INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stefan (Stefanos, Stepanos) Pelwecy  

 
 
brak danych - przed 1617
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stefan (Stefanos, Stepanos) Pelwecy (zm. przed 1617), biskup ormiański Lwowa.

Miejsce ur. S-a określa toponimiczny przydomek Pelwecy, znany z kolofonu współczesnego mu rytuału ormiańskiego (masztoca). Odczyt nie jest jednak pewny; można przyjąć też lekcję: Pelzecy, stąd nie wiadomo czy S. pochodził z bliżej nieznanej miejscowości w Armenii lub na Bliskim Wschodzie, czy też z Bełza (po ormiańsku: Pelza lub Belza).

S. nie figuruje na żadnej z list arcybiskupów ormiańskich Lwowa sporządzanych w okresie staropolskim, nie są to jednak listy pewne ani kompletne. Grzegorz Petrowicz uważał go za jednego z wielu ormiańskich biskupów-wygnańców z Bliskiego Wschodu, którzy pojawili się we Lwowie w czasie wakatu na stolicy arcybiskupiej po śmierci arcybp. Garabeda (Karapeta) Tulgurancy (zm. 14 X 1607) i bezskutecznie zabiegali o następstwo po nim. Interpretacja ta nie wydaje się jednak słuszna, gdyż S. był w tym czasie jedynym duchownym ormiańskim we Lwowie z tytułem biskupa, a ponadto znany jest ze źródeł, których autorami byli m.in. duchowni lwowskiej diec. ormiańskiej, co świadczyłoby, że cieszył się uznaniem miejscowego Kościoła. Petrowicz uległ zapewne stronniczej interpretacji lwowskiego arcybp. łacińskiego Jana Andrzeja Próchnickiego oraz nuncjuszy papieskich w Polsce, którzy każdego biskupa ormiańskiego przysłanego ze Wschodu przedstawiali jako «przybłędę» szukającego zarobku.

Po raz pierwszy pojawił się S. w zapiskach ormiańskiego podróżnika z Zamościa Symeona Lehacego, który w r. 1608 nazwał go biskupem katedry ormiańskiej we Lwowie, rezydującym przy klasztorze (haczkatarze) p. wezw. Narodzenia św. Bogurodzicy na Krakowskim Przedmieściu. Zapewne przed tą datą S. był obrany na biskupa przez Ormian polskich. T.r. przyjął S. wizytę arcybp. Łukasza, newiraga (legata) ormiańskiego patriarchy Jerozolimy Dawida z Mardinu. W r. 1609 na polecenie S-a mnich Der Chaczadur skopiował we Lwowie rytuał, który arcybp. Łukasz przekazał w darze arcybp. Grzegorzowi z ormiańskiego klasztoru św. Jakuba w Jerozolimie, gdzie jest obecnie przechowywany (sygn. cod. arm. nr 1085). Kolejna wzmianka o S-ie pojawia się w kolofonie rękopisu zawierającego „Kategorie” Arystotelesa, przepisanego w r. 1611 przez Grzegorza, mnicha-prezbitera klasztoru p. wezw. Narodzenia św. Bogurodzicy, a ostatnia – w kolofonie pism teologicznych Pseudo-Dionizego Areopagity, skopiowanych w r. 1615 przez tegoż mnicha (oba rękopisy znajdowały się w 1. poł. XX w. w zbiorach prywatnych mechitarysty N. Akiniana w Wiedniu, obecnie przechowywane są zapewne w jego macierzystym klasztorze). S. nie doczekał się zatwierdzenia na biskupstwie przez króla Zygmunta III Wazę, co umożliwiłoby mu używanie tytułu arcybiskupa; hierarchowie ormiańscy niekiedy zabiegali o konfirmację królewską przez wiele lat. Z powstałej w okresie rządów S-a kroniki Jana Alnpeka wiadomo, że Ormianie niegdyś we Lwowie «mieli li swego biskupa, co im król zakazał»; prawdopodobnie zakaz ten był wynikiem zabiegów nuncjuszy papieskich, przygotowujących w tym czasie unię Kościoła ormiańskiego ze Stolicą Apostolską i być może odnosi się do S-a. Przekaz Alnpeka tłumaczy też, dlaczego imię S-a nie znalazło się na oficjalnej liście arcybiskupów: z punktu widzenia władz państwowych był on biskupem nielegalnym, podobnie jak ówcześni hierarchowie prawosławni. S. zmarł najpóźniej w r. 1617, gdyż od t.r. jako ormiański arcybp Lwowa pojawia się w źródłach Mesrob Kaffacy.

 

Bogharian N., Mayr C‘owc‘ak ceragrac‘ Srboc‘ Yakobeanc‘, Erowsałêm 1967 II; – Petrowicz G., La Chiesa Armena in Polonia, parte prima, 1350–1624, Roma 1971; Rachwał S., Jan Alnpek i jego „Opis miasta Lwowa” z początku XVII wieku, Lw. 1930 s. 19, 43; Simeon Lehaci, Putevye zametki. Perevod s armjanskogo, Oprac. M. O. Darbinjan, Moskva 1965 s. 244–5.

Krzysztof Stopka

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Krzysztof Riccius

1590 - 1643-04-28
prawnik
 

Georg Joachim Rheticus (Retyk)

1514-02-16 - 1574-12-04
astronom
 

Wawrzyniec Gabler

1604 - 1665-11-07
poeta
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.