INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Zygmunt Okołów-Podhorski      Zygmunt Okołów-Podhorski, wizerunek na podstawie fotografii.
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

Kliknij, aby edytować tekst...

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Okołów-Podhorski Zygmunt, pseud. Konstanty (1902–1962), inżynier mechanik, konstruktor, pionier przemysłu motoryzacyjnego w Polsce. Ur. 10 V w majątku Mieciawicze (pow. Słuck na Białorusi), był synem właściciela ziemskiego Adama i Konstancji z Krupskich, córki powstańca 1863 r. i zesłańca syberyjskiego Bonifacego. Maturę uzyskał w polskim Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Mińsku w r. 1920, a dyplom inżyniera mechanika w r. 1928 na Wydziale Mechanicznym (grupa samochodowa) Politechniki Warszawskiej. Podczas studiów pracował zarobkowo i odbył praktykę w Paryżu w zakładach samochodowych Renault i Lorraine-Dietrich. W l. 1928–31 był O. starszym asystentem przy katedrze maszynoznawstwa ogólnego i chemicznego Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej oraz wykładowcą w I Miejskiej Szkole Zawodowej im. M. Konarskiego w Warszawie. Od 1 X 1928 pracował w Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż) w Warszawie kolejno jako konstruktor, kierownik Biura Technicznego oraz organizator i szef Biura Studiów i Zakładu Doświadczalnego (od r. 1931 do r. 1939), pełniąc również funkcję prokurenta PZInż. Opracował tam kilka konstrukcji sprzętu motoryzacyjnego, m.in. pierwszy polski motocykl «Sokół 1000» (M-111) i kierował opracowaniem różnego rodzaju sprzętu motoryzacyjnego dla potrzeb cywilnych i wojskowych. Jako szef Biura Studiów PZInż przyczynił się do znacznej jego rozbudowy (w końcowym okresie zatrudniało ok. 130 inżynierów i techników). Ogłosił też w „Technice Samochodowej” (1938 nr 1) artykuł o zadaniach motoryzacji. Działał w Stowarzyszeniu Inżynierów Mechaników Polskich (SIMP), gdzie w r. 1936 zorganizował Koło Inżynierów Samochodowych i w r. 1939 został jego prezesem. W l. 1933–9 był sekretarzem Koła Samochodowego przy Stowarzyszeniu Techników Polskich w Warszawie. W r. 1937 był delegatem do Naczelnej Organizacji Inżynierów RP, a w l. 1937–8 członkiem jej Rady Głównej. W r. 1937 wygłosił referat na I Polskim Kongresie Inżynierów we Lwowie.

Z chwilą wybuchu wojny we wrześniu 1939 O. ewakuował się z całą załogą Biura Studiów PZInż. do Pińska w celu uruchomienia tam warsztatów samochodowych. Po powrocie do Warszawy wykładał (1939–44) mechanikę i inne przedmioty w Miejskiej Szkole Zawodowej. W połowie 1940 r. włączył się do pracy konspiracyjnej, obejmując ważne działy przygotowań do akcji powstańczej w ramach Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) – od lutego 1942 Armii Krajowej (AK). W ZWZ/AK kierował wydziałem motoryzacji, będącym jedną z komórek Szefostwa Biur Wojskowych Komendy Głównej ZWZ/AK. Jednocześnie O. prowadził działalność sabotażową w kilku zakładach przemysłowych Warszawy, kierując tam zespołami sabotażowo-dywersyjnymi Związku «Odwetu», organu walki bieżącej ZWZ, a następnie AK. Najbardziej znanym z jego pseudonimów jest Konstanty, obok którego używał i innych. W l. 1943–4 współdziałał również w tajnej produkcji pistoletów automatycznych «Sten». Podczas powstania warszawskiego O. zorganizował warsztat w dzielnicy Śródmieście (ul. Marszałkowska 81) i prowadził produkcję granatów. Po upadku powstania O. został zagarnięty przez Niemców do obozu w Pruszkowie, skąd zbiegł razem z żoną do Brwinowa.

Po wyzwoleniu O. pracował na stanowiskach kierowniczych w komórkach techniczno-konstrukcyjnych przemysłu motoryzacyjnego i silnikowego, rozwijając szczególną aktywność w projektowaniu i budowie wysokoprężnych silników spalinowych. Od 1 V 1945 był naczelnikiem Wydziału Technicznego w Centralnym Zarządzie Przemysłu Metalowego, a później w Centralnym Zarządzie Motoryzacji (1947) i kierownikiem Centralnego Biura Konstrukcyjnego Przemysłu Motoryzacyjnego. Był współtwórcą pierwszego w Polsce Ludowej samochodu ciężarowego «Star 20» (o ładowności 3,5 ton), którego pierwsza partia (20 sztuk) była prezentowana podczas I Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w grudniu 1948 w Warszawie. W r.n. zespół, do którego O. należał, otrzymał za tę konstrukcję nagrodę państwową II stopnia. W r. 1948 O. został wicedyrektorem Centralnego Biura Technicznego Motoryzacji, a w r.n. po przekształceniu tego Biura w Centralne Biuro Konstrukcyjne nr 5 – dyrektorem technicznym. W obu biurach pełnił obowiązki dyrektora naczelnego. Otrzymawszy w listopadzie 1951 zadanie podjęcia prac nad konstrukcją silników okrętowych, zorganizował Centralne Biuro Konstrukcyjne Silników Spalinowych (CBKSS) w Warszawie, do którego zaangażował – obok doświadczonych konstruktorów – wielu młodych inżynierów. Kierując pracami jako główny inżynier i dyrektor naczelny, przyczynił się do powstania wielu nowych rozwiązań konstrukcyjnych silników wysokoprężnych małych i dużych mocy. W szczególności w l. 1953–4 sam opracował koncepcję konstrukcyjną i założenia do produkcji silników okrętowych typu D55, a następnie – z grupą współpracowników (Cyprian Suchocki, Lech Burzyński, Zbigniew Luty, Romuald Markowski, Jan Mazurek) – konstrukcję pierwszego polskiego silnika okrętowego 9D55 o mocy 5 000 KM, przeznaczonego do napędu głównego statków. Silnik ten wykonany pod nadzorem projektantów i konsultantów (profesorowie: Zdzisław Rytel i Kazimierz Szawłowski) w Zakładach Przemysłu Metalowego «H. Cegielski» w Poznaniu, zainstalowano na statku towarowym m/s «Jan Żiżka» o nośności 6 000 ton, gdzie przeszedł pomyślnie eksploatację w warunkach morskich, wykazując duże zalety w dalekim rejsie. Założenia konstrukcyjne tego silnika stały się punktem wyjścia do innych projektów silników wysokoprężnych dużych mocy zarówno dla statków, jak i dla lokomotyw spalinowych. Za projekt, opracowanie i przeprowadzenie prób silników D55 i 9D55 otrzymał O. nagrodę indywidualną ministra przemysłu ciężkiego, a wraz z zespołem w konkursie dziennika «Życie Warszawy» i Oddziału Warszawskiego Naczelnej Organizacji Technicznej I nagrodę i tytuł «Mistrza Techniki 1961».

O. nadal uczestniczył w pracach SIMP jako przewodniczący Sekcji Silników Spalinowych Oddziału Warszawskiego SIMP. W SIMP oraz na zebraniach i konferencjach naukowo-technicznych wygłaszał referaty i odczyty (m. in. na temat silników spalinowych wysokoprężnych kolejowo-morskich i okrętowych). Na I Kongresie Techników Polskich w Katowicach w r. 1946 miał referat Motoryzacja w trzyletnim planie odbudowy. W l. 1947–50 był O. członkiem Państwowej Rady Komunikacyjnej, a po jej rozwiązaniu stałym doradcą i delegatem do Komisji Motoryzacyjnej przy Centralnym Urzędzie Planowania. Uczestniczył w I Kongresie Nauki Polskiej (1951). W r. 1956 przewodniczył komisji do spraw zagadnień silników wysokoprężnych przy Min. Przemysłu Maszynowego. W r. 1960 został członkiem Sekcji Maszyn i Urządzeń Komunikacyjnych w Komitecie Budowy Maszyn PAN, a w r. 1961 – członkiem Sekcji IV Nauk Technicznych Komisji Kwalifikacyjnej Pracowników Nauki. Był redaktorem pierwszego „Słownika mechanicznego rosyjsko-polskiego” (W. 1965). O. zmarł 27 VI 1962 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Komunalnym (dawnym Wojskowym) na Powązkach (kwatera A29-8-16). Był odznaczony m. in. dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem AK. Po jego śmierci powstały Brygady Pracy Socjalistycznej im. Okołowa w Zakładach Przemysłu Metalowego «H. Cegielskiego» i w zakładach Metalurgicznych «Pomet» w Poznaniu.

W małżeństwie, zawartym w r. 1933 z Martą Zboromirską, polonistką, redaktorem i tłumaczem, miał O. córkę Marię Okołów-Podhorską (ur. 1939), artystę grafika.

 

Bibliografia retrospektywna polskiego piśmiennictwa technicznego za l. 1945–1949, W. 1954; Bernhardt M. i in., Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Samochody, W. 1977; Mała Encyklopedia Techniki, W. 1973 s. 828, 1610; Enc. Powsz. (PWN), (motocykl, Okołów, samochód); W. Enc. Powsz. (PWN); Górnicki W., Trzy skandale, W. 1956 s. 91; Groniowski K., Technika motoryzacyjna w Polsce w okresie międzywojennym, Wr. 1965 s. 88 (fot.); Księga SIMP. Pół wieku działalności mechaników polskich w przemyśle, W. 1963 s. 74, 177, 493; Rychter W., Dzieje samochodu, W. 1978; SIMP Sekcja Okrętowa: III Sesja naukowa okrętowców, Gd. 8–9 X 1960; Strzembosz T., Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944, W. 1978; tenże, Piony walki bieżącej warszawskich organizacji konspiracyjnych w latach 1939–1942, w: Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944, W. 1971 I 150; Zagała B., Samochód jedzie, W. 1951 s. 15; – Milewski W., Na morzu i lądzie, W. 1976 s. 244; Politechnika Warszawska. Programy na lata akademickie 1928/9–1930/1, W. 1928–30; – „Biul. Inform. CBKSS” 1963 nr 6 s. 1 (życiorys, fot.); „Biul. Informacji Techn. i Ekon. Przem. Motor.” 1971 nr 3 s. 2, 7 (fot.); „Biul. Naczelnej Organizacji Inżynierów RP” 1937 nr 8–9 s. 1, 1938 nr 10 s. 8; „Biul. Techn. SIMP i KTiR przy Zakładach H. Cegielski w Poznaniu” 1958 nr 10, 1959 nr 2, 1960 nr 10–11 s. 136, 1962 nr 3–4, 5–6 s. 48 (życiorys, fot.), 1965 nr 1; „Budownictwo Okrętowe” 1962 nr 8 (nekrolog); „Horyzonty Techn.” 1964 nr 6 s. 6; „Kron. Warszawy” 1973 nr 1 s. 33–4, 45; „Kulisy” 1974 nr 33; „Morze” 1962 nr 3 s. 6, 1964 nr 3; „Motor” 1971 nr 51–2; „Nowe Drogi” 1959 nr 3; „Przegl. Mechan.” 1962 nr 16 s. 505; „Przegl. Techn.” 1962 nr 28 (życiorys); „Stolica” 1962 nr 24 (fot.), 28 (życiorys, fot.); „Techn. Motor.” 1962 nr 9 (życiorys); Wiadomości kongresowe. Jednodniówka wyd. z okazji Kongresu Techników Polskich, Kat. 3 XII 1946 s. 2; „Wojsk. Przegl. Techn.” 1968 nr 1 s. 54; „Wynalazczość i Racjonalizacja” 1962 nr 7–8 s. 4 (fot.), 6 (fot. zbiorowa); „Życie Warsz.” 1962 nr 102, 152, 153 (życiorys, fot.), 154 (nekrolog), 1972 nr 152 (wspomnienie); – Arch. Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Silników Wysokoprężnych Okrętowych i Kolejowych w W. (dawniej CBKSS): Akta personalne; Arch. Pol. Radia w W.: Kalendarz Roku Nauki Polskiej z dn. 10 V 1973; Arch. Telewizji Pol. w W.: Audycja „Eureka” z czerwca 1962; Centr. Arch. Filmowe w W.: Kronika Filmowa z dn. 21 VI 1958; – Daniszewski W., Jak produkowaliśmy pistolety maszynowe w okupowanej Warszawie, w: Wspomnienia o fabryce i ludziach (Zakładów H. Cegielskiego w Poznaniu) z l. 1937–1944 (mszp. z r. 1974 w posiadaniu żony autora); Dąbrowski S., Wspomnienia z okupacji, (mszp. z r. 1953, poprawiony w r. 1971, w posiadaniu żony autora); – Informacje żony Marty Okołów-Podhorskiej, Edwarda Habicha, Romualda Markowskiego, Włodzimierza Jodki-Narkiewicza i Zdzisława Rytla.

Jerzy Kubiatowski

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Janusz Tazbir

1927-08-05 - 2016-05-03
historyk
 

Henryk Giżycki

1940-02-01 - 1998-06-07
aktor teatralny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Wacław Smoczyk

1919-09-17 - 1942-03-29
podporucznik saperów
 

Franciszek Kwas

1871-06-15 - 1948-04-26
działacz warmiński
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.