INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Tadeusz Pisarski     
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pisarski Tadeusz (1878–1936), docent urologii UJ, twórca pierwszego oddziału urologicznego w Krakowie. Ur. 5 XII w Drohobyczu, był synem Adama, inżyniera budownictwa lądowego, i Herminy z Boskowiczów. Po ukończeniu w r. 1897 III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim UJ, który ukończył 2 V 1903 ze stopniem doktora wszech nauk lekarskich. Dn. 22 V t. r. rozpoczął pracę w Szpitalu Św. Łazarza zrazu jako praktykant. Pracował tam z przerwami na oddziałach chorób wewnętrznych, chirurgicznym, pediatrycznym i zakaźnym u Stanisława Droby. W październiku 1905 wyjechał do Wiednia, gdzie w klinice chorób wewnętrznych specjalizował się przez pół roku w internie i hematologii. W l. 1904–5 jako asystent Zakładu Mikrobiologii UJ u Juliana Nowaka zajmował się bakteriologią i serologią. W l. 1906–7 pracował w Klinice Lekarskiej u Walerego Jaworskiego i na oddziale chirurgicznym Szpitala Św. Łazarza, początkowo u Józefa Bogdanika, od 1 IV 1908 pod kierunkiem Maksymiliana Rutkowskiego. Zachęcony przez niego P. poświęcił się urologii; w Berlinie słuchał w r. 1909 kursów cystoskopii, a w r. 1912 uzupełniał wykształcenie w Kopenhadze w klinice T. Rovsinga, wybitnego chirurga układu moczowego, co opisał w Sprawozdaniu z podróży naukowej do kliniki chirurgicznej prof. Rovsinga w Kopenhadze („Przegl. Lek.” 1913). Dn. 14 VI 1913 został mianowany w szpitalu kierownikiem zorganizowanego przez siebie ambulatorium urologicznego przy oddziale chirurgicznym (pierwszej samodzielnej placówce urologicznej w Krakowie). W dn. 30 VII 1914 powołano go do służby w armii austriackiej. Podczas pierwszej wojny światowej był kierownikiem oddziałów chirurgicznych szpitali wojskowych w Krakowie i Ołomuńcu. Od r. 1917 kierował oddziałem urologiczno-chirurgicznym szpitala garnizonowego w Krakowie i 30 VI 1921 przeszedł do rezerwy jako podpułkownik lekarz. Od lipca 1921 do śmierci pracował w Szpitalu Św. Łazarza, od 29 VII 1929 jako prymariusz oddziału urologicznego.

Początkowo po wojnie P. badał budowę i mechanizmy powstawania kamieni moczowych w zakładach: mineralogii u Stefana Kreutza, chemii lekarskiej u Leona Marchlewskiego, medycyny sądowej u Leona Wachholza i w r. 1925 habilitował się na UJ na podstawie rozprawy Kamienie moczowe, ich budowa i mechanizm powstawania (Kr. 1925). Jako pierwszy docent urologii w Polsce rozpoczął wykłady cieszące się dużą frekwencją. Cechowały je przejrzystość, jasność i prostota. Miał też dużą praktykę prywatną i z niej ogłaszał w tym okresie publikacje. Do pacjentów P-ego należeli m. in. Kazimierz Bartel i Ignacy Mościcki. Przy poparciu Bartla P. wybudował w r. 1928 oddzielny pawilon przy ul. Grzegórzeckiej 18, w którym w r. 1929 urządził oddział urologiczny jako VII oddział Szpitala Św. Łazarza i został jego ordynatorem w lipcu t. r. Był to pierwszy cywilny oddział urologiczny w Krakowie, a trzeci w Polsce (po otwartym w r. 1901 we Lwowie i w r. 1905 w Warszawie). Oddział wyposażono w kompletne instrumentarium urologiczne, pracownię chemiczną i rentgenowską, dzięki czemu stał się samowystarczalny. Pierwszy okres istnienia oddziału P. opisał w Sprawozdaniu z działalności Oddziału Urologicznego państwowego Szpitala Św. Łazarza w Krakowie od dnia 14 sierpnia 1929 r. do 31 grudnia 1931 r. (Kr. 1932).

P. ogłosił 22 prace, w tym 17 urologicznych, referował też na posiedzeniach Tow. Lekarskiego ciekawsze przypadki. W początkowym okresie swojej pracy szpitalnej w oddziale wewnętrznym Stanisława Pareńskiego prowadził badania nad lekami nasennymi: veronalem i isopralem („Przegl. Lek.” 1904), oraz nad maretyną, nowym lekiem przeciwgorączkowym (tamże 1905). U S. Droby badał wartość nowego przyrządu do formalinowego odkażania mieszkań systemu B. Proskauera i M. Elsnera (Beroliny, tamże). W klinice Jaworskiego zajmował się wpływem zatrucia fosforem na składniki krwi u ludzi i zwierząt („Roczn. Lek.” 1907). W dziedzinie urologii interesował się szczególnie rzadko spotykanymi jednostkami chorobowymi, jak uchyłki pęcherza moczowego i ich chirurgiczne leczenie, podając swój, jako piąty w piśmiennictwie światowym, opis doszczętnego wycięcia uchyłka pęcherza z odcięciem i przeszczepieniem moczowodu („Przegl. Lek.” 1918), poza tym badał bąblowca nerki (tamże), sprawy zapalne w zatoce przedpęcherzowej (Retziusa), a zwłaszcza pierwotne ropnie tej zatoki (tamże), kiłę pęcherza moczowego, podkreślając, że rozpoznanie tej jednostki chorobowej można ustalać tylko na podstawie zastosowania wielu metod (zmian w moczu, badania histologicznego, cystoskopii, badania ogólnego, odczynu ustroju na leczenie swoiste, tamże 1926). Kontynuował swoje zainteresowania kamieniami moczowymi, badając patologię ich uwięźnień w moczowodach („Now. Lek.” 1926) i ich samoistny rozpad („Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1933). W obszernej pracy O metodach badania sprawności czynnościowej nerek w świetle nowoczesnych poglądów na wytwarzanie moczu („Chirurgia Kliniczna” 1926/28) podał przegląd bogatego piśmiennictwa. Pisał też o leczeniu balneologicznym chorób narządu moczowego („Przegl. Zdrojowo-Kąpielowy” 1926 i „Polski almanach uzdrowisk”, Kr. 1934), leczeniu wyrośli polipowatych pęcherza moczowego („Ginekologia Pol.” 1927), krwawieniu pęcherzowym („Pol. Gaz. Lek.” 1927) i wrodzonych wadach moczowodu („Pol. Przegl. Chirurgiczny” 1932). Zmarł nagle na udar mózgowy podczas wieczornej wizyty na oddziale 19 VIII 1936. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Żonaty (od r. 1904) z Janiną, córką Michała Bałuckiego (zob.), miał P. córkę Marię, nauczycielkę języka francuskiego.

 

Peretiatkowicz–Sobeski, Współcz. kultura pol.; Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej, W. 1934 s. 261, 289, 1936 s. 393, 427, 1938 s. 935; Wachholz i in., Skład osobowy Wydz. Lek. i Farmac. UJ, Akad. Med., s. 122; – Buliński J., Zarys dziejów urologii polskiej, Ł. 1963 (mszp.) s. 35, 36; Chojna J. W., Zarys dziejów urologii polskiej, Wr. 1974 (bibliogr., fot.); Michałowski E., Śp. doc. dr Tadeusz Pisarski (1878–1936), „Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 18: 1939 z. 2–3 s. 101–4 (fot.); Seyda B., Dzieje medycyny w zarysie, W. 1973 s. 542; Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, Kr. 1964 II 274, 686; Wesołowski S., Z rozwoju urologii w Polsce, „Pol. Tyg. Lek.” 1950 s. 2044–5 (fot.); Urologia, Pod red. S. Wesołowskiego, W. 1959 I 14, 18, 19 (fot.); Zarys urologii, W. 1974 s. 14; Ziembicki W., Zarys rozwoju nauk lekarskich w Polsce, W. 1958 s. 147 (mszp. powielany); – Dodatek do Kronik UJ za l. akademickie 1923/4–1933/4. Spis prac naukowych, Kr. 1936 s. 138–9; Dziennik Urzędowy Izb Lekarskich, R. 8: 1937 nr 2 s. 39; – „Nauka Pol.” T. 24: 1939 s. 573; „Pol. Gaz. Lek.” R. 15: 1936 nr 38 s. 751; – Nekrologi z r. 1936: „Chirurg. Pol.” nr 1 s. 38, „Ilustr. Kur. Codz.” nr 233 s. 15, 17 (fot.), „Now. Lek.” z. 21 s. 692, „Życie Med.” nr 8 s. 15; – Arch. UJ: S II 619, WL II 133, 295–306; Urząd Stanu Cywilnego Dzielnicy Kraków-Śródniieście: nr 207/1936/I (Odpis zupełny aktu zgonu P-ego).

Teresa Ostrowska

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.