Przyjemski Władysław h. Rawicz (ok. 1571–1627), poseł na sejmy, senior świecki Jednoty braci czeskich, podkomorzy kaliski. Był synem Rafała (zob.) i Katarzyny z Trzebuchowskich.
Osierocony wcześnie przez ojca, pozostawał P. pod opieką stryja Stanisława (zob.), który wysłał go, wraz z bratem Wojciechem, na studia za granicę, przydawszy za preceptora Daniela Mikołajewskiego. W l. 1581–6 przebywali bracia Przyjemscy we Frankfurcie nad Odrą; z powodu młodego wieku nie zostali jednak immatrykulowani na uniwersytecie. W r. 1586 wyjechali do Heidelbergu i 13 VI wpisali się do albumu tamtejszego uniwersytetu. Ponownie byli w końcu t. r. we Frankurcie, gdzie Władysław odłączył się od preceptora i brata, którzy w r. 1587 wrócili da kraju. P. pozostał w Niemczech, w październiku 1590 przybył do Altdorfu, w r. 1592 był w Padwie. W r. 1597 został po raz pierwszy posłem na sejm z sejmiku średzkiego; ponownie posłował na sejm w r. 1600. Był uczestnikiem sejmiku nadzwycz. w Środzie 8 VII 1606 i podpisał uchwałę popierającą rokosz oraz uczestnictwo w zwołanym na 6 VIII t. r. zjeździe pod Sandomierzem. W rokoszu nie odegrał większej roli. Jego związek z opozycyjnym, antyregalistycznym ugrupowaniem, wynikał głównie z faktu, iż P. będąc bratem czeskim, patronem zboru w swoim Cieninie (pow. koniński), zabiegał o swobody wyznanowe dla różnowierców. Kaznodzieja braci czeskich – Jan Turnowski podnosił jego zasługi w dziełku „Reliquiarum centuriae secundae priores quinque decades” (Wr. 1600). Na zjeździe szlachty protestanckiej woj. kaliskiego i poznańskiego w Poznaniu 30 VI 1609 protestował P. przeciw wydanemu przez bpa poznańskiego Andrzeja Opalińskiego zakazowi budowania zboru w Międzyrzeczu; został wybrany na jednego z 12 seniorów świeckich Jednoty braci czeskich. T. r. Mikołajewski jemu m. in. dedykował „Syncrisis abo zniesienie nauki Kościoła rzymskiego z ewangelicką…” (Gd.). Jako poseł kaliski na sejmie w r. 1611 wchodził P. w skład aktywnej grupy różnowierców, domagających się zagwarantowania swobód wyznaniowych dla protestantów. Z sejmu tego wszedł do komisji w sprawie żeglugi na Warcie i 15 V 1612 uczestniczył w spotkaniu z komisarzami elektora brandenburskiego Jana Zygmunta między Gorzowem a Skwierzyną. Ponieważ strona brandenburska nie chciała iść na ustępstwa i nie uzyskano zgody na swobodną żeglugę Wartą przez Nową Marchię do Odry, w styczniu 1613 na sejmiku w Środzie podpisał P. protestację przeciw elektorowi. Był posłem z tego sejmiku na sejm zwycz. i popierał na nim postulaty opozycji; dn. 31 III złożył podpis na proteście przeciw artykułowi recesu komisji królewieckiej z 29 V 1612, dotyczącemu ograniczenia swobód wyznaniowych w Prusach Książęcych. Protestujący uznali, iż przyznanie praw obywatelskich wyznawcom tylko katolicyzmu i luteranizmu narusza m. in. konfederację warszawską «de religione», której Prusy Książęce podlegają, jako część Rzpltej. Dn. 3 IV podpisał P. nadto protest 24 posłów opozycyjnych z Januszem Radziwiłłem na czele, skierowany przeciw zbytniemu uprzywilejowaniu duchowieństwa katolickiego, odrzucaniu przez sejmy postulatów różnowierców, oraz przeciwko rozpoczęciu przez króla wojny moskiewskiej bez uprzedniej zgody sejmu. Na sejmie tym został P. wybrany do komisji mającej rozsądzić zatargi na granicy ziemi wieluńskiej ze Śląskiem. T. r. na okazowaniu pod Środą (17 IX) delegowano P-ego z koła kaliskiego do grona deputatów przydanych do boku woj. łęczyckiego i zarazem star. gen. wielkopolskiego Adama S. Czarnkowskiego «dla snadniejszej in omnes causas porady». Obrano go także jednym z posłów do skonfederowanych żołnierzy smoleńskich, domagających się wypłaty zaległego żołdu.
Posłował P. także na sejm nadzwycz. w r. 1613 i wszedł do komisji bydgoskiej powołanej w celu zgromadzenia pieniędzy i zaspokojenia żądań żołnierzy smoleńskich. W czasie pracy komisji, w marcu i kwietniu 1614, był P. jednym z jej aktywniejszych członków. W marcu wraz z Fabianem Czemą jeździł do Gdańska, by pertraktować o pieniądze, wielokrotnie prowadził rozmowy z przedstawicielami wojska. W r. 1616 znowu był posłem sejmiku średzkiego na sejm. Podczas debaty w izbie nad sposobem obrad (4 V) wraz z innymi posłami średzkimi sprzeciwił się przyjęciu zasady podejmowania uchwał większością głosów. Nie godził się także na postulat regalistycznej części posłów, pragnących skasowania zwyczaju zakładania protestacji przeciw konstytucjom po zakończeniu sejmu. Szeroko uzasadniając swoje stanowisko stwierdzał P., że protesty przeciw konstytucjom w czasie obrad nie są uwzględniane, a ponadto w uchwałach sejmowych często umieszcza się i takie sprawy, o których wcześniej nie było mowy. W r. 1617 był już podkomorzym kaliskim. Brał udział w sejmiku przedsejmowym w Środzie 2 I 1618 i został obrany posłem na sejm. W dn. 18–22 I t. r. uczestniczył w zorganizowanych z inicjatywy szlachty wielkopolskiej rokowaniach z komisarzami brandenburskimi w Trzebieszowie, gdzie zawarto traktat zapewniający Wielkopolanom swobodną żeglugę do Frankfurtu nad Odrą i z powrotem. Dn. 26 III t. r. wszedł P. do powołanej przez Zygmunta III komisji, składającej się z katolików i różnowierców, w celu zbadania okoliczności zburzenia zboru w Poznaniu oraz obmyślenia sposobów «zapobieżenia na potym podobnym ekscesom». Cieszył się dużym autorytetem u wielkopolskiej szlachty. Prowadzący w lipcu 1618 kampanię przed nadzwycz. sejmikiem w Środzie prymas Wawrzyniec Gembicki, doceniając wpływy P-ego, skierował doń list z zachętą do poparcia dworskich planów. Reprezentował P. woj. kaliskie na sejmie 1619 r. oraz na sejmie 1620 r., na którym został powołany do rady wojennej. W r. 1621 jako dworzanin królewski pełnił legację poselską na sejmiku przedsejmowym w Środzie 27 VII, przy czym funkcja ta została mu powierzona za aprobatą prymasa. We wrześniu 1622 zapewniał P. Gembickiego o swoim posłuszeństwie wobec jego zaleceń. Był posłem ze Środy jeszcze na sejmie w r. 1625 i na nadzwycz. sejmie toruńskim w r. 1626.
Dobra P-ego leżały w pow. konińskim. Z działów braterskich wziął Podłężną (sprzedał ją w r. 1626) oraz Cienin Kościelny, Kamień i Wilczną, na których w r. 1600 dał żonie oprawę w wysokości 20 000 złp. Był spadkobiercą stryja Stanisława. Miał nadto części we wsiach Czerniec i Nowa Wieś. W r. 1619 kupił od Adama Wojciecha Przyjemskiego wieś Pępocin i folwark Wilczna, w r. 1625 – od Jerzego Kretkowskiego połowę Nowej Wsi i Radwaniec. P. zmarł w r. 1627.
Z małżeństwa z Barbarą z Leszczyńskich, córką star. radziejowskiego Rafała (zob.), pozostawił P. synów: Rafała (ok. 1603–1644), studenta uniwersytetów w Heidelbergu i Lejdzie, elektora Władysława IV, Krzysztofa (zob.), Zygmunta (zob.) i Andrzeja, kaszt. chełmińskiego (zob.), oraz dwie córki: Katarzynę za Mikołajem Latalskim, kaszt. nakielskim, i Zofię, żonę Stanisława Drohojowskiego. Wdowa Barbara oddała zbór w Cieninie luteranom.
PSB, (Daniel Mikołajewski); Dworzaczek; Niesiecki; Uruski; – Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984; Dzieje Wielkopolski, P. 1969 I; Łukaszewicz J., O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkiejpolsce, P. 1835 s 280; Mincer F., O rokowaniach polsko-brandenburskich w sprawie wolności żeglugi rzecznej, Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Pedagog. w Opolu. Historia. Nr 6, Opole 1967 s. 97–8, 102–5; Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wr. 1970; Opaliński E., Elita władzy w województwie poznańskim i kaliskim za Zygmunta III, P. 1981 s. 74–5, 99–101, 110, 112, 117–19, 134; Tichý J., Walka protestantów na sejmie 1611 roku, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 12: 1967 s. 109–10; Wisner H., Walka o realizację konfederacji warszawskiej, tamże T. 19: 1974 s. 146; Wotschke T., Polnische Studenten in Altdorf, „Jahrbücher f. Kultur u. Gesch. d. Slaven”, Neue Folge, Bd 4: 1928 s. 222; tenże, Polnische Studenten in Frankfurt, tamże Bd 5: 1929; tenże, Polnische Studenten in Heidelberg, tamże Bd 2: 1926 s. 55; – Akta sejmikowe woj. pozn., I; Akta synodów różnowierczych w Pol., III (Rafał); Album stud. Academiae Lugduno-Batavae, Hagae Comitum 1875 szp. 185 (Rafał); Arch. nacji polskiej w uniw. padewskim, I; Script. Rer. Pol., V (Diariusz komisji bydgoskiej); Vol. leg., III 31, 184, 242, 278, 363; – Uzupełnienia Jolanty Dworzaczkowej na podstawie: Muz. Narod. w Pradze: rkp. IX E51 f. 192a, 268a; Uzupełnienia Włodzimierza Dworzaczka na podstawie: Drohojowski J., Kronika Drohojowskich, Kr. 1904 II 120; – Arch. Państw. w P.: Gniezno Grodz. 58 k. 192 66 k. 148, Kalisz Grodz. 8 k. 388, 11 k. 369v., Konin Grodz. 32 k. 539v., 528, 50 k. 440v., 92 k. 450, Konin Ziem. 18 k. 80.
Halina Kowalska