Po powrocie do zniszczonych przez wojska rosyjskie Puław, księżna poświęciła temu miejscu całą swą niespożytą energię. Katastrofa rozbiorów spowodowała u niej duchowy przełom, rozpalając w niej uczucia patriotyczne, graniczące aż z egzaltacją, właściwą budzącemu się romantyzmowi. Dawna kosmopolitka stała się synonimem gorącej miłości ojczyzny. Z zapałem przystąpiła do odbudowy Puław i stworzenia w nich muzeum narodowych pamiątek.  W 1800 roku otworzyła tu wybudowaną na wzór świątyni w Tivoli “Świątynię Pamięci”, zwaną później Świątynią Sybilli. U wejścia do niej umieściła napis: „Przeszłość Przyszłości”. Wierzyła, że pamiątki z okresu wielkości Rzeczypospolitej pomoga narodowi przetrwać niewolę i staną sie zwiastunem lepszej przyszłości.  W tym pierwszym polskim muzeum zbierała zabytki związane z królami,  wodzami i innymi twórcach narodowej wielkości. Gromadziła je nie szczędząc trudu, jak np. przy pozyskaniu kości Bolesława Chrobrego. Polacy rozproszeni po całej Europie przesyłali księżnej różne cenne i drobne dary, aby mogla je umieścić w tym sanktuarium.  Z inicjatywy księżnej powstał katalog Świątyni Sybilli, w którym goście zobowiązani byli wpisywać refleksje na temat pamiątek. Sama księżna umieściła tutaj wiele własnych uwag.

Więcej informacji, ciekawostek i materiałów o Elżbiecie (Izabeli) Czartoryskiej z Flemmingów, czytaj w biogramie i na innych stronach naszego serwisu.