Kuczkowski Tomasz (1786–1843), doktor medycyny i chirurgii, prezes Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie. Pochodził z rodziny szlacheckiej h. Jastrzębiec, osiadłej na Wołyniu. Studiował medycynę w Medyko-Chirurgicznej Akademii w Petersburgu. W r. 1807 uzyskał stopień lekarza 1. klasy i został wyróżniony złotym medalem. W r. 1810 mianowany lekarzem batalionowym w leibgwardii artylerii, a w r. 1812 sztabslekarzem zaliczonym do świty w. księcia Konstantego, na stanowisku tym pozostawał do r. 1816. Następnie przeniesiony do 1 brygady artylerii, w r. 1817 mianowany sztabslekarzem oddzielnego korpusu litewskiego. W tym okresie przygotował rozprawę pt. De magnetismo animali auctore… (Varsovia 1819) dedykowaną S. Staszicowi, na podstawie której uzyskał 19 VI 1818 r. stopień doktora medycyny. Mianowany nadwornym radcą carstwa rosyjskiego; w r. 1820 był członkiem Loży «Bracia Polacy Zjednoczeni». W r. 1828 K. objął stanowisko generał-sztabslekarza armii Król. Pol., a w r. 1832 został mianowany głównym lekarzem szpitali w Król. Pol. oraz członkiem czasowej komisji lekarskiej w Królestwie. Stanowisko to zajmował do r. 1834, gdy został pełniącym obowiązki prezesa Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie, a dn. 1 III 1835 r. mianowany prezesem tejże uczelni.
Nominacja K-ego i pierwsze jego posunięcia zostały przyjęte przez Polaków życzliwie. Usunął kilku znienawidzonych profesorów i starał się rządzić sprawiedliwie. Wkrótce jednak okazało się, iż Akademię chciał zorganizować jak zakład wojskowy, a cechowały go szorstkość, biurokratyzm, żądza władzy i zarozumiałość. Wśród młodzieży zaprowadził dyscyplinę wojskową, prześladował każdy objaw bliższego współżycia i wszelkie próby stowarzyszania się. W czasie sprawy Szymona Konarskiego nie tylko nie bronił wmieszanych w spisek studentów, lecz wydawał powierzoną sobie młodzież. K. zorganizował system dawania stypendiów i zaprowadził internat o charakterze koszarowym. Rezultatem wojskowych metod wychowawczych K-ego był w r. 1840 spisek źle żywionych studentów, w którym policja dopatrzyła się charakteru politycznego i wielu akademików dostało się do więzienia. Znienawidzony przez studentów, K. znany był pod przezwiskiem Łapsza.
Zasługą K-ego było, iż starał się podtrzymać wysoki poziom naukowy Akademii. Sam był autorem wielu prac, z których na wyróżnienie zasługują: O epidemicznem zapaleniu oczów, w szczególności o tej epidemii, która w garnizonie warszawskim panowała (W. 1822), przetłumaczona na język niemiecki i drukowana w „Journal der Chirurgie” (1822 t. 3) oraz na język rosyjski w „Voenno-medicinskij žurnal” (1823), Historia rei medicae publicae in imperia Rutheno, adumbratio („Collectanea medico-chirurgica Caes. acad. med. chir. cura et impensis edita”, Wil. 1838 s. 1–34), Die Ruhrepidemie im Sommer 1826 („Magazin für Heilkunde und Naturwissenschaft in Pohlen”, 1828 t. 1), Angina pectoris („Voenno medicinskij žurnal” 1844 t. 4). Ogłosił swoją Mowę przy objęciu urzędu prezydenta Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej 20 lutego 1834 („Kur. Lit.” 1834 nr 15, „Tyg. Pet.” 1834 nr 19). K. odznaczony Orderem Św. Anny II kl., Św. Włodzimierza III kl., Św. Stanisława II stopnia, był członkiem Tow. Lekarskiego w Paryżu, Tow. Medyko-Fizycznego Moskiewskiego, Tow. Lek. Wileńskiego od r. 1821, Tow. Naukowego Krakowskiego, Tow. Lekarskiego Warszawskiego od r. 1820.
Dn. 20 VIII 1840 r. K. zrezygnował z zajmowanego stanowiska prezesa Akademii i przeniósł się do Warszawy, gdzie przebywał aż do śmierci. Zmarł 20 IX 1843 r., pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Janowski, Słownik bio-bibliogr. Uniw. Wil., s. 231; Kośmiński, Słownik lekarzów; – Bieliński J., Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej bibliograficznie przedstawiony, W. 1889 s. 567–69; tenże, Uniw. Wil., II, III; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Peszke J., Stulecie Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 1820–1920, W. 1931 s. 34, 38, 44, 54, 58, 157–8; Wizerunki i roztrząsania naukowe, Wil. 1834 I 93; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, III 449; – Frank J., Pamiętniki, Wil. 1913 III 224–5, Gąsiorowski, Zbiór wiad. do hist. sztuki lek., III; Jundziłł S., Pamiętniki, Kr. 1905 s. 134–5; Krasiński A., Wspomnienia, Kr. 1900 s. 50, 77, 84–6; Pamiętniki dekabrystów, W. 1960 III; Pawłowicz E., Wspomnienie z Wilji i Niemna, Lw. 1883 s. 12; Russkij Archiv, Moskva 1890 I 425; – „Kur. Warsz.” 1843 nr 250; „Pam. Tow. Lekarzy Warsz.” T. 25: 1851 z. 1 s. 135, T. 85: 1889 z. 2 s. 800; „Przew. Warsz.” R. 1: 1826 (Lista doktorów chirurgów i aptekarzy cywilnych i wojskowych).
Irena Homola