INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Tadeusz Kurcyusz     

Tadeusz Kurcyusz  

 
 
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kurcyusz Tadeusz, pseud. Fiszer, Żegota, Mars, Marski, (1881–1944), pułkownik dyplomowany W. P., inżynier, komendant Narodowych Sił Zbrojnych. Ur. 15 X w Warszawie, syn Ludwika, inżyniera i ziemianina, i Michaliny z Fiszerów. Po ukończeniu 7-klasowej szkoły realnej w Warszawie i zdaniu egzaminu dojrzałości w r. 1898 studiował tutaj na Politechnice. W okresie studiów należał do Związku Młodzieży Polskiej «Zet». W l. 1905–6 odbył jednoroczną służbę ochotniczą w armii rosyjskiej, po czym wyjechał do Liège i tam w r. 1909 uzyskał dyplom inżyniera na wydziale technicznym uniwersytetu. K. przed pierwszą wojną światową pracował w charakterze inżyniera-konstruktora w Warszawie i w Rydze. Od r. 1914 służył w armii rosyjskiej, w XIV Korpusie, awansując w r. 1916 do stopnia porucznika. W październiku 1917 r. K. został oficerem w sztabie I Korpusu Polskiego Dowbór-Muśnickiego, w którym w pewnym okresie pełnił obowiązki szefa sztabu. W r. 1918 uzyskał kolejny awans – kapitana; od 1 VIII 1918 r. został referentem cywilnym w Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu.

W okresie od 1 XI 1918 r. do 1 I 1919 r. pełnił funkcję szefa adiutantury Sztabu Generalnego Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, po czym był oficerem oddziału organizacyjno-mobilizacyjnego Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa, kierownikiem referatu mobilizacyjnego w Inspektoracie Kawalerii, a od 1 IV t. r. szefem sztabu Inspektoratu, następnie szefem oddziału operacyjnego sztabu gen. Aleksandra Karnickiego i wreszcie od 9 VIII 1919 r. szefem sztabu 1 dyw. strzelców armii gen. J. Hallera, która 1 IX została przemianowana na 13 dyw. piechoty. W r. 1920 K. awansował na majora. W l. 1921–2 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną i otrzymał stopień podpułkownika ze starszeństwem od 1 VI 1919 r. W październiku 1922 r. objął stanowisko Generalnego Wojskowego Komisarza Kolejowego, pełniąc jednocześnie funkcję dowódcy 2 dywizjonu artylerii konnej, a w końcu 1925 r. – już w stopniu pułkownika (od 1 VII 1923) – został szefem oddziału IV Sztabu Generalnego. W miesiącach letnich 1926 r. K. ukończył kurs dowódców pułków w Szkole Strzeleckiej Artylerii, 1 X został dowódcą 26 p. artylerii polowej, od lipca 1927 r. dowódcą 22 p. artylerii polowej, w r. n. dowódcą 27 p. artylerii polowej. Dn. 31 X 1931 r. K. odszedł w stan spoczynku.

Poza wymienionymi funkcjami K. był przed r. 1939 członkiem rad nadzorczych Państwowych Wytwórni Uzbrojenia, Państwowej Rady Kolejowej, Komitetu Przebudowy Węzła Kolejowego w Warszawie; reprezentował Polskę na zjeździe sztabów generalnych tzw. Małej Ententy i Polski w Pradze i Bukareszcie. Był autorem licznych artykułów w czasopismach wojskowych.

W czasie okupacji niemieckiej K. od połowy 1940 r. był szefem sztabu w konspiracyjnej organizacji Wojskowe oddziały Skonfederowane, od września t. r. należał do pierwszego zespołu Naczelnej Komendy Organizacji Konfederacja Zbrojna (KZ), od 1941 – po scaleniu KZ ze Związkiem Walki Zbrojnej (ZWZ) był wojskowym szefem Komunikacji w Oddziale III Komendy Głównej (KG) ZWZ. Aresztowany z końcem 1941 lub na początku 1942 r. przez gestapo i zwolniony, pozostawał potem w rezerwie KG ZWZ, później Armii Krajowej (AK). Jako oficer AK wstąpił bez wiedzy swych zwierzchników w końcu 1942 r. lub w początkach 1943 r. do Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) i pełnił tam do czerwca 1943 r. funkcję szefa do spraw komunikacji. Po aresztowaniu w lecie 1943 r. komendanta NSZ pułkownika Oziewicza K. został p. o. dowódcy, a od 1 XI 1943 r. dowódcą NSZ (pseud. Żegota, Mars, Marski). Równocześnie otrzymał od Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej stopień generała brygady. Wchodził w skład kierowniczego ośrodka politycznego Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR) w podziemiu i skłaniał się ku pertraktacjom scaleniowym AK. Tuż przed śmiercią zdecydował się na ustąpienie ze stanowiska dowódcy NSZ i wyznaczył na p. o. dowódcy płk. «Kmicica». Zmarł nagle na wylew krwi do mózgu 22/23 (?) IV 1944 r. K. ożeniony był z Eugenią Thieme, z którą miał córkę Irenę (ur. 1912), po raz drugi ożenił się 15 IV 1927 r. z Zofią Ziegler. Był bratem byłego działacza ONR, adwokata Jerzego Kurcyusza. K. był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, medalami polskimi i zagranicznymi.

 

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Roczniki oficerskie, 1923, 1924, 1928; – Boczek H., U źródeł powstania NSZ, „Mówią Wieki” 1965 nr 6 s. 35; Szwejgert B., Podziemne formacje zbrojne „Obozu Narodowego” w l. 1939–1945, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1961 nr 1 s. 246; – Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967 I; – „Tyg. Powsz.” 1945 nr 29; – Centr. Arch. Wojsk.: akta personalne K-a; – Materiały zgromadzone przez dra J. J. Tereja (IH PAN w W., kartoteka działowa Obozu Narodowego).

Piotr Stawecki

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.