INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Wincenty Stadnicki h. Drużyna     

Wincenty Stadnicki h. Drużyna  

 
 
1835 - 1869-02-28
| chemik
 
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stadnicki Wincenty (1835–1869), ziemianin, chemik. Ur. na Podolu rosyjskim, w pow. mohylowskim, był synem Piotra (ok. 1777–1852), właściciela wsi Porosiatkowa w pow. uszyckim oraz większych dóbr w pow. mohylowskim (wsie: Wołodyjowce, Maryanowice, Berlińce Polowe, Kotiużany i część Szepinek), oraz Ignacji z Woronieckich (ok. 1798–1868).

Bracia S-ego Piotr Mikołaj i Tomasz (zm. 1900) służyli jako oficerowie w armii rosyjskiej, siostry zaś zamężne były: Olga (zm. 1890) – za Janem Beyzymem, Zuzanna – za Władysławem Górskim (zob.), Kamilla (ur. 1824) – za Edmundem Czetwertyńskim, Amalia – za Heliodorem Czetwertyńskim. Siostrzeńcami S-ego byli błogosławiony Jan Beyzym (zob.) i Witold Czetwertyński (zob.).

S. odebrał staranne wykształcenie domowe. Ok. r. 1857 ukończył z odznaczeniem Gimnazjum Richelieugo w Odessie. T.r., podróżując po Europie, spotykał się z działaczami polskiej emigracji, m.in. Joachimem Lelewelem w Brukseli. Następnie oddał się badaniom w zakresie chemii, kontynuując tradycje chemików-amatorów z arystokratycznym rodowodem, typowych dla tej dziedziny nauki na ziemiach polskich w 1. poł. XIX w. Przystał do grupy młodych miejscowych entuzjastów badań naukowych (Adrian Baraniecki, Aleksander Kremer, Karol Przyborowski, Józef Apolinary Rolle) i wraz z nimi założył w r. 1859 Tow. Lekarzy Podolskich (TLP) w Kamieńcu Podolskim (działało do r. 1865). Wyniki swych zainteresowań prezentował wielokrotnie na posiedzeniach TLP w l. 1861–4 i drukował w „Rozmaitościach Lekarskich” (organie TLP wydawanym w Petersburgu) oraz w naukowych periodykach warszawskich. M.in. w „Pamiętniku Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” ogłosił rozprawkę pt. O niektórych pierwiastkach w atmosferze i wpływie ich na zdrowie (T. 50: 1863 nr 3), w której porównywał ustalenia uczonych zachodnioeuropejskich z własnymi badaniami nad czystością powietrza na Podolu. Podobnie jak jego przyjaciele naukowi oraz rodziny sióstr, należał S. do organizacji ziemiańskiej białych w guberni podolskiej. W r. 1862, po utworzeniu tajnego Komitetu Podolskiego, udostępnił na jego siedzibę swoje mieszkanie w Kamieńcu Podolskim.

Zapewne po powstaniu styczniowym wyjechał S. za granicę i odbył tam studia uniwersyteckie. W r. 1867 uzyskał doktorat z zakresu filozofii i nauk przyrodniczych w Heidelbergu. Z J. Wislicenusem w Zurychu podjął wspólne badania nad odkrytym przez siebie kwasem pirotrójgronowym (Pyrotritarsäure, C7H8O3). Dn. 12 X t.r. zaprezentował swe odkrycie na posiedzeniu Tow. Naukowego Krakowskiego, którego był członkiem (O kwasie pyrotrójgronowym, „Roczn. Tow. Nauk. Krak.” T. 27, osobno: Kr. 1868). Zamierzał osiąść w Krakowie (gdzie już mieszkał Kremer, a wkrótce sprowadził się Baraniecki) i starać się o katedrę na UJ, lecz w czasie pobytu w Maryanowicach zachorował i zmarł nagle 28 II (st.st.) 1869, pochowany został w pobliskim Snitkowie.

W małżeństwie z Lucyną ze Swaryczewskich (ślub ok. r. 1868 w Krakowie) nie miał S. potomstwa.

Wdowa po S-m, Lucyna, zamieszkała w Niemirowie, potem prowadziła luksusowy pensjonat w Warszawie, była autorką rozpraw: Charakter, obyczaje i obrzędy ludu ruskiego na Podolu („Wędrowiec” 1883 s. 571, 583, 597 i 613), Pieśni i obrzędy weselne ludu ruskiego z okolic Niemirowa na Podolu rosyjskim („Zbiór Wiad. Kom. Antropologicznej AU” T. 12: 1888, osobno: Kr.), wspomnienia o Baranieckim („Kraj” R. 11: 1892 nr 13) i tomu opowiadań Dla moich dziewczynek (W. 1897), tłumaczyła też z języka czeskiego.

 

Fot. S-ego oraz jego żony w B. Jag., sygn. IF 1090, IF 1091; – Estreicher w. XIX; Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w.; Mater. do bibliogr. piśm. kobiet polskich (dot. Lucyny Stadnickiej); – Kośmiński, Słown. lekarzów; PSB (Przyborowski Karol); – Boniecki, IV; Pułaski; Stadnicki K., Rodowody domu Stadnickich…, Lw. 1857–61, Linia ze Żmigrodu, cz. II s. 7–8; Żychliński, III 267, V 317–18 (dot. Olgi Beyzymowej); – Hauser Z., Podróże po cmentarzach Ukrainy, dawnej Małopolski Wschodniej, W. 1998 I (dot. Tomasza Stadnickiego); – Górski W., Powiat mohylowski w gubernii podolskiej, Kr. 1902 s. 72, 155, 188, 310, 332 (dot. Piotra Stadnickiego); Siemion I. Z., O chemikach polskich doby zaborów, Wr. 1995 s. 6; Wacek S., Towarzystwo Lekarzy Podolskich w latach 1859–1865, „Kultura i Społ.” T. 17: 1973 nr 2 s. 220, 228; – Dunin-Karwicki J., Z moich wspomnień, W. 1901 III 48; Goszczyński S., Dziennik sprawy Bożej, Oprac. Z. Sudolski i in., W. 1984 I 571; Iwański A., sen. Pamiętniki 1832–1876, Oprac. W. Zawadzki, W. 1968; Lelewel J., Listy emigracyjne, [Oprac.] H. Więckowska, Wr. 1954 IV; Rolle J. A., Sprawozdanie z czynności Towarzystwa Lekarzy Podolskich za ubiegłych lat trzy, Pet. 1862 s. 27–8, 34, 36, 47, 58; toż za r. 1863, W. 1864 s. 14; toż za r. 1864, W. 1865 s. 3, 40–1; Starorypiński Z., Kronika podolska. Dokumenty Organizacji Narodowej 1862–1863, [Oprac.] S. Kieniewicz, F. Ramotowska, W. 1997; – „Kłosy” T. 36: 1883 s. 250; „Przegl. Lek.” T. 6: 1867 nr 42; – Wspomnienia pośmiertne: „Przegl. Lek.” 1869 nr 14 (A. Kremer), nr 16 (J. A. Rolle); – Arch. Nauki PAN i PAU w Kr.: rkp. TNK–67 k. 147; – Informacje Agnieszki Biedrzyckiej z Kr. na podstawie tablicy nagrobnej w Snitkowie.

Andrzej A. Zięba

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Beyzym

1850-05-15 - 1912-10-02 błogosławiony
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Artur Grottger

1837-11-11 - 1867-12-13
ilustrator
 

Kornel Ujejski

1823-09-12 - 1897-09-19
poeta
 

Jan Kanty Federowicz

1858-08-06 - 1924-07-13
prezydent Krakowa
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Edward Petzold

1827-03-07 - 1888-05-06
malarz
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.