Szlenkier Tadeusz Karol Mieczysław (1917–1998), major pilot Wojska Polskiego, inżynier lotniczy.
Ur. 31 X w Vevey w Szwajcarii, był wnukiem Karola Jana (zob.), synem Karola Stanisława (zob.) i Haliny z Pfeifferów (1891–1944), bratankiem Zofii Reginy Szlenkier (zob.). Miał czworo rodzeństwa (informacje w życiorysie ojca).
W r. 1921 rodzina S-a wróciła z Ukrainy do Polski i zamieszkała m.in. w Konstancinie i Radomiu, a w r. 1927 osiadła w Warszawie, gdzie S. uczył się w Państw. Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego. W 23. Warszawskiej Drużynie Harcerzy im. Bolesława Chrobrego działał m.in. z młodszymi kolegami: Janem Bytnarem, Aleksym Dawidowskim i Tadeuszem Zawadzkim. W r. 1935 zdał maturę i podjął studia na Wydz. Mechanicznym Politechn. Warsz. W ramach Lotniczego Przysposobienia Wojskowego odbył (25 VI – 10 VIII 1937) przeszkolenie lotnicze na samolocie «RWD-8» w Szkole Pilotów Ligi Obrony Powietrznej Państwa im. gen. Ludomiła Rayskiego w Masłowie koło Kielc i uzyskał uprawnienia pilota. Po otrzymaniu tzw. półdyplomu zaliczył (16 VII – 10 IX 1938) praktykę studencką w Państw. Zakładach Lotniczych w Warszawie. Wkrótce potem przerwał studia i od 30 XII 1938 przeszedł kurs unitarny podchorążych rezerwy w 1. DP Legionów im. J. Piłsudskiego w Wilnie; po jego ukończeniu wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Sadkowie koło Radomia.
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. wraz eskadrą szkolną ewakuował się 4 IX 1939 w kierunku Sokala. Po jej rozdzieleniu w Kryłowie nad Bugiem znalazł się w grupie, która w nocy z 20 na 21 IX t.r. została zatrzymana przez wojska sowieckie. Zwolniony nazajutrz, udał się do Lwowa, po czym 10 X podjął nieudaną próbę przedostania się na Węgry. Kilkanaście dni później usiłował dotrzeć do Rumunii, ale został zatrzymany i poddany śledztwu; był więziony kolejno w Kołomyi (6 XI), Stanisławowie (15 I 1940) oraz Winnicy (22 II t.r.), gdzie 26 VI 1940 skazano go na pięć lat pracy w karnych obozach. Zesłany w sierpniu t.r. do Ust-Uchty, pracował jako drwal przy budowie linii kolejowej Uchta–Workuta. Z powodu rozwiniętego szkorbutu, dzięki pomocy polskich lekarzy, L. Wojtulewskiego z Wilna i Mazurkiewicza z Warszawy, dostał się 15 XII do lazaretu; po wyzdrowieniu pracował jako pomoc medyczna Wojtulewskiego.
Po zawarciu układu Sikorski–Majski S. został 3 IX 1941 zwolniony i 27 IX t.r. dotarł do formujących się oddziałów polskich w Buzułuku; 8 X zakwalifikowano go do Zgrupowania Lotników i Marynarzy w Tockoje. Potem przebywał w Kołtubance (do 30 I 1942), Kermine w Uzbekistanie (do 12 III t.r.) i Krasnowodsku w Turkmenii. Dn. 4 IV 1942 został ewakuowany na statku «Stalin» do Pahlewi w Persji. Przez Palestynę dotarł następnie do Suezu, gdzie zaokrętowany pod koniec września t.r., przybył 31 X do Glasgow; 10 XI wpisano go do ewidencji Polskich Sił Powietrznych w stopniu plutonowego podchorążego; awansowany 1 I 1944 do stopnia podporucznika, odbył szkolenia lotnicze m.in. w Hucknall, Newton oraz Rendel, po czym 9 IX t.r. został skierowany do jednostki zapasowej 84. Grupy Myśliwskiej, a następnie 21 IX otrzymał przydział do 308. Dyonu Myśliwskiego stacjonującego we Francji na lotnisku Lille-Vendeville. Od 27 IX odbywał loty bojowe, głównie bombardując cele naziemne. Dn. 1 I 1945 uczestniczył na samolocie «Spitfire» w bombardowaniu Woondrechtu; podczas powrotu w tzw. bitwie nad Gandawą zestrzelił samolot niemiecki. Dn. 1 III t.r. awansował do stopnia porucznika. Po raz ostatni uczestniczył w bombardowaniu Bad Zwischenahn (26 IV). Ogółem wykonał dziewięćdziesiąt dwa loty bojowe (135 godz. 45 min.) oraz jeden lot operacyjny (45 min.). Do 25 VIII pozostał w 308. Dyonie, po czym od 18 IX stacjonował w Bazie Sił Powietrznych w Dunholme Lodge. Służbę w lotnictwie zakończył w brytyjskim stopniu Flying Officer.
W r. 1947 wstąpił S. do Polskiego Lotniczego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Przerwane w Polsce studia kontynuował na uniw. w Bradford; w r. 1948 otrzymał na uniw. w Londynie stopień licencjacki (Bachelor of Science). Od czerwca do sierpnia 1949 pracował jako inżynier-konserwator w hucie szkła w Kottingley koło Yorku, a potem został asystentem w Polish University College w Londynie, gdzie odbywał zaocznie kurs aerodynamiki oraz prowadził zajęcia z termodynamiki i teorii maszyn. W czerwcu 1952 rozpoczął pracę w przemyśle lotniczym i do sierpnia 1954 pracował jako aerodynamik w fabrykach De Havilland Aircraft Company w Christchurch. Następnie wyjechał do Kanady, gdzie od września 1954 był zatrudniony jako starszy aerodynamik w zakładach Canadair; od r.n. studiował zaocznie aerodynamikę dużych prędkości na McGill University w Montrealu. Od października 1956 mieszkał w USA i pracował w koncernie lotniczym Lockheed Aircraft Corporation w Marrietta koło Atlanty. Z powodu konfliktu dotyczącego autorstwa jednego z projektów porzucił pracę w lipcu 1959 i wrócił do Wielkiej Brytanii. W listopadzie t.r. został zatrudniony jako starszy inżynier i kierownik grupy w firmie Hawker Siddeley Aviation w Hatfield pod Londynem; w kwietniu 1962 objął tam stanowisko zastępcy szefa biura projektów. Równocześnie od r. 1960 studiował zaocznie na uniw. w Londynie i uzyskał w r. 1963 stopień magistra inżyniera. Dn. 1 I 1964 awansował na kapitana. W l. siedemdziesiątych jako kierownik brytyjskich grup współpracował z zespołami Fokkera, Dorniera, Aerospatiale z Tuluzy i Messerschmitt Bölkow Blohm z Hamburga w celu skonstruowania wspólnego europejskiego samolotu (późniejszego «Airbusa 320»), a w r. 1977 zaangażował się w amerykański projekt samolotu pionowego startu. W październiku t.r. został w Hatfield szefem biura projektów, ale już w lutym 1980 przeniósł się do Francji, gdzie jako główny szef rozwoju technicznego w Airbus Industrie w Tuluzie uczestniczył do końca r. 1983 w opracowaniu projektów samolotów «A320», «A330» i «A340», a następnie był przez rok doradcą głównego dyrektora technicznego. W r. 1985 wyjechał do USA i w Windsor Locks (Connecticut) pełnił funkcję doradcy w sprawach nowych systemów silnikowych w Hamilton Standard Division United Technologies Corporation. W r. 1988 przeszedł do Allison Gas Turbine Division (General Motors Corporation) w Indianapolis (Indiana); był tam doradcą i europejskim przedstawicielem ds. silników lotniczych oraz zajmował się aerodynamiką skrzydeł.
S. był członkiem Brytyjskiego Królewskiego Tow. Aeronautycznego w Londynie, Amerykańskiego Tow. ds. Aeronautyki i Astronautyki w Waszyngtonie, a także Stow. Lotników Polskich w Londynie. W l. osiemdziesiątych działał w Tow. Przyjaciół Polski w Tuluzie. W październiku 1990 został członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa przy Aeroklubie Warszawskim, a 10 XI t.r. awansował do stopnia majora. Od kwietnia 1991 należał do Krajowej Rady Lotniczej. T.r. przeszedł na emeryturę, wrócił do Francji i zamieszkał w St. Lary-Soulan pod Tuluzą; ostatecznie jednak w r. 1996 osiadł w Rustington w Wielkiej Brytanii. Z inicjatywy S-a powstało w Warszawie 28 X t.r. Historyczne Tow. Lotnicze im. gen. Aleksandra Gabszewicza; został jego pierwszym prezesem. Na warszawskiej konferencji „80 lat Lotnictwa Polskiego – historia i teraźniejszość” wygłosił 5 VI 1998 referat Cele i osiągnięcia Historycznego Towarzystwa Lotniczego im. gen. Aleksandra Gabszewicza („80 lat lotnictwa polskiego. Historia i współczesność”, W. 1998 I 235–45), przedstawiony także w Wyższej Oficerskiej Szkole Sił Powietrznych w Dęblinie (27–28 VIII t.r.) oraz Krakowskim Muz. Lotnictwa Polskiego (2 IX). S. był projektodawcą tablic pamiątkowych: w Gandawie (131. Skrzydła Myśliwskiego) oraz Warszawie w katedrze polowej WP (Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa). Zmarł 28 IX 1998 w Rustington; prochy złożono 28 X w Warszawie w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kw. Z rząd 3 grób 18–21). Był odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (trzykrotnie), Polową Odznaką Pilota, Air Force Medal oraz Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
W zawartym 24 IX 1949 w Londynie małżeństwie z Hanną Marią Jasiukowicz (ur. 1925), córką Stanisława Jasiukowicza (zob.), miał S. czworo dzieci: Marię Annę (ur. 1951), psychologa, Monikę Zofię, informatyka, Magdalenę Halinę (ur. 1955), pracownika socjalnego, i Jana Karola (ur. 1959), nauczyciela akademickiego.
Materiały S-a dotyczące Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie wdowa przekazała w r. 2000 Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie.
Budrewicz O., Sagi warszawskie czyli sensacyjne i powszednie, romantyczne i prozaiczne dzieje trzydziestu wielkich rodów warszawskich, W. 1990 I–III 252–3; Cynk J., Polskie Siły Powietrzne w wojnie 1943–1945, Gd. 2002 s. 451–2, 747; Franks N., Battle of the Airfields Operation Bodenplatte 1 January 1945, London 1994 s. 31, 84–5, 185; Historia lotnictwa w Polsce, Red. P. Bondarczyk i in., W. 2011; Janczak A. R., Przez ciemnię nocy. Dzieje 307 Nocnego Dywizjonu Myśliwskiego Lwowskiego 1940–1947, P. 1997 s. 322; tenże, Tadeusz Karol Szlenkier 1917–1998, „Skrzydlata Polska” 1999 nr 1 s. 55 (fot.); Król W., Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940–1945, W. 1990 s. 273; Kwiatkowski S., Materiały biograficzne wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego 1918–1944, W. [b.r.w.] s. 85; Lotnictwo polskie na zachodzie 1939–1947, Red. R. Gretzyngier i in., W. [b.r.w.]; Manrho J., Pütz R., Bodenplatte. The Luftwaffe’s Last Hope. The Attack on Allied Airfields. New Year’s Day 1945, Mechaniensburg 2010 s. 31 (fot.); Oktabiński K., Śladami filantropów. Rzecz o rodzinie Szlenkierów i ich podwarszawskiej wilegiaturze w XIX i XX wieku, W. 2007; Pochodem idziemy. Dzieje i legenda szkoły im. Stefana Batorego, Red. E. Kujawski i in., W. 1993; „Podkowiacy”. Wychowankowie Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego, Oprac. A. Leśniewski, E. Kujawski, W. 1994; – „Lotnictwo Wojsk.” 2003 nr 5 s. 54–5 (fot.); – IPiM Sikorskiego: Ankieta S-a z 4 X 1942, sygn. LOT.A.V.96/48/61, Spraw. z pobytu w obozach pracy, sygn. LOT.A.V.44/11/198/4, Rejestr lotów, zwycięstw, odznaczeń i ewidencja bojowa S-a; – Mater. rodzinne i fot. w posiadaniu rodziny oraz autora (m.in. relacja pisemna E. Kujawskiego); – Informacje Andrzeja Suchcitza z Londynu.
Zygmunt Kozak