Szczepkowski Wolfgang (1807–1857), powstaniec, spiskowiec, zesłaniec, muzyk.
Ur. 31 X, prawdopodobnie w Bełzie (pow. dubieński) na Wołyniu, był synem Faustyna, szlachcica, dziedzica majątku Bełza.
S. uczył się w prowadzonej przez pijarów Podwydziałowej Szkole Średniej w Międzyrzecu Koreckim; wg Michała Rollego studiował na Uniw. Wil., jednak źródła tego nie potwierdzają. Pobierał lekcje gry na skrzypcach i fortepianie. W r. 1831 uczestniczył w powstaniu listopadowym na Wołyniu; po jego klęsce został ułaskawiony przez cara Mikołaja I. Jesienią 1836 Kasper Maszkowski wprowadził go w Bełzie do tajnego Stow. Ludu Polskiego i mianował sekretarzem (naczelnikiem) organizacji na pow. dubieński. S. uczestniczył w tajnych naradach Stowarzyszenia i w czasie jednej z nich, u Jerzego Brynka w Ołyce, poznał Szymona Konarskiego. W ramach represji wymierzonych w «konarszczyznę» został jesienią 1838 aresztowany i uwięziony w Cytadeli w Kijowie. Wyrokiem sądu wojskowego z 14 II 1839 skazano go na karę śmierci, pozbawienie praw szlacheckich i konfiskatę mienia. Car Mikołaj I zmienił wyrok na dwadzieścia lat ciężkich robót na Syberii.
Dn. 22 II 1839 wyruszył S. w drogę na Syberię w towarzystwie Karola i Filipa Olizarów, Teofila Czapskiego, oraz księży Józefa Tyburcego Pawłowskiego i Karola Haasa. Dn. 22 X t.r. przybył do Irkucka. Wysłany wkrótce do warzelni soli w pobliskim Usolu, miał odbywać karę jako katorżnik – robotnik wożący drwa do zakładu solnego. Pozyskawszy jednak zaufanie naczelnika zakładów solnych we wschodniej Syberii, Andrieja Mewiusa, został w grudniu przeniesiony do Aleksandrowska i zatrudniony jako nauczyciel muzyki jego dwóch córek; zaprzyjaźnił się wówczas z innymi zesłańcami i nauczycielami córek Mewiusa, malarzem Leopoldem Niemirowskim i pamiętnikarzem Julianem Sabińskim. Korepetycji udzielał później córce dyrektora kopalni złota Oskara Dejchmana, Elizie, oraz córce gen.-gubernatora wschodniej Syberii Wilhelma Ruperta, Oldze. W kraju, 31 I 1840, majątek S-ego uległ formalnej konfiskacie. W l. 1841 i 1842, w drodze łaski, zmniejszono S-emu karę dwukrotnie po pięć lat. S. założył małe przedsiębiorstwo leśne; wiosną 1842 zatrudnił w nim kilku robotników dla wyrębu drzewa i jego spławiania. W Aleksandrowsku dorobił się domu i niewielkiego gospodarstwa.
S. zajmował się komponowaniem utworów muzycznych. Z okazji imienin Mewiusa 30 XI 1840 ułożył Poloneza. Latem 1842 skomponował Wariacje na temat polskiej pieśni, a w listopadzie 1843 kolejnego Poloneza, wpisanego do albumu Antonilli Roszkowskiej, żony «konarszczyka» Adolfa Roszkowskiego (prawdopodobnie był to Polonez na skrzypce z towarzyszeniem orkiestry). Skomponował także kilkanaście fantazji na skrzypce (zaginione). Wśród zesłańców występował z recitalami skrzypcowymi, a wspólnie z Konstantym Wolickim i Karolem Marchockim organizował kameralne koncerty oraz wieczorne spotkania towarzyskie, na których śpiewano pieśni narodowe.
Dn. 25 XI 1843 został S. przeniesiony na osiedlenie do wsi Nowojamskoje w okręgu irkuckim. Wkrótce potem gubernator Rupert zezwolił mu na pobyt w Irkucku. Po sprzedaniu nieruchomości w Aleksandrowsku S. osiedlił się w kwietniu 1844 w Irkucku. Od września t.r. uczył muzyki żonę gubernatora, Jelenę. Dn. 17 V 1845 wystąpił na koncercie dobroczynnym na rzecz pogorzelców w Kiachcie. W sierpniu 1847 przyjął posadę nauczyciela gry na fortepianie na prywatnej pensji dla panien, prowadzonej w Irkucku przez Szweda Carlberga. Do maja 1848 uczył także śpiewu i gry na fortepianie w tamtejszym Inst. Rządowym. Stał się człowiekiem majętnym; jego zarobki sięgnęły 3 tys. rb. asygnacyjnych rocznie.
S. zabiegał u gubernatora o możliwość swobodnego poruszania się po gub. irkuckiej; zgodę otrzymał 9 X 1848 pod warunkiem informowania władz o miejscu swojego pobytu. Objął wtedy dobrze płatne stanowisko w zakładzie gorzelnianym w Iłdze, który jednak zamknięto w październiku r.n. Wrócił do Aleksandrowska, gdzie ponownie prowadził małe gospodarstwo i udzielał lekcji muzyki, m.in. córce dekabrysty, mjr. Władimira F. Rajewskiego (za 1 tys. rb. asygnacyjnych rocznie). Pozostawał wtedy w bliskich stosunkach z F. Olizarem i Ignacym Radziewiczem. Chory na serce i płuca, znalazł się pod opieką lekarza, zesłańca Anicetego Reniera, i wiosną 1857 przyjechał do Irkucka na dalsze leczenie. Zamieszkał na plebanii irkuckiego kościoła katolickiego u proboszcza Józefa Szwermickiego; na jego rzecz zapisał cały swój majątek. Dn. 1 VI 1857 otrzymał wiadomość o amnestii uchwalonej przez cara Aleksandra II. Zmarł 2 VI 1857 w Irkucku, został pochowany 4 VI na tamtejszym cmentarzu katolickim; nad grobem przemawiał uczestnik spisku ks. Piotra Ściegiennego, Leopold Dobrski.
Małżeństwo S-ego z nieznaną z imienia i nazwiska szlachcianką wołyńską zakończyło się rozwodem (prawdopodobnie na początku r. 1839). S. nie miał dzieci.
Słown. Muzyków Pol., II; Śliwowska, Zesłańcy; – Beauvois D., Trójkąt ukraiński, szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914, L. 2005; [Jasiński M.] Doroszenko J., Trzech grajków i jedne skrzypce, „Ruch Muzycz.” 1859 nr 3 s. 17; Jędrychowska B., Polscy zesłańcy na Syberii 1830–1883, Wr. 2000; Kaczykowski J., Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniach roku 1831 i 1863, W. 1918 s. 383; Łopuszański B., Stowarzyszenie Ludu Polskiego (1835–1841), Kr. 1975; Nowiński F., Polacy na Syberii Wschodniej. Zesłańcy polityczni w okresie międzypowstaniowym, Gd. 1995; Rolle M., Z minionych stuleci. Szkice historyczne i literackie, Lw. 1908 s. 339; Szostakowicz B., Materiały dotyczące uczestników konspiracji Szymona Konarskiego zesłanych na Syberię Wschodnią (1839–1857) w zasobach Państwowego Archiwum Obwodu Irkuckiego, „Przegl. Wschodni” 1997 z. 4 s. 793, 798, 802–3; – Giller A., Groby polskie w Irkucku, Kr. 1864 s. 27–31; [Iwanowski E.] Helleniusz Eu, Rozmowy o polskiej koronie, Kr. 1873 II 292; tenże, Wspomnienia narodowe, Paryż 1864 s. 386–7; Pamiętniki dekabrystów, Oprac. W. Zawadzki, W. 1960 III; Sabiński J. G., Dziennik syberyjski, Oprac. W. i R. Śliwowscy, J. Trynkowski, W. 2009 I–III; Stowarzyszenie Ludu Polskiego na Podolu, Wołyniu i guberni kijowskiej. Szymon Konarski, Red. M. Micińska, W. 2009; – B. Jag.: rkp. 7842 IV.
Elżbieta Orman