Symonowicz Władysław (ok. 1833 – 1880), lekarz, uczestnik powstania styczniowego, zesłaniec.
Ur. w gub. mińskiej w rodzinie szlacheckiej, był synem Henryka i Kamili z Rusieckich, siostry malarza Kanutego (zob.).
S. uczęszczał do szkół w Wilnie. W r. 1856 ukończył studia medyczne na Uniw. św. Włodzimierza w Kijowie, a następnie osiadł w Słonimiu, gdzie prowadził prywatną praktykę lekarską. W powstaniu styczniowym był czynny w Organizacji Narodowej w gub. grodzieńskiej. Pełnił funkcję naczelnika m. Słonimia (w korespondencji władz powstańczych wymieniany jako naczelnik pow. słonimskiego) oraz utrzymywał kontakty z przychylnymi powstaniu oficerami rosyjskimi. W maju 1863 został aresztowany na podstawie obciążających go dokumentów, znalezionych przez Rosjan przy poległym powstańcu Żukowskim. Dn. 19 XII t.r. skazano go w trybie administracyjnym na zesłanie do Wierchoturja (lub Ochańska) w gub. permskiej. Wskutek nowych denuncjacji w powstańczej organizacji w Grodzieńskiem, został po pewnym czasie przewieziony do Wilna dla ponownego rozpatrzenia sprawy. Osądzono go zapewne w Grodnie i w r. 1865 skazano na dwanaście lat ciężkich robót na Syberii.
Dn. 29 VIII 1865 przybył S. do Irkucka; wysłany stamtąd 15 IX t.r. dotarł po trzech dniach do Irkuckiej Warzelni Soli w Usolu, gdzie spotkał m.in. Jakuba Gieysztora i Wacława Lasockiego. Został zatrudniony w aptece przy usolskim szpitalu, na terenie którego zamieszkał wraz z towarzyszącą mu na zesłaniu rodziną. Jego żona pracowała tamże jako krawcowa i modystka. Na mocy Najwyższego Manifestu cara Aleksandra II skrócono mu 16 IV 1866 karę do sześciu lat. Zwolniony z robót 25 VIII 1868, przebywał odtąd «na osiedleniu» w gm. Badajskaja w gub. irkuckiej. Od 9 XI t.r. mieszkał w gm. Szuszenskoje lub być może w Minusińsku w gub. jenisejskiej. W kwietniu 1871 zwrócił się do władz o zezwolenie na prowadzenie prywatnej praktyki lekarskiej i 20 VIII t.r. uzyskał taką zgodę na terenie Syberii. Przeniesiony 11 VII 1872 omyłkowo do Czelabińska, starał się ponownie w listopadzie t.r. o pozwolenie na wykonywanie zawodu lekarza, lecz już go nie otrzymał ze względu na status zesłańca, który powinien nadal przebywać w gub. jenisejskiej. Dopiero 21 IX 1873 udzielono S-owi zgody na pozostanie w gub. orenburskiej, a więc i w Czelabińsku. Po zwolnieniu w maju 1874 z dozoru policji (z ograniczeniem jednak prawa wyboru miejsca zamieszkania i zakazem wstąpienia do służby państw.), S. otrzymał 20 XI t.r. stanowisko zastępcy lekarza trzeciego baszkirskiego cyrkułu medycznego gub. orenburskiej. W lutym 1876 przyznano mu prawo wstąpienia do służby państw. Wg Lasockiego S. «przedstawiał […] klasyczny typ ułana polskiego, chociaż nim nigdy nie był». Zmarł 22 IX 1880 w Czelabińsku. Po jego śmierci żona z synem wróciła do Wilna.
W małżeństwie z Anną z Ramulchów (zm. 1901) miał S. syna Henryka Daniela (ur. ok. 1859), ożenionego po raz drugi 4 II 1907 w Wilnie z Heleną z Jachimowiczów (ur. 1881), córką Piotra i Eleonory z Narkiewiczów.
Księgi osób spoczywających na cmentarzach wileńskich: Rossa, Bernardyński i Antokolski, Oprac. J. Puchalski, Wil.–W. 2008 (dot. żony S-a); – Giller A., Spis Polaków będących w Usolu w ciężkich robotach, od 17 kwietnia 1866 do września 1868, w: Stuletniej niewoli rok pierwszy. Dzieło zbiorowe, P. 1872 s. 177; Klukowski Z., Lekarze zesłańcy po powstaniu 1863 roku, W. 1927 s. 21; Russko-pol’skie revoljucionnye svjazi 60-ch godov i vosstanie 1863 goda, Red. V. A. D’jakov i in., Moskva 1962; Śliwowska W., Syberia w życiu i pamięci Gieysztorów – zesłańców postyczniowych, W. 2000; – Akademičeskie spiski Imperatorskogo universiteta sv. Vladimira (1834–1884), Kiev 1884 s. 145; Gieysztor J., Pamiętniki z lat 1857–1865, Wil. 1913 (fot. s. 253); Lasocki W., Wspomnienia z mojego życia, Kr. 1934 II 118–19, 144, 315; – Gosudarstvennyj archiv Irkuckoj Oblasti w Irkucku: F. 24 op. 3 pudło 1759 vol. 11 k. 37, pudło 1763 vol. 33 k. 1125v, 1805 op. 12 vol. 250 k. 105, vol. 253 k. 158v–9, pudło 1765 vol. 55 k. 48; Gosudarstvennyj archiv Permskoj Oblasti w Permi: F. 65 op. 1 vol. 345 k. 11v; Gosudarstvennyj archiv Rossijskoj Federacii w Moskwie: F. 109 1 eksp. 1865 vol. 31 k. 454, eksp. 1874 k. 526, vol. 38 k. 214; IH PAN: Kartoteka zesłańców; Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: F. 438 op. 1 vol. 313, F. 1667 op. 1 vol. 30 k. 81; Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij archiv w Pet.: F. 1286 op. 32 vol. 1313 k. 9–11, 32–6, 38–54, 60–2, 72–2v, 82–3.
Anna Brus