doktorskiego z teologii pokrzyżowali mu starsi koledzy, uważający, że powinien poczekać do promocji bakałarzy teologii przyjętych przed nim do Kolegium. Sąd rektorski 24 I t.r. uznał ten argument. Ostatecznie promocji doktorskiej z teologii S. nie doczekał, gdyż w październiku 1501 zmarł; pochowany został 15 X t.r. w Krakowie.

Kolegium Większemu zapisał S. puchar (picarium) i inne naczynia, natomiast biblioteka otrzymała od niego sporo rękopisów i inkunabułów z zakresu filozofii, teologii, kaznodziejstwa oraz patrologii. W kodeksie należącym do S-a (B. Jag., rkp. 666) zachował się ponadto tekst objawień św. Brygidy szwedzkiej i „Varia” Kasjodora. Wg współczesnej zapiski był S. człowiekiem prostodusznym i dobrym («simplex et bonus»). W swych wykładach teologicznych kontynuował tradycję augustynizmu nominalizującego, panującą na krakowskim Wydz. Teologicznym od l. dwudziestych XV w.

W literaturze historycznej był S. błędnie utożsamiany ze Stanisławem, synem klucznika (claviger) Macieja z Górki w Poznańskiem, studentem (1446), bakałarzem (1451) i magistrem sztuk wyzwolonych (1454) Uniw. Krak., który w r. 1456 pełnił funkcję rektora szkoły katedralnej poznańskiej.

 

Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi latinorum qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, Wr. 1980–2000 I–V; Wisłocki W., Incunabula typographica Bibliothecae Universitatis Jagellonicae, Kr. 1900; tenże, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1877–81 I–II; – Indeks studentów Uniw. Krak.; Słown. Geogr., XI (Srebrna Góra); Markowski M., Spis osób dopuszczonych do wykładów i do katedry na Wydziale Teologii Uniwersytetu Krakowskiego w XV wieku, Mater. do hist. filoz. średniowiecznej w Pol. T. 4: 1965 s. 209 (tu mylnie utożsamiony z magistrem sztuk z r. 1454); – Karbowiak A., Dzieje wychowania i szkół w Polsce w wiekach średnich, Lw. 1923 III; Markowski M., Burydanizm w Polsce w okresie przedkopernikańskim, Wr. 1971; tenże, Dzieje Wydziału Teologii Uniwersytetu Krakowskiego w latach 1397–1525, Kr. 1996; Stopka K., Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu, Kr. 1994 (mylnie jako magister z r. 1454); Włodek Z., Krakowski komentarz z XV wieku do „Sentencji” Piotra Lombarda, cz. 1: Wstęp historyczny i edycja tekstu księgi I i II, „Studia Mediewistyczne” T. 7: 1966 s. 142–6, 157; Wolny J., Z dziejów katechezy, w: Dzieje teologii katol., I (tu jako S. ze Złotej Górki); Hist. B. Jag., I 126; – Acta rectoralia, I; Album stud. Univ. Crac., I 167; Księga promocji Wydz. Sztuk Uniw. Krak.; Liber diligentiarum; – Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: Acta Officialia, t. 14 k. 821; Arch. UJ: rkp. 63 s. 42, rkp. 69 s. 32; B. Jag.: rkp. 188 k. 1v, rkp. 189 k. 2, 359, rkp. 287 k. 1, rkp. 674 k. 3v, rkp. 1638 k. 1.

Bibliogr. dot. Stanisława z Górki, magistra z r. 1454: Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II; – Album stud. Univ. Crac., I 114; – Księga promocji Wydz. Sztuk Uniw. Krak.

Krzysztof Stopka

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt I Stary

1467-01-01 - 1548-04-01
król Polski
 

Jan I Olbracht

1459-12-27 - 1501-06-17
król Polski
 

Grzegorz z Sanoka

około 1407 - 1477-01-29
arcybiskup lwowski
 

Wincenty Kot h. Doliwa

około 1395 - 1448-08-14
prymas Polski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Paweł Popielski h. Nałęcz

brak danych - między 9 IX 1539 a 27 X 1540
archidiakon płocki
 

Aleksander Jagiellończyk

1461-08-05 - 1506-08-19
król Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.