Jastrzębski Zygmunt (1875–1925), bankowiec, minister skarbu. Ur. w Siedlcach. W gimnazjum, do którego uczęszczał w Warszawie, należał do czynnych organizatorów tajnych kółek samokształceniowych. Następnie wstąpił na Wydział Prawa Uniw. Warsz., gdzie kontynuował swą nielegalną działalność, należąc do Koła Oświaty Ludowej pozostającego pod wpływami narodowo-demokratycznymi. W r. 1898, po wykryciu organizacji, został aresztowany i osadzony w X Pawilonie. Spowodowało to dwuletnią przerwę w studiach, które J. ukończył dopiero w r. 1901.
W r. 1904 J. wyjechał do Chin, gdzie znalazł zatrudnienie w wielkiej instytucji bankowej – w Banku Rosyjsko-Chińskim. Szybko awansując zajął w niedługim czasie jedno z kierowniczych stanowisk w Banku. M. in. do rewolucji rosyjskiej (1917) był dyrektorem wschodniej grupy oddziałów Banku Rosyjsko-Chińskiego w Szanghaju. Przez swe stanowisko i stosunki J. odgrywał wybitną rolę w sferach finansowych Rosji i Chin. Mimo oddalenia od kraju J. nie tracił kontaktu ze środowiskiem polskim. W Szanghaju sfinansował założenie Domu Polskiego przeznaczonego na ośrodek dla Polaków przybywających z Syberii i dla kulturalno-towarzyskiego życia kolonii Polskiej. W r. 1918 J. uczestniczył w pierwszym zjeździe Polaków Syberii Wschodniej w Charbinie. Został przez Zjazd powołany na stanowisko prezesa Komitetu Polskiego, który miał m. in. za zadanie stworzenie oddziałów armii polskiej. Długotrwała choroba zmusiła J-ego do zrezygnowania z objętego stanowiska i chwilowego wycofania się z życia politycznego.
Po kuracji we Francji J. powrócił do Polski z opinią wybitnego finansisty. Reprezentował Polskę na międzynarodowych konferencjach ekonomicznych w Genui (jako rzeczoznawca finansowy) i w Hadze (jako drugi delegat). W dn. 3 VII 1922 r. J. polecony przez Piłsudskiego został ministrem skarbu. Zawiódł jednak wiązane z jego osobą nadzieje. Nie potrafił bowiem wypracować racjonalnego programu przeciwstawienia się inflacji. Zalecane przez J-ego pociągnięcia mogły w najlepszym razie przynieść wyniki po wielu latach, ówczesna zaś sytuacja wymagała kroków natychmiastowych. J. stał na stanowisku, że uzdrowienie skarbu wymaga uprzedniego ożywienia życia gospodarczego, a szczególnie rozwoju przemysłu. Abstrahował przy tym od znanego faktu, że w okresie silnej inflacji niemożliwy jest trwały rozwój gospodarczy. Rezygnując ze wzrostu wpływów podatkowych, J. planował zrównoważenie budżetu przy pomocy specjalnie emitowanej wewnętrznej pożyczki złotej. Wobec bojkotu klas posiadających wpływy z pożyczki zawiodły i pokryły zaledwie ok. 3% wydatków państwa. Ustępując ze stanowiska ministra 2 I 1923 r. J. pozostawił skarb i walutę w stanie znacznie większego rozprzężenia, niż znajdowały się w chwili obejmowania przezeń Min. Skarbu. Po ustąpieniu z rządu J. nadal interesował się sprawami skarbowymi, pisząc wiele na temat metod naprawy finansów Polski. M. in. w r. 1923 wydał pracę Eksperymenty czy naprawa skarbu. Występował przy tym niezwykle ostro przeciwko tradycyjnie głoszonej tezie o możliwości naprawy skarbu i waluty przy pomocy pożyczek zagranicznych. Po utworzeniu Ligi Obrony Powietrznej Państwa J. został pierwszym prezesem jej Zarządu Głównego. Niezależnie od pracy zawodowej J. jako członek stołeczno-wojewódzkiego Komitetu Pomocy Młodzieży Akademickiej wiele uwagi poświęcał sprawom bytowym młodzieży studenckiej. Zmarł 13 III 1925 r. Pochowany został na Powązkach w Warszawie.
Enc. Ultima Thule; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; – Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918–1928, Kr. 1928 s. 912 (fot.); Grosfeld L., Polskie reakcyjne formacje wojskowe w Rosji: 1917–1919, W. 1956; Landau Z., Polityka pożyczek zagranicznych rządu polskiego 1920–1923, „Przegl. Hist.” 1959 nr 4 s. 795–6; tenże, Polskie zagraniczne pożyczki państwowe 1918–1926, W. 1961; Lubowicki J., Polityka podatkowa Polski, P. 1927 s. 49, 56; Politicus, W. Grabski i sanacja skarbu polskiego, L. 1924 s. 4, 6; Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski Niepodległej, W. 1957; Statkiewicz E., Śp. Z. J., „Ekonomista” 1925 nr 1 s. 226–7 (biografia najpełniejsza); Taylor E., Inflacja Polska, P. 1926; Tommasini F., Odrodzenie Polski, W. 1928; Weinfeld I., Skarbowość polska, Wyd. 5., W. 1939 I; Zieliński W. E., Nasi ministrowie skarbu i błędy ich polityki w oświetleniu danych urzędowych, W. [1925] s. 53, 54, 68; – [Dąbrowski J.] Grabiec J., Czerwona Warszawa przed ćwierć wiekiem, P. 1925 s. 11, 29–30; Grabski W., Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej, W. 1927; Kronika polityczna, „Kur. Warsz.” 1922 nr z 4 VII; Przemówienia Z. J-ego w Sejmie, Spraw, stenograficzne r. 1922, posiedzenie nr 337, szpalta 7–20, posiedzenie 341, szp. 16–9; – „Kur. Warsz.” 1925 nr z 15 III; – Arch. Akt Nowych w W.: Protokoły Rady Ministrów t. XIX, XX (szczególnie t. XIX k. 218, 248, 591 i t. XX k. 679).
Zbigniew Landau