INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stefania Sołtanówna  

 
 
1857-06-20 - 1931-04-21
Biogram został opublikowany w latach 2000-2001 w XL tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sołtanówna (Pereświet-Sołtan) Stefania, w zakonie Antonina (1857–1931), przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego. Ur. 20 VI w Luszowie w pow. rohaczewskim, była córką Michała (zm. 1876 lub 1878), marszałka szlachty pow. homelskiego, właściciela Starej Bielicy (pow. bobrujski), i Ewy (Eweliny) z Połońskich (zm. 1887).

Dzieciństwo spędziła S. w Starej Bielicy. Uczyła się w Warszawie na pensji Laury Guérin. Po jej ukończeniu w r. 1873 podróżowała wraz z rodziną i udzielała się towarzysko w Wilnie i Krakowie aż do śmierci ojca. Z końcem l. siedemdziesiątych zamieszkała z matką i siostrą Józefą w Wilnie, gdzie działała w Tow. Dobroczynności. Po utracie osobistego majątku (w wyniku bankructwa osoby, której go powierzyła) zamierzała poświęcić się pracy w zakładzie wychowawczym Jadwigi Zamoyskiej w Kuźnicach, ale po krótkim tam pobycie zrezygnowała i wróciła do Wilna.

W r. 1897 poznała S. w Rzymie współzałożycielkę Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego Jadwigę Borzęcką, która miała dla niej prywatne rekolekcje. Po ponownym z nią spotkaniu w Warszawie postanowiła wstąpić do zgromadzenia i w marcu 1899 została przyjęta do klasztoru zmartwychwstanek w Kętach. Decyzja ta nie była dla niej łatwa; rezygnację z życia świeckiego uważała za «wielką ofiarę», gdyż klasztory miała dotąd za siedziby zacofania i ciemnoty. Obłóczyny odbyły się 26 VIII 1899 w Kętach; S. otrzymała wówczas imię zakonne Antonina. W życiu duchowym doradzał jej przełożony domu zmartwychwstańców w Krakowie ks. Adolf Bakanowski. Pierwsze śluby złożyła 28 VIII 1900 i jesienią t.r. przełożona zgromadzenia Celina Borzęcka wysłała ją do Częstochowy, gdzie zamierzała utworzyć pierwszą w Król. Pol. placówkę swego zgromadzenia. Zmartwychwstanki, zmuszone w obrębie państwa rosyjskiego do zatajania zakonnego charakteru swojej działalności, kupiły tam (1898) na nazwisko S-y część domu przy ul. Starej, w którym miały odbywać się rekolekcje dla kobiet. W wyniku konfliktu między zgromadzeniem a jego dawnym współpracownikiem, ks. Piusem Przezdzieckim, duchowni przestali polecać rekolektantkom «dom pani Sołtan». Chcąc uratować placówkę, S. otworzyła szwalnię oraz pracownię haftu. Dla pracujących tam dziewcząt miała religijne pogadanki, organizowała też nadal rekolekcje.

W r. 1903, z polecenia C. Borzęckiej, S. przeniosła się do Warszawy i 1 VII objęła kierownictwo Zakładu św. Jadwigi przy ul. Wiejskiej 14, należące do Tow. Dobroczynności. Współpracowała blisko z kanoniczką Zofią Ośniałowską i ks. Aleksandrem Kakowskim (późniejszym metropolitą warszawskim). Podobnie jak w Częstochowie tak i w Warszawie, obok nauki szycia i modniarstwa, prowadziła konspiracyjną działalność religijną. Dn. 11 VI 1905 złożyła śluby wieczyste. W związku ze śmiercią J. Borzęckiej (27 IX 1906), wyjechała S. do Kęt i 1 X t.r. została mianowana asystentką generalną u boku C. Borzęckiej. Cieszyła się już wcześniej jej sympatią, a teraz przewidywana była na jej następczynię. Pomimo licznych obowiązków w misji warszawskiej coraz częściej musiała przyjeżdżać do Kęt i zajmować się sprawami innych domów, od koniec marca 1907 wyjechała z C. Borzęcką na dwa miesiące do Rzymu. W r. 1909 ustąpiła z Zakładu św. Jadwigi (była później jego honorowym członkiem) i objęła kierownictwo internatu dla pracującej młodzieży p. wezw. św. Anny przy ul. Mazowieckiej 11 w Warszawie, będącego własnością Tow. Ochrony Kobiet. Władze rosyjskie, nie domyślając się zakonnego charakteru prowadzonych przez S-ę placówek, nadały jej order za pracę wśród młodzieży.

Dn. 28 IV 1911 na kapitule generalnej zgromadzenia w Rzymie przedstawiła S. raport z misji zmartwychwstanek pod zaborem rosyjskim i została wybrana do Rady Głównej. Po śmierci C. Borzęckiej (26 X 1913) stanęła na czele zgromadzenia jako wikaria generalna. W maju 1914 przyjechała do Rzymu w celu przygotowania kapituły, na której miano wybrać nową przełożoną zgromadzenia. Jednak kard. protektor B. Pompilj odroczył kapitułę do r. 1917 i polecił S-ie poznać tymczasem sytuację zgromadzenia, a zwłaszcza jego placówek w USA. Po prywatnej audiencji u papieża Piusa X (8 VII 1914) wyjechała S. przez Neapol do Ameryki. Jej pobyt, planowany na kilka miesięcy, przedłużył się z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej do pięciu lat. Zaraz po przyjeździe uczestniczyła w poświęceniu nowicjatu w Norwood Park pod Chicago, następnie wizytowała domy zgromadzenia oraz szkoły, w których uczyły zmartwychwstanki. W Chicago kontaktowała się z arcybpem Józefem Weberem, zmartwychwstańcem. Z USA zatwierdziła utworzenie czterech nowych placówek na ziemiach polskich; ponieważ jednak listowne kierowanie zgromadzeniem w kraju nie zawsze było możliwe, w sprawach tych zastępowała ją Celina Miączyńska.

Ponaglana przez papieża Benedykta XV, po zakończeniu wojny S. wróciła do Europy. Dn. 9 XI 1919 uzyskała audiencję u papieża, w czasie której złożyła sprawozdanie z sytuacji zmartwychwstanek w USA. Wyznaczywszy datę zwołania kapituły na październik r.n., przyjechała do Polski, dla rozpoznania stanu spraw zgromadzenia. W lipcu 1920 powróciła do Rzymu; urządziła tam z powodu wojny polsko-sowieckiej specjalne modlitwy w intencji zwycięstwa wojska polskiego. Na kapitule odbytej 21 X t.r. została S. jednogłośnie wybrana na matkę generalną; mimo zastrzeżeń z powodu postępującej głuchoty, na którą cierpiała, wybór uzyskał akceptację władz kościelnych.

W styczniu 1921 udała się S. do Polski na wizytację domów zmartwychwstanek, które mogły teraz ujawnić swój zakonny charakter. Wraz z radną Małgorzatą Dąbrowską przystąpiła do uregulowania stosunków z państwem polskim i wyjednała uznanie zgromadzenia jako jednostki prawnej. Utworzyła też Tow. im. Waleriana Kalinki dla Popierania Dzieł Oświatowych w zgromadzeniu oraz Tow. Żeńskiego Seminarium Nauczycielskiego im. Hieronima Kajsiewicza, przeprowadziła zakup posiadłości pod sześć nowych domów zakonnych, mianowała nowe przełożone i radne, zaś do USA wysłała delegatkę, siostrę Marię Zubylewicz. S. kładła nacisk na edukację pedagogiczną sióstr. W tym celu organizowała dla nich zjazdy pedagogiczne: pierwszy odbył się w dn. 11–14 VII 1921 w Częstochowie. Popierała kształcenie sióstr na uczelniach wyższych oraz ich udział w zjazdach naukowych, wygłaszanie publicznych odczytów i organizowanie kursów dla innych zgromadzeń. W r. 1922 stwierdzono u S-y gruźlicę. Z tego powodu osiadła na stałe w Kętach i nie mogła wyjechać do Rzymu, by bezpośrednio uczestniczyć w redagowaniu konstytucji zgromadzenia wg nowego prawa kanonicznego. Reprezentowanie spraw zgromadzenia w Rzymie powierzyła swojej asystentce C. Miączyńskiej; ostateczne zatwierdzenie konstytucji przez Stolicę Apostolską uzyskała 17 VII 1923. W sierpniu 1925, po IV zjeździe pedagogicznym w Kętach, obchodziła 25-lecie ślubów zakonnych. Zgromadzeniem rządziła do 2 VIII 1926, kiedy to kapituła generalna w Rzymie wybrała na przełożoną generalną M. Dąbrowską. Doceniając zasługi S-y dla zmartwychwstanek, przyznano jej dożywotni tytuł matki i mianowano pierwszą radną domu zgromadzenia w Kętach. Na prośbę Dąbrowskiej S. spisała w l. 1927–9 wspomnienia pt. Roczniki matki Antoniny (Arch. Generalne Sióstr Zmartwychwstanek w Kętach: sygn. J I/7a), obejmujące l. 1903–13. Zmarła 21 IV 1931 w Kętach i pochowana została w grobowcu zgromadzenia na tamtejszym cmentarzu.

Siostra S-y, Józefa, wyszła za mąż za Józefa Marcinowskiego (1839–1897), ojca chrzestnego Józefa Piłsudskiego; jej córką była Jadwiga Marcinowska (zob.).

 

Żychliński, II 407 (nekrolog brata S-y, Stanisława); – Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, Wr. 1991 I (dot. ojca S-y); Borkiewicz A., Źródła do biografii Józefa Piłsudskiego z lat 1867–1892, „Niepodległość” T. 19: 1939 s. 389–90 (dot. siostry S-y, Józefy); Mistecka M. L., Zmartwychwstanki. Charyzmat i dzieje 1891–1991, L. 1999 I–II (liczne fot.); Żulińska B., Matka Antonina Sołtan C. R., Roma 1955 (fot.); taż, Matka Małgorzata Dąbrowska C. R. 1880–1948, Roma 1967 s. 88; – Acta nuntiaturae Polonae, T. 57: Achilles Ratti, vol. 4, Ed. S. Wilk, Romae 1998; – B. Ossol.: rkp. 15560/II t. 1 (I. Hołyńska, Wspomnienia).

Elżbieta Orman-Michta

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

August Konstanty Krasicki

1873-04-19 - 1946-07-04
botanik
 

Jan Jacyna

1864-12-15 - 1930-12-10
generał dywizji WP
 

Andrzej Wierzbicki

1877-06-07 - 1961-02-11
poseł na sejm II RP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Mirecki

1830-05-16 - 1911-10-25
malarz
 

Stefan Sienicki

1897-12-04 - 1970-11-28
architekt
 

Konstanty Rayski-Kietlicz

1868-03-14 - 1924-05-29
malarz
 

Stanisław Jan Rolbieski

1873-11-11 - 1939-10-20
inżynier
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.