INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Zdzisław Narcyz Okęcki      Zdzisław Okęcki, wizerunek na podstawie fotografii z 1928 r.
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Okęcki Zdzisław Narcyz Józef (1874–1940), dyplomata, poseł RP w Belgradzie i Tokio. Ur. 29 X w Miszewie-Stefanach w pow. płockim, był synem właściciela ziemskiego Zdzisława i Wandy z Kleniewskich. Gimnazjum ukończył we Lwowie, a studia prawnicze na uniwersytecie w Innsbrucku. Następnie rozpoczął pracę w Min. Spraw Zagranicznych (MSZ) w Wiedniu, początkowo w centrali, potem na placówkach konsularnych. W l. 1905–8 był wicekonsulem w Kurytybie, w l. 1909–11 w Gałaczu, w l. 1912–13 konsulem w Krajowej, a w r. 1914 w Kairze. Dn. 31 I 1919 został mianowany szefem Sekcji (Politycznej) MSZ RP, 14 II 1919 dyrektorem Departamentu Polityczno-Dyplomatycznego (od 1 X 1919 Departament Dyplomatyczny). Jako szef tej najważniejszej komórki MSZ O. zajmował się przede wszystkim stosunkami z krajami sąsiednimi i problemem granic. M. in. w marcu 1919 konferował w Warszawie z M. Bühlmannem, delegatem rządu niemieckiego, w sprawie ogólnego porozumienia w kwestiach spornych polsko-niemieckich. W tym samym miesiącu rozmawiał w sprawach granic wschodnich z R. H. Lordem, głównym ekspertem delegacji Stanów Zjednoczonych na Konferencję Pokojową w Paryżu. W końcu kwietnia t. r. uczestniczył wraz z wiceministrem Władysławem Wróblewskim i Stanisławem Grabskim w rokowaniach prowadzonych w Warszawie z misją litewską J. Szaulisa. W końcu czerwca t. r. była omawiana kandydatura O-ego na posła RP w Holandii, jednakże ówczesny premier i minister spraw zagranicznych Ignacy Paderewski oświadczył, że najpierw Holandia powinna uznać nowe państwo polskie. W końcu lata 1919 O. był zaangażowany z ramienia MSZ w sprawy ukraińskie, zwłaszcza pod kątem ułożenia stosunków z rządem S. Petlury. W połowie marca 1920 (14 III) uczestniczył w rokowaniach polsko-łotewskich w Warszawie w sprawie zawarcia układu politycznego i wojskowego. Jako delegat rządu polskiego i dyrektor Departamentu Dyplomatycznego MSZ, O. wraz z mjrem Kazimierzem Stamirowskim spotkali się na linii frontu w rejonie Międzyrzec–Siedlce z członkiem Rewolucyjnej Rady Wojennej XVI Armii W. Malinem i podpisali w nocy z 11 na 12 VIII 1920 porozumienie o przyjęciu polskiej delegacji pokojowej przez przedstawicieli Armii Czerwonej na odcinku Siedlce–Warszawa 14 VIII 1920. W związku z przekształceniem Departamentu Dyplomatycznego MSZ w Dyrekcję Spraw Politycznych MSZ O. z dn. 1 X 1920 opuścił dotychczasowe stanowisko. Dn. 22 IV 1921 został posłem nadzwycz. i ministrem pełnomocnym RP II kl. przy rządzie Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS). O. szybko nawiązał dobre stosunki z korpusem dyplomatycznym w Belgradzie, często spotykał się z posłami mocarstw Ententy i państw Małej Ententy. W lipcu 1921 przewodniczył delegacji polskiej na konferencję państw sukcesyjnych po byłej monarchii austro-węgierskiej w Portorose.

Starał się O. poprawić stan stosunków polsko-jugosłowiańskich i znajomość spraw polskich w Jugosławii nie tylko przez kontakty osobiste na najwyższym szczeblu. Specjalne znaczenie przykładał do wejścia na opanowany przez towary włoskie, austriackie i czeskie rynek jugosłowiański także i towarów polskich. Przyczynił się w dużej mierze do podpisania w Warszawie 23 X 1922 konwencji handlowej między Polską a Królestwem SHS (z tajną klauzulą dotyczącą tranzytu materiałów wojennych przez Jugosławię), uzupełnianej potem dodatkowymi protokołami i obowiązującej jeszcze w latach trzydziestych. Wiosną 1923 O. podpisał w Belgradzie dwie konwencje polsko-jugosłowiańskie: lekarską (9 IV) i o stosunkach prawnych obywateli obu państw (4 V). Wystąpił też z ofertą polskiej pomocy w nawiązaniu przez Królestwo SHS stosunków z krajami bałtyckimi. W końcu stycznia 1925 uczestniczył O. w konferencji posłów polskich akredytowanych w państwach bałkańskich. W myśl instrukcji z 17 II 1925 ministra spraw zagranicznych Aleksandra Skrzyńskiego, polecających mu pogłębienie polskich wpływów w Jugosławii, O. dążył przede wszystkim do zawarcia układu o przyjaźni z Królestwem SHS, którego konsekwencją byłaby umowa arbitrażowa. Skrzyński zalecał też O-emu współdziałanie w łagodzeniu antagonizmów jugosłowiańsko-bułgarskich i troskę o dobre współżycie Rumunii z państwem SHS. O. już w tym samym miesiącu przeprowadził wstępne zasadnicze rozmowy z królem Aleksandrem w sprawie traktatu o przyjaźni, omówił też z premierem N. Pasićem kwestię nienaruszalności granic zachodnich Polski. W dn. 15 III 1925 przesłał do Warszawy sporządzony przez siebie projekt układu, uzyskał też poparcie w sprawie tego traktatu posłów Rumunii i Czechosłowacji w Belgradzie. Z kolei jugosłowiański minister spraw zagranicznych M. Nincić przedstawił 30 VI własny projekt paktu, różniący się znacznie od projektu O-ego. Wobec perspektywy długich jeszcze – wskutek rozmaitych przyczyn – rokowań o układ o przyjaźni, na propozycję O-ego z połowy sierpnia 1925 rozpoczęły się od końca listopada t. r. rozmowy na temat konwencji arbitrażowej między O-m a wiceministrem spraw zagranicznych J. Markovićem. Nowy kierownik polskiego MSZ August Zaleski po przewrocie majowym polecał O-emu (13 VI 1926) kontynuowanie polityki zbliżenia i uzyskanie w Jugosławii jak największych wpływów, wzmożenia w Jugosławii polskiej propagandy politycznej, kulturalnej i ekonomicznej. W dn. 17 VII 1926 O. doprowadził do definitywnego uzgodnienia z Nincićem tekstu układu o przyjaźni, a 26 VIII t. r. uzgodnił z przedstawicielem jugosłowiańskiego MSZ O. Fotićem tekst układu koncyliacyjno-arbitrażowego. Oba traktaty Zaleski i Nincić podpisali 18 IX 1926 w Genewie. O. zwracał też uwagę polskiego MSZ na rosnące zainteresowanie Polską w Jugosławii i podkreślał znaczenie zacieśnienia stosunków gospodarczych; za najbardziej dogodną do działań polskich uważał Serbię i Słowenię, mniej Chorwację.

Specjalnie starał się O. w r. 1926 o zacieśnienie kontaktów wojskowych polsko-jugosłowiańskich, Wysuwał sprawę zawarcia umowy o wymianie surowców dla polskiego przemysłu wojennego na materiały wojskowe dla armii jugosłowiańskiej (lipiec, sierpień 1926), przy czym w sprawie układu wojskowego strona jugosłowiańska zajęła stanowisko «przychylne», miały nastąpić kontakty obu sztabów generalnych. A. Zaleski zalecał O-emu dokładną obserwację polityki jugosłowiańskiej w związku z ogólną sytuacją na Bałkanach. Generalną zasadą przekazywaną O-emu było ożywienie działalności polskiej w kierunku wzmocnienia i utrwalania wpływów w Jugosławii. W swej działalności O. napotykał wiele trudności, jak np. słaba obsada podległej mu placówki. W r. 1925 przez szereg miesięcy zastępował attaché militaire i sam opracowywał raporty o stanie armii jugosłowiańskiej. Także częste od drugiej połowy 1926 r. kryzysy rządowe w Jugosławii, zażarta walka polityczna stronnictw, kryzys gospodarczy przyczyniały O-emu i poselstwu RP sporo kłopotów. Dn. 6 III 1927 O., wraz z naczelnikiem Wydziału w MSZ Karolem Poznańskim, podpisał w Belgradzie konwencję konsularną z Królestwem SHS.

W dn. 1 II 1928 został O. odwołany z placówki belgradzkiej. W dn. 1 V 1928 otrzymał nominację na posła nadzwycz. i ministra pełnomocnego RP II kl. w IV stopniu służbowym w Tokio. Przedmiotem szczególnych zainteresowań O-ego jako szefa placówki tokijskiej była sprawa nawiązania bliższych kontaktów handlowych z Japonią oraz kwestia zbrojeń Japonii, zwłaszcza morskich, i ekspansji Japonii w Chinach, jej stosunków ze Związkiem Radzieckim i Stanami Zjednoczonymi. O. nie zdążył już być świadkiem powolnego ożywienia kontaktów handlowych polsko-japońskich w początkach lat trzydziestych; z dn. 1 IV 1930 został odwołany ze stanowiska posła w Tokio «z równoczesnym przeniesieniem w stan rozporządzalności». W latach trzydziestych zamieszkał z żoną w majątku Kurowice w pow. Sokołów Podlaski. Zajmował się opracowaniem swych bogatych zbiorów sztuki japońskiej, chińskiej, indiańskiej, tureckiej, serbskiej, albańskiej, staroegipskiej, fauny brazylijskiej. Na mocy testamentu O-ego zbiory te w niewielkiej części znalazły się po wojnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Ziemi Mazowieckiej, w Muzeum Płockim. O. zmarł 11 III 1940 w Kurowicach na ropne zapalenie płuc i tam został pochowany. Odznaczony był m. in. Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1923) i jugosłowiańskim Orderem Św. Sawy (1925).

Z małżeństwa (od r. 1905) z Zofią Skarbek (1878–1963), absolwentką kursów gospodarstwa wiejskiego i mleczarstwa w Holandii, dzieci nie pozostawił.

 

Album sterników państwa pol., s. 264–5 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Rocznik Służby Zagranicznej RP, W. 1935 s. 35, 1936 s. 74, 1938 s. 91, 93; – Chronologia stosunków międzynarodowych Polski 1918–1921, W. 1955; toż, 1924–1926, W. 1958; Garlicka A., Polska – Jugosławia 1918–1939, w: Studia z dziejów ZSRR i Europy Środkowej, W. 1976 XII 99–102; Wołowski J., Żenująca sprawa (o losach zbiorów O-ego), „Życie Warsz.” 1960 nr 298 (5345); – Almanac de Gotha, Gotha 1912 s. 1059; toż, 1913 s. 1123; Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego, Wr. 1974 II; Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1961–5 II–IV; Hof- und Staats-Handbuch für Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1905, 1907, 1909, 1910, 1914, Wien; Sprawy polskie na Konferencji Pokojowej w Paryżu w 1919 r. Dokumenty i Materiały, W. 1967 II, III; – „Czas” 1921 nr 144; –AAN: Ambasada RP w Londynie, sygn. 2, 16, 26, 66, Ambasada RP w Waszyngtonie, sygn. 4, Arch. I. J. Paderewskiego, sygn. 452, 548, 713, 765, 803, Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa (KCNP), sygn. 12, 13, 71, 73, 134, 135, 140, Ministerstwo Spraw Zagranicznych (MSZ), sygn. 593, 600, 601, 612, 617, 618, Poselstwo RP w Belgradzie, sygn. 15, 38, 39, 72, 75 (w tym k. 31–33 projekt O-ego układu o sojuszu między Polską a Królestwem SHS), 76, Prezydium Rady Ministrów (PRM), Prot. Pos. t. 42, 49, 55; WAP w Płocku: Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej Miszewko-Strzałkowskie, 1874 nr aktu 29 k. 8 (odpis aktu urodzenia O-ego); – Informacje siostrzenicy Janiny Łuszczewskiej-Olszewskiej i dokumenty O-ego w jej posiadaniu.

Andrzej Piber

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.