INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Władysław Kucharski      Władysław Kucharski, wizerunek na podstawie fotografii.

Władysław Kucharski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kucharski Władysław (1884–1964), inżynier, przemysłowiec, minister przemysłu i handlu, minister skarbu, poseł na Sejm. Ur. 23 IX w Krakowie, w rodzinie robotniczej, był synem Jana i Marii z Podsiadłowskich. Ojciec umarł wcześnie i wychowywaniem syna zajmowała się matka – praczka. K. uczęszczał do I Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie, gdzie egzamin maturalny zdał w czerwcu 1903 r. Podjął studia z zakresu budownictwa lądowego na Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Po ukończeniu studiów pracował w l. 1908–10 jako asystent-woluntariusz przy katedrze astronomii i geodezji wyższej i w obserwatorium we Lwowie. Podczas studiów wstąpił do «Zet»-u. Wówczas zetknął się z R. Dmowskim. Był prezesem Bratniej Pomocy Politechniki Lwowskiej i jednym z twórców czynnej w l. 1908–14 wzajemnej pomocy techników. Działał też w Tow. Szkoły Ludowej (TSL) jako członek Zarządu Głównego. Później przeniósł się do Krakowa, gdzie założył małą wytwórnię papy dachowej, a następnie stał się współwłaścicielem dużej fabryki metalowej na Podgórzu. Działał też w Syndykacie Koszykarskim S. A. w Krakowie, był członkiem Rady Nadzorczej Ziemskiego Banku Kredytowego we Lwowie. W latach pierwszej wojny światowej dorobił się na dostawach dla armii, a następnie jeszcze pomnożył majątek w okresie powojennej inflacji. W czasie pierwszej wojny światowej był członkiem Książęco-Biskupiego Komitetu w Krakowie. W tym czasie wstąpił do Ligi Narodowej. Dn. 4 XI 1918 r. został mianowany zastępcą kierownika Wydziału Aprowizacji Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. Na początku 1919 r. wstąpił do Związku Ludowo-Narodowego (ZLN). Dn. 28 I 1919 r. wszedł z ramienia Narodowej Demokracji do Komisji Rządzącej dla Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Spisza i Orawy i kierował Wydziałem Aprowizacyjnym. Na obu stanowiskach zdobył opinię dobrego administratora. Po rozwiązaniu Komisji (marzec 1919) udał się do Paryża, gdzie znalazł się w bliskim otoczeniu Dmowskiego. Zjednał go sobie tak dalece, że Dmowski polecił swemu stronnictwu wysunięcie K-ego na stanowiska ministerialne. W związku z tym Władysław Seyda powołał K-ego na szefa Departamentu Min. byłej Dzielnicy Pruskiej. Po rezygnacji Seydy K. objął kierownictwo ministerstwa (3 VII 1920), a następnie stanowisko ministra (24 VII 1920). Nominacja ta była o tyle zaskakująca, że K. nie był zupełnie związany z Wielkopolską i jej problemami. Rychło jednakże dostroił się do klimatu antyunifikacyjnego wytworzonego przez wielkopolską Narodową Demokrację i dzięki właściwemu doborowi współpracowników dał sobie radę z kierownictwem resortu, z którego ustąpił 17 VII 1921 r. Na polecenie Dmowskiego ZLN wysunął kandydaturę K-ego w wyborach do Sejmu w r. 1922 na 3 miejscu swej listy państwowej. Stanowiło to wielkie wyróżnienie i świadczyło o ówczesnej pozycji K-ego. Wszedłszy do Sejmu działał w Komisji Przemysłowo-Handlowej, a równocześnie został wybrany zastępcą wiceprzewodniczącego Klubu Sejmowego ZLN.
W dn. 28 V 1923 r. K. objął tekę ministra przemysłu i handlu w rządzie W. Witosa. Na tym stanowisku doprowadził do podpisania w dn. 13 VIII 1923 r. bardzo niekorzystnej dla Skarbu umowy w sprawie przekazania w ręce Francuza Boussaca Zakładów Żyrardowskich odbudowanych po zniszczeniach wojennych ze środków państwowych. Umowa została tak skonstruowana, że Boussac uzyskał Żyrardów za mniej niż 1% kosztów odbudowy. Idąc na rękę firmie «Siła i Światło» anulował orzeczenie Generalnej Prokuratorii RP w sprawie Elektrowni Łódzkiej, która miała być przejęta na rzecz państwa. Doprowadził też do likwidacji Departamentu Spraw Morskich w Min. Przemysłu i Handlu. Jako minister jeździł do Francji i Anglii w poszukiwaniu pożyczek dla Polski. W połowie sierpnia 1923 r. oświadczył publicznie – nie mając ku temu absolutnie żadnych podstaw – że uzyskał ich zapewnienie. To prawdopodobnie zadecydowało o przesunięciu go na stanowisko ministra skarbu, które objął w dn. 1 IX 1923 r. Ministerstwo przejął w momencie, kiedy kraj przeżywał hiperinflancję, a więc w okresie bardzo trudnym. W programie swym przewidywał równoczesną stabilizację marki polskiej, zrównoważenie budżetu i reformę walutową, przy czym dwa ostatnie posunięcia zamierzał oprzeć o pożyczki zagraniczne. Stąd zdobycie pomocy zagranicznej odgrywało początkowo centralną rolę w planach i działalności K-ego. Wespół z aferzystą L. M. Hammerlingiem udał się na objazd stolic zachodniej Europy (Londyn, Paryż, Genewa) w celu zdobycia pożyczki. K. osobiście rokował w Londynie o kredyt 5 mln. funtów. Tam spotkał się też z Hiltonem Youngiem, typowanym przez rząd brytyjski na szefa misji angielskich ekspertów finansowych w Polsce, którego zachęcał do przyspieszenia wyjazdu do Warszawy. Po fiasku pertraktacji w Wielkiej Brytanii, podjętych bez uzgodnienia z poselstwem brytyjskim w Warszawie, rozpoczął rozmowy z członkami Komitetu Finansowego Ligi Narodów i z domem bankowym Levy and Gordon o dzierżawę monopolu tytoniowego w zamian za pożyczkę 250 mln. fr. szwajcarskich. Był też z Hammerlingiem incognito w Paryżu po kredyt, o który pertraktował poza plecami ambasady polskiej we Francji. Pertraktacje te nie dały – i nie mogły w ówczesnej sytuacji politycznej i gospodarczej Polski przynieść – pozytywnych rezultatów. Co więcej – po nieudanych i nieumiejętnych próbach starań o pomoc zagraniczną – K. stracił autorytet nie tylko w kraju, ale i za granicą. Brak powagi wykazany w czasie podróży do Anglii i Francji powiększyły jeszcze nieufność, jaką żywiono w tych krajach do sytuacji finansowej Polski.
Kiedy wszystkie próby zdobycia pożyczek zagranicznych załamały się, K. wysunął równie nierealny projekt wypuszczenia wewnętrznej pożyczki tytoniowej, z której 25% miała przejąć zagranica. Pożyczka miała być zabezpieczona majątkiem i dochodami Polskiego Monopolu Tytoniowego. Dn. 30 X 1923 r. K. wystąpił przed Sejmem z projektem budżetu na r. 1924 i z nowym planem naprawy finansów, w którym odszedł od zamiarów zrównoważenia budżetu przy pomocy pożyczki zagranicznej. Niedobór dochodów miał być pokryty uchwalonym w dn. 11 VIII 1923 r. podatkiem majątkowym. Zwracał przy tym uwagę na konieczność waloryzacji innych podatków. K. nosił się też z projektem stworzenia Banku Emisyjnego i dokonania wymiany marki polskiej na nową jednostkę monetarną jeszcze przed osiągnięciem równowagi budżetowej. Uważał to za sprawę zasadniczą dla likwidacji deficytu budżetowego. Tę koncepcję K-ego storpedował jednak angielski doradca Hilton Young, grożąc, że w wypadku realizacji planu ministra skarbu demonstracyjnie wyjedzie z Warszawy. Mimo prób realizacji wysuniętych planów, sytuacja finansowa kraju uległa dalszemu szybkiemu pogorszeniu. W dniu objęcia Min. Skarbu przez K-ego za 1 frank złoty płacono 54,5 tys. marek pol., a gdy odchodził z gabinetu Witosa w dn. 14 XII 1923 r., już 980 tys. K. nie miał bowiem przygotowania do piastowania stanowiska ministra skarbu w tak trudnym okresie. Jego kolejne programy stanowiły konglomerat różnych koncepcji poprzednich ministrów skarbu (głównie W. Grabskiego) oraz misji Hiltona Younga. Realizowane były przy tym w sposób pozbawiony konsekwencji.
Nominacja K-ego na ministra skarbu wywołała konsternację w jego własnym Klubie, a w Klubie Chrześcijańsko-Narodowym formalne protesty. Witos dwukrotnie w połowie października i w listopadzie 1923 r. podejmował próbę zdymisjonowania ministra skarbu, jednak natrafił na opór Dmowskiego, który solidaryzując się z K-m oświadczył nawet, że w takim razie ustąpi razem z nim. Można sądzić, że na tę postawę Dmowskiego pewien wpływ wywarła pomoc finansowa udzielana przez K-ego stronnictwu. W r. 1921 kupił on dziennik „Goniec Krakowski” i przekazał go w ręce ZLN, w r. 1923 nabył połowę udziałów lwowskiego „Słowa Polskiego” wraz z zarządem jego spółki wydawniczej; finansował też wybory w r. 1922. Jednakowoż już w grudniu 1923 r. K. stracił tak dalece zaufanie stronnictwa i Dmowskiego, że dymisja jego z Min. Skarbu była już zadecydowana, ale nie doszło do niej z powodu rychłego upadku gabinetu Witosa.
Wybitnie niekorzystna dla kraju umowa podpisana przez K-ego w r. 1923 z Boussac’em stała się powodem zapoczątkowanego przez lewicę Sejmu ataku na K-ego. W dn. 2 IV 1924 r. posłowie A. Pączek, J. Moraczewski i K. Bartel wystąpili o pociągnięcie K-ego do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu. Dn. 3 IV 1924 r. Sejm skierował sprawę do specjalnie wybranej komisji, która po rozpatrzeniu zarzutów na 12 posiedzeniach wypowiedziała się 6 głosami przeciwko 5 za wnioskiem. Po burzliwej dyskusji w dn. 16–17 XII 1924 r. na plenum Sejmu odbyło się głosowanie nad wnioskiem komisji. Głosowało za nim 175 posłów, przeciwko 138, wstrzymało się 33, ale zabrakło kwalifikowanej większości głosów wymaganych przez Konstytucję do postawienia ministra przed Trybunał Stanu. Mimo solidarnej obrony K-ego na plenum Sejmu Klub ZLN był mu wyraźnie nieprzychylny. Również marszałek Sejmu M. Rataj wyrażał pogląd, że K. powinien sam zażądać postawienia go przed Trybunałem Stanu. Głosowanie w Sejmie przekreśliło dalszą karierę polityczną K-ego. W Sejmie pozostał do końca kadencji (1927). W r. 1927 opuścił również ZLN. Po przewrocie majowym 1926 r. zlikwidował „Gońca Krakowskiego”, a w połowie 1927 r. sprzedał swoją część własności „Słowa Polskiego” grupie późniejszych secesjonistów ze ZLN, tzw. Zespołowi Stu, i oddał im zarząd spółki „Słowa Polskiego”, ułatwiając w ten sposób odebranie dziennika ZLN. Po wygaśnięciu mandatu poselskiego przeniósł się z powrotem do Krakowa, gdzie miał dwie nieruchomości, i skoncentrował się na kierownictwie należącej do niego w większości S. A. Krakowskiej Fabryki Drutu i Wyrobów Żelaznych. Działał też w innych lokalnych organizacjach gospodarczych.
W czasie drugiej wojny światowej K. – jako były minister Dzielnicy Pruskiej – ukrywał się przed gestapo. W tym okresie spalił napisane poprzednio wspomnienia polityczne. Po wyzwoleniu – zrezygnowawszy z zamiaru wstąpienia do zakonu – zreorganizował Polskie Tow. Miłośników Astronomii (PTMA) w Krakowie. Od 1 II 1949 r. aż do lipca 1959 r. był z wyboru prezesem Zarządu Głównego, a równocześnie kierownikiem Biura Towarzystwa. Od kwietnia 1955 r. do lipca 1959 r. pełnił też funkcje członka kolegium redakcyjnego czasopisma PTMA „Urania”. K. zwolniony został ze stanowisk w Polskim Tow. Miłośników Astronomii. W wyniku przeprowadzonej w Towarzystwie kontroli skierowano do sądu przeciwko K-emu akt oskarżenia o tzw. przestępstwa urzędnicze, których dopatrzono się w jego działalności. Sprawa nie doczekała się rozpatrzenia merytorycznego, gdyż została umorzona w r. 1964 na mocy amnestii. K. zmarł w Krakowie 27 XII 1964 r. w wieku lat 80.
K. ożeniony był w r. 1910 z Janiną Grzybińską. Miał z nią trzy córki: Danutę, Ewę i Annę. Jedna z nich wyszła za mąż za C. Regameya, szwajcarskiego muzyka i językoznawcę.

Enc. Ulthima Thule; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; PSB, (Hammerling L.); Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7, s. 352 (fot.), 362, 466, 469; – Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot.); Kozicki S., Historia Ligi Narodowej, Londyn 1964; Landau Z., Polskie zagraniczne pożyczki państwowe 1918–1926, W. 1961; Landau Z., Tomaszewski J., Kapitały obce w Polsce 1918–1939. Materiały i dokumenty, W. 1964; ciż, W dobie inflacji, W. 1967; Malicki J. K., Marszałek Piłsudski a Sejm, W. 1936 s. 196, 200, 205, 222–3; Rawa P., Rząd większości polskiej. Jego podstawy, jego program i praca. Jego ministrowie i następcy, W. 1924 s. 4, 6, 7, 24–5 (fot.); Rek T., Chjenopiast 1922–1926 w świetle obrad Sejmu i Senatu, W. 1955; Rustowiecki W., Galeria wielmożów sejmowych, Z. I., W. 1930 s. 9–13; Taylor E., Inflacja polska, P. 1926; tenże, Polityka skarbowa i system podatkowy Rzeczypospolitej Polskiej, P. 1929 s. 44–5; Tomaszewski J., Stabilizacja waluty w Polsce, W. 1961; Zieliński W. E., Nasi ministrowie skarbu i błędy ich polityki w oświetleniu danych urzędowych (1918–1925), W. [b. r.] s. 65–7, 75; – Grabski W., Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924–1925), W. 1927; Rataj M., Pamiętniki 1918–1927, W. 1965; – Rocznik Informacyjny o Spółkach Akcyjnych w Polsce 1930; Sejm RP. Druk nr 1109; Sprawozdanie komisji dla rozpatrzenia wniosków p. A. Pączka, J. Moraczewskiego i K. Bartla i in. w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej przez Trybunał Stanu b. ministra przemysłu i handlu p. W. K-ego, Sejm RP. Druk nr 1585; Sprawozdanie stenograficzne z posiedzeń Sejmu, w r. 1923 posiedzenie 41, 68, 71, 74, 85, w r. 1924 posiedzenie 170, 171; Tommasini F., Odrodzenie Polski, W. 1928; Uziembło W., Wspomnienia 1900–1939, W. 1965; – AAN: PRM nr 33 z 15 IV 1920 t. 10, AMSZ – Paryż w 24 (raporty polityczne Poselstwa RP w Londynie z 17 IX 1923 i 13 XI 1923), PRM nr 20450/23; Arch. Państw. w Kr.: Spis ludności m. Krakowa r. 1900 t. VI nr 1286, r. 1910 t. VII nr 1912; B. Jag.: rkp. 97/60 (Rymer S., Pamiętnik, t. II k. 35–7); – Materiały zebrane przez p. Czesława Lechickiego.
Zbigniew Landau

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.