INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Zdzisław Janczewski  

 
 
ok. 1841 - przed 1875
Biogram został opublikowany w latach 1962-1964 w X tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Janczewski Zdzisław (ur. ok. 1841), agent broni w powstaniu 1863 r. Był synem Wawrzyńca, rejenta we Włocławku. W r. 1858 wstąpił do Akademii Medycznej w Warszawie. Organizował tam m. in. litografowanie skryptów naukowych, toteż w marcu 1861 r. zlecono mu powielanie protokołów warszawskiej Delegacji Miejskiej. We wrześniu t. r. utworzył wraz z W. Daniłowskim tajny Komitet Akademicki. Zorganizował w Warszawie kilka potajemnych warsztatów wyrobu broni oraz drukarnię, w której odbijano odezwy patriotyczne i prasę tajną. W jesieni 1862 r. frondował jako mierosławczyk przeciw Komitetowi Centralnemu; tym niemniej w chwili wybuchu powstania dozorował druk Manifestu i dekretów z 22 I 1863 r. Od kwietnia do czerwca t. r. jeździł kilkakrotnie z ramienia Rządu Narodowego do Katowic i Torunia w celu zakupu broni; w tymże czasie porozumiewał się w Krakowie z Mierosławskim, a w Warszawie z lewicą organizacji miejskiej w sprawie obalenia rządu opanowanego przez «białych». W czasie zamachu majowego na rząd bawił w Toruniu; nie zdołał też przeszkodzić ponownemu oddaniu pieczęci do rąk prawicy. Dla ułagodzenia go jako opozycjonisty Majewski powierzył mu wówczas pół miliona złp. z sum zabranych z Kasy Głównej Królestwa i zlecił mu dalszą organizację transportu broni przez granicę pruską. J. wyjechał z Warszawy 29 VI 1863 r., zamówił broń w Liège i Paryżu, po czym osiadł na dłużej we Wrocławiu. Z zakupów swych wywiązał się nieumiejętnie, a jedna z firm wrocławskich oszukała go na 50 tys. talarów. W grudniu 1863 r. J. zbiegł do Paryża przed groźbą aresztowania. W lutym 1864 r. Traugutt nakazał oddać go pod sąd wojenny za sprzeniewierzenie funduszów narodowych. Sąd taki zebrał się w Dreźnie, ale nie wydał wyroku dla braku pewnych dowodów winy J-ego. Chcąc rehabilitować się z ciążących na nim zarzutów, J. ofiarował się w styczniu 1865 r. powrócić do Warszawy dla odtworzenia rozgromionej już organizacji tajnej. Wkrótce po przybyciu zorientował się, że padł ofiarą prowokacji, której narzędziem był jego szkolny przyjaciel A. Zwierzchowski. J. mimo to nie zapobiegł przyjazdowi do Warszawy dalszych emisariuszy i 21 III 1865 r. został aresztowany w czasie próby ucieczki. W X pawilonie obciążył ponad konieczność swych towarzyszy niedoli; opracowywał też na żądanie Komisji Śledczej obszerne i nie w pełni wiarygodne elaboraty o polskich działaniach spiskowych. Skazany na zesłanie do Głazowa w gub. wiatskiej spisywał tu jeszcze w r. 1867 dalsze zeznania dla potrzeb warszawskiego śledztwa. Ludności miejscowej udzielał ochotniczo pomocy lekarskiej. Na prośbę popartą przez mieszkańców uzyskał prawo zdawania egzaminów lekarskich i został w Głazowie lekarzem powiatowym. Wkrótce po tym (przed r. 1875) zmarł tamże na gruźlicę.

 

Lewak – Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; – Bartkiewicz B., Szkoła Główna Warszawska, Kr. 1901 II 322; Iwaszkiewicz J., Wielka prowokacja, W. [1928]; Przyborowski W., Dzieje 1863 r., Kr. 1899 II 433–4; tenże, Historia dwóch lat, Kr. 1895 IV 210; tenże, Ostatnie chwile powstania styczniowego, P. 1888 III 192 n., IV 119 n.; Rudzka W., Karol Majewski, W. 1937; – Daniłowski W., Notatki do pamiętników, Kr. 1908; Janowski J. K., Pamiętniki o powstaniu styczniowym, W. 1925 II; Wydawnictwo materiałów do dziejów powstania styczniowego, Lw. 1890 III 353–4; Zeznania śledcze o powstaniu styczniowym, Wr. 1956; – B. Sałtykowa-Szczedrina w Leningradzie: Niedrukowane zeznania i memoriały J-ego.

Stefan Kieniewicz

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Elwiro Michał Andriolli

1836-11-14 - 1893-08-23
rysownik
 

Aleksander Konstanty Gryglewski

1833-03-04 - 1879-07-28
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Beyzym

1850-05-15 - 1912-10-02
błogosławiony
 

Władysław Czencz

1850-05-04 - 1922-05-19
jezuita
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.