Plater Teofil Jan h. własnego (ok. 1627–1697), wojski inflancki, poseł sejmowy i dyplomata. Był synem Gotarda (zob.) i Jadwigi Elżbiety z Tyzenhauzów, bratem Jana Andrzeja (zob.) i Fabiana (zob.). Wychowany w wyznaniu luterańskim, kształcił się z dwoma braćmi w Gimnazjum Toruńskim (1645). W r. 1668 przeprowadził z braćmi dział majątkowy. W r. 1669 był rotmistrzem i elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego z województwem inflanckim. Podpisał również w r. 1674 elekcję Jana Sobiesskiego i od niego otrzymał przed r. 1678 urząd wojskiego inflanckiego. Sejm 1678 r. wyznaczył go na członka komisji rozjemczej, która miała wytyczyć sporne granice starostwa dyneburskiego pozostającego w posiadaniu jego brata Jana Andrzeja. Pozostawał P. na służbie Michała Kazimierza Radziwiłła, jako ambasadora króla Jana III do cesarza, papieża i Rzeczypospolitej Weneckiej. Radziwiłł, wyjeżdżając w początkach września 1679, pozostawił go na dworze cesarskim w charakterze swego rezydenta, aby prowadził w jego imieniu dalsze rozmowy i ułatwiał mu podróż do Rzymu i drogę powrotną, starając się o odpowiednie paszporty. Od grudnia 1679 P. przekazywał z Pragi czeskiej Radziwiłłowi i królowi Janowi III dokładne relacje o polityce dworu cesarskiego. W styczniu 1680 donosił, że cesarz pod naciskiem ambasadora króla Ludwika XIV markiza de Vitry decyduje się jedynie na przymierze odporne z Polską przeciw Turkom. W lutym wzywał Michała Kazimierza Radziwiłła na dwór cesarski, do Pragi, aby poprowadził pertraktacje osobiście, rokując im powodzenie. W Czechach przebywał do lata 1680, a w sierpniu t. r. udał się do Linzu, aby zapewnić na dworze cesarskim pomoc pieniężną dla swego pana i odpowiednie przyjęcie. Misję P-a przerwała 14 XI t. r. śmierć Michała Kazimierzą Radziwiłła w drodze powrotnej w Bolonii. W r. 1683 P. posłował na sejm i został członkiem komisji w sprawie kościołów katolickich w Inflantach, posłował nadto z Inflant na sejmy: 1688 (grodzieński), 1693, 1695 i konwokację 1696.
P. był w r. 1683 starostą niegrodowym inturskim (Inturki), w r. 1690 opłacił podymne z 90 dymów z Wiejsiej w woj. trockim, a 14 IV 1692, wspólnie z bratem Janem Andrzejem, pożyczył Kazimierzowi Janowi Sapieże 100 000 zł pod zastaw Strawiennik. Był wówczas także starostą metelskim i wójtem simneńskim (w trakcie zaniemeńskim woj. trockiego). Nie wiadomo, kiedy przeszedł na katolicyzm. W r. 1695 ufundował w Wilnie «na Salwatorze za miastem» murowany kościół dla księży misjonarzy, którym nadał wieś Białydwór. Zmarł 31 XII 1697.
Małżeństwo P-a z Aleksandrą Krystyną, córką Władysława Karęgi, podstolego wiłkomierskiego, było bezdzietne. Wdowa po P-rze jeszcze dwukrotnie wychodziła za mąż: za Nikomena Michała Ciechanowieckiego i, po r. 1701, za starostę nowodworskiego Rymwida.
Portret P-a (nieznanego malarza) był do r. 1939 w zakrystii kościoła Księży Misjonarzy w Wilnie; – Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV 43–7; Niesiecki; Uruski, XIV; Elektorowie, s. 168; – Konarski K., Polska przed odsieczą wiedeńską r. 1683, W. 1914; Sapiehowie, II 178; Tazbir J., Diariusz Hieronima Gratusa Moskorzewskiego, „Przegl. Hist.” T. 54: 1963 s. 634; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XI 522–6; Arch. spraw zagran. francuskie do dziej. Jana III, II 345, 373, 374, 387; Vol. leg., V 637, 698; Zawisza K., Pamiętniki wojewody mińskiego (1666–1721), Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862 s. 20, 178, 182, 186; – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. V teka 291 nr 11825.
Tadeusz Wasilewski