Korytowski Witold (1850–1923), finansista i polityk konserwatywny, austriacki minister skarbu i namiestnik Galicji. Ur. 8 VIII w Grochowiskach w Poznańskiem. Pochodził z rodziny ziemiańskiej; syn Teofila i Anastazji Poleskiej. Ukończywszy Gimnazjum im. Marii Magdaleny w Poznaniu, po odbyciu jednorocznej służby w wojsku niemieckim studiował w Berlinie, Zurychu, Monachium, wreszcie w Wiedniu, gdzie się promował na doktora praw. Tamże uzyskał w r. 1874 obywatelstwo austriackie i podjął pracę w Dolnoaustriackiej Prokuratorii Skarbu, skąd go J. A. Dunajewski powołał (1880) do Biura Prezydialnego Ministerstwa Skarbu w charakterze koncypienta. Był też K. uważany za jednego z najbliższych i najbardziej zaufanych współpracowników ministra finansów, który obok szczególniejszej wagi zleceń czysto służbowych powierzał mu nadto regulowanie spraw majątkowych rodziny Dunajewskich. W r. 1887 uzyskał K. awans na radcę sekcji i naczelnika Biura Prezydialnego, w 1890 stopień radcy ministerialnego; wtedy zaliczano go już do znanych i wpływowych osobistości Wiednia. Po odejściu Dunajewskiego (1891) jego następca na stanowisku ministra skarbu – Emil Steinbach – przeniósł K-ego do Lwowa w randze wiceprezydenta, a więc faktycznego naczelnika Krajowej Dyrekcji Skarbu. Instytucję tę poddał nowo mianowany wiceprezydent dość gruntownej reorganizacji, w poważnym stopniu usprawniając działalność machiny podatkowej w Galicji. Szerszą karierę polityczną rozpoczął K. w r. 1906, powołany na ministra skarbu w urzędniczym gabinecie M. W. Becka, współdziałając z premierem m. in. w przeprowadzeniu układu finansowego z Węgrami i parlamentarnej reformy wyborczej oraz dokonując regulacji plac urzędniczych.
Już jako minister został K. w r. 1907 wybrany posłem do Rady Państwa, a w r. 1908 posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego z okręgu Kraków-Wieś. Po wyborach w r. 1907 był jednym z czołowych inspiratorów wstąpienia ludowców do Koła Polskiego i w sposób zasadniczy wpłynął na decyzję kierownictwa Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL) poprzez obietnicę udzielenia J. Stapińskiemu koncesji na Bank Ludowy i wyjednanie mu w Wiedeńskim Banku Związkowym pożyczki w wysokości 150 tys. koron na fundusz zakładowy dla utworzonego przez to stronnictwo w r. 1908 Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń «Wisła». Po zabójstwie Andrzeja Potockiego (kwiecień 1908) Beck brał wówczas pod rozwagę trzy kandydatury na stanowisko namiestnika Galicji, a mianowicie Stanisława Badeniego, Michała Bobrzyńskiego i K-ego, który, jako długoletni naczelnik skarbu krajowego, był dobrze obeznany z administracją kraju. Skoro jednak zdecydowano się na nominację Bobrzyńskiego, K. pozostał nadal ministrem skarbu, aż do upadku gabinetu Becka, co nastąpiło w połowie listopada 1908 r. Od chwili wyboru do Rady Państwa (zasiadał w niej do r. 1913) odgrywał również K. poważną rolę w Kole Polskim. Objął tam funkcję przewodniczącego frakcji konserwatywnej, co dawało mu możność pokierowania wielu sprawami Koła, tym bardziej że mógł wówczas liczyć na całkowite poparcie uzależnionych od siebie ludowców, poprzez uwzględnianie niektórych ich postulatów i obietnice realizacji wielu dalszych żądań tego stronnictwa. Dzięki temu sojuszowi mógł K. stworzyć w Kole Polskim nową większość, opartą na porozumieniu między konserwatystami, ludowcami i demokratami bezprzymiotnikowymi, skierowaną przeciwko narodowym-demokratom. W rezultacie tego typu polityki zdołał w r. 1911 przeprowadzić wybór na prezesa Koła konserwatysty Leona Bilińskiego w miejsce przywódcy endeków Stanisława Głąbińskiego. Działając w tym kierunku współpracował K. początkowo ściśle z namiestnikiem Bobrzyńskim, z którym łączyła go przynależność do obozu stańczyków i osobista przyjaźń. Jednakże w końcowym okresie sprawowania urzędu przez Bobrzyńskiego w stosunkach między tymi dwoma politykami dochodziło do wyraźnego ochłodzenia, ponieważ K. zaczął się stopniowo zbliżać do podolaków i nawiązywać stosunki z endecją, tj. z wrogimi Bobrzyńskiemu stronnictwami tzw. antybloku. Tymczasem namiestnik zamierzał wówczas doprowadzić do urzeczywistnienia zasadniczego celu swych rządów, do częściowego zaspokojenia postulatów stronnictw demokratycznych i do ugody z Ukraińcami poprzez sfinalizowanie sejmowej reformy wyborczej, zachowującej wprawdzie kurie, ale dopuszczającej do udziału w wyborach element proletariacki i umożliwiającej wprowadzenie do sejmu większej niż dotąd reprezentacji ukraińskiej. Miało się to dokonać w oparciu o zmontowany przez niego «blok namiestnikowski».
Gdy projekt reformy lansowany przez Bobrzyńskiego został potępiony przez episkopat polski i on sam musiał podać się do dymisji, zdecydowano się wówczas w Wiedniu na nominację nowego namiestnika w osobie K-ego, co oznaczało, że rząd poszedł na kompromis ze stronnictwami antybloku. K. zaliczał się wprawdzie do obozu konserwatystów krakowskich, jednakże jego nominacja przyszła do skutku bez uprzedniego porozumienia z kierownictwem stronnictwa stańczykowskiego, a dokonała się z inicjatywy frondujących ku podolakom – ministra skarbu Wacława Zaleskiego i marszałka Sejmu Adama Gołuchowskiego. Z drugiej jednak strony nominacja na namiestnika osobistości silnie związanej z wiedeńskimi kołami rządzącymi, raczej urzędnika-biurokraty niż polityka, stanowiła pewnego rodzaju ostrzeżenie pod adresem obozu «antyblokowego», ażeby nie przeciągał struny poprzez stawianie zbyt wygórowanych żądań w kwestii reformy, ponieważ w takim przypadku rząd zastosuje drastyczne środki administracyjne, godzące bezpośrednio w dotychczasowy ustrój autonomiczny Galicji.
K. dążąc do przeprowadzenia reformy sejmowej rozwiązał Sejm i nawiązał pertraktacje z przywódcami antybloku i jego protektorami – biskupami polskimi w Galicji, pragnąc zapewnić sobie ich poparcie. W walce wyborczej, rozgrywającej się pomiędzy stronnictwami bloku i antybloku starał się zachować postawę neutralną, nie udzielając poparcia tym kandydatom spośród konserwatystów krakowskich, którzy należeli do najbliższych współpracowników jego poprzednika w urzędzie namiestnika. K-emu chodziło przypuszczalnie o to, aby, poświęciwszy Bobrzyńskiego i osobistości, które szczególnie naraziły się episkopatowi, mógł zyskać dzięki temu poparcie biskupów dla swych planów na polu reformy autonomii krajowej. Ogólnie biorąc, w kurialnych i cenzusowych wyborach sejmowych r. 1913 antyblok zdobył przewagę nad orientacją «blokową» i wobec tego K., chcąc doprowadzić w jesieni 1913 r. reformę do skutku, rozpoczął pertraktacje z tymi czynnikami, które poprzednio ją utrąciły. Główne i zasadnicze pertraktacje o reformę toczyły się teraz między kołami rządowymi a przywódcami politycznymi endecko-podolackimi, których K. wezwał do przedłożenia wspólnego, własnego projektu zmiany ordynacji wyborczej. Jednak stronnictwa te, odrzuciwszy nowy projekt rządowy z 8 XI 1913 r., nie tylko odpowiedziały odmownie na apel namiestnika, ale oświadczyły, że wracają na swe dawne stanowiska, zajęte przed rozpoczęciem rokowań, co oznaczało sabotowanie wszelkiej reformy. Wtedy premier K. Stuergkh w formie ultymatywnej wezwał przywódców stronnictw polskich, aby wyrazili zgodę na zasady projektu, ułożonego poprzednio przez Bobrzyńskiego, bo inaczej wezmą na siebie odpowiedzialność za rozbicie parlamentu (Ukraińcy grozili obstrukcją) i udaremnienie żywotnych spraw państwa. Pod tą groźbą udało się K-emu doprowadzić do sfinalizowania reformy sejmowej, niewiele się różniącej od projektowanej przez poprzedniego namiestnika.
Uchwalenie reformy sejmowej wywołało w Wiedniu duże uznanie dla K-ego, jednakże z chwilą wybuchu wojny stanowisko jego uległo silnemu zachwianiu. Już przedtem (czerwiec 1914) zaszkodził mu lwowski proces moskalofilów, zakończony uwolnieniem oskarżonych przez polską ławę przysięgłych. Fakt ten wzbudził niepokój rządu wiedeńskiego, tym bardziej że prorządowa prasa rosyjska uznała wyrok w owym procesie jako początek pojednania i zbliżenia polsko-rosyjskiego o charakterze antyaustriackim. Potem wiedeńskie sfery rządzące wzięły K-emu za złe potajemny wyjazd ze Lwowa (31 VIII 1914) z chwilą zbliżania się Rosjan, jakkolwiek postąpił on podobno stosownie do wskazówek władz wojskowych austriackich. Przeniósłszy się z Namiestnictwem do Białej, na granicę śląską, kierował K. stamtąd administracją cywilną w Galicji, popadając jednak w coraz częstsze konflikty z wojskowością, stosującą brutalne szykany i represje wobec ludności cywilnej. W tego typu konfliktach stał namiestnik wyraźnie na przegranych pozycjach. Naczelna komenda w osobie arcyksięcia Fryderyka już w październiku 1914 r. postawiła wniosek u cesarza o zastąpienie K-ego generałem. Jednakże wówczas sprzeciwił się temu minister spraw zagranicznych L. Berchtold, inspirowany przez premiera Stuergkha i L. Bilińskiego. Zdołali oni przekonać cesarza o konieczności pozostawienia K-ego na stanowisku namiestnika z uwagi na to, że nominacja generała mogłaby wywrzeć bardzo złe wrażenie wśród ludności polskiej, nie tylko w Galicji, ale i w Kongresówce. Sprawa zwolnienia K-ego została jednak ponownie postawiona przez władze wojskowe w czerwcu 1915 r., zaraz po odebraniu Lwowa Rosjanom, tym razem w znacznie bardziej kategorycznej formie, co doprowadziło w lipcu t. r. do ustąpienia K-ego i do mianowania namiestnikiem gen. H. Colarda. Odszedłszy z urzędu namiestnika, otrzymał K. nominację na członka Izby Panów Rady Państwa, jednakże od tej pory nie odgrywał poważniejszej roli w życiu politycznym. W początkach 1919 r. K. osiadł na stałe w Poznaniu i włączył się w odbudowę gospodarczą Wielkopolski. Współpracował przy organizacji przemysłu gorzelnianego kraju i Wielkopolski. Był założycielem i prezesem Rady Nadzorczej Centrali Spirytusowej, Naczelnej Organizacji Przemysłu Spirytusowego w Polsce, Zachodnio-Polskiego Zjednoczenia Spirytusowego, wiceprezesem Poznańskiej Spółki Okowicianej, Lubońskiej Fabryki Drożdży, członkiem Rady Nadzorczej S. A. Akwawit i Zakładów Przemysłowych Winkelhausen w Starogardzie. K. był żonaty z Grzymalanką Zaborowską; nie pozostawił potomstwa. Zmarł w Poznaniu 10 VII 1923 r.
W. Enc. Powsz., (PWN); W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Öesterr. Biogr. Lexicon; Boniecki; Uruski; – Buszko J., Sejmowa reforma wyborcza w Galicji 1905–1914, W. 1956; Freund F., Das oesterreichische Abgeordnetenhaus 1907–1913 XI, 1911–1917 XII, Wien 1918; Kieniewicz S., Galicja w dobie autonomicznej 1850–1914, Wr. 1952; Srokowski K., Zarys dziejów N.K.N., Kr. 1923; – Biliński L., Wspomnienia i dokumenty, W. 1924; Bobrzyński M., Z moich pamiętników, Wr.–Kr. 1957; Chłędowski K., Pamiętniki, Wr. 1951; Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957; Głąbiński S., Wspomnienia, Pelplin 1939; Stapiński J., Pamiętnik, W. 1959; – „Czas” 1923 nr 154; „Dzien. Pozn.” 1923 nr 154, 155, 157; „Kur. Pozn.” 1923 nr 155, 156; „Kur. Warsz.” 1923 nr 191, 194; „Tyg. Ilustr.” 1923 s. 487 (fot.).
Józef Buszko